เรียนไทยได้จีน : "หูแมว" แต่ไม่ใช่แมว

คอลัมน์ เรียนไทยได้จีน
โดย ศูนย์ภาษาและวัฒนธรรมจีนสิรินธร มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง

อาหารประเภทแป้งถือเป็นอาหารขึ้นชื่อของชาวจีน เพราะมีประวัติศาสตร์มายาวนานและมีรูปแบบที่หลากหลาย เช่น ก๋วยเตี๋ยว (เมี่ยนเถียว) หมั่นโถว (หมานโถว) เกี๊ยว (เจี่ยวจึ) เปี๊ยะชนิดต่างๆ (ปิ่ง)

อาหารที่ "เรียนไทยได้จีน" จะมานำเสนอในวันนี้จัดอยู่ในประเภทก๋วยเตี๋ยวที่ถึงแม้ว่าจะไม่ได้มีรูปร่าง เป็นเส้นเหมือนก๋วยเตี๋ยวที่เรารู้จักกัน แต่ก็มีกรรมวิธีในการประกอบอาหารคล้ายกับการทำก๋วยเตี๋ยว อาหารที่ว่านี้มีชื่อว่า "หูแมว" เป็นอาหารขึ้นชื่อของมณฑลชานซี (ชานซี) และมณฑลฉ่านซี (ฉ่านซี) หลายคนได้ยินชื่ออาหารชนิดนี้อาจเข้าใจไปว่า เป็นอาหารที่มีส่วนประกอบของหูแมว แต่ความจริงแล้วมิได้เป็นเช่นนั้น "หูแมว" มีที่มาดังต่อไปนี้

ตามคำเล่าขาน เมื่อครั้งที่เฉียนหลงฮ่องเต้ (เฉียนหลง หฺวางตี้) เสด็จประพาสทางตอนใต้ของแม่น้ำแยงซี ท่านได้ประทับเรือพระที่นั่งเพื่อชมทัศนียภาพของทะเลสาบซีหู (ซีหู) ในระหว่างนั้นฝนก็พรำลงมา เฉียนหลงฮ่องเต้จึงทรงหลบฝนอยู่ในเรือ ต่อมาฝนก็ยิ่งตกหนักขึ้นเรื่อยๆ โดยไม่มีทีท่าว่าจะหยุด เวลาผ่านไปหลายชั่วยาม เฉียนหลงฮ่องเต้ทรงหิว จึงตรัสถามนายเรือว่าบนเรือมีอาหารหรือไม่

นายเรือทูลตอบว่า
ฉวนชัง โหย่ว เมี่ยน, เชฺว่ เหมย์โหย่ว กั่นเมี่ยนจั้ง, จั้วปู้เหลี่ยว เมี่ยนเถียว.

บนเรือมีแป้ง แต่ไม่มีไม้นวดแป้ง เลยทำก๋วยเตี๋ยวไม่ได้

ในระหว่างที่นายเรือกำลังกลุ้มใจอยู่นั้น หลานสาวของนายเรือได้เดินอุ้มแมวเข้ามา แล้วพูดว่า "ไม่มีไม้นวดแป้งก็ใช้มือบิเอาสิ" จากนั้น สาวน้อยจึงลงมือทำอาหารด้วยการนำแป้งที่มีอยู่มาใช้นิ้วบิเป็นชิ้นเล็กๆ น่ารัก มีลักษณะเหมือนหูแมว แล้วเธอก็นำแป้งก๋วยเตี๋ยวที่มีรูปร่างแปลกตานี้ไปต้มจนสุก ราดด้วยน้ำซอสที่ปรุงจากกุ้งและปลา แล้วนำขึ้นถวายเฉียนหลงฮ่องเต้ เมื่อเฉียนหลงฮ่องเต้ได้ทรงชิมรสก๋วยเตี๋ยวอันแปลกตานี้ก็พอพระทัยยิ่งนัก จึงตรัสถามสาวน้อยว่านี่คือก๋วยเตี๋ยวอะไร สาวน้อยทูลตอบว่า "นี่คือ "หูแมว" เพคะ"

เฉียนหลงฮ่องเต้โปรดอาหารว่างชนิดนี้เป็นอย่างมาก หลังจากเสด็จกลับเมืองหลวงแล้ว ก็มีรับสั่งให้พาตัวสาวน้อยมาทำก๋วยเตี๋ยวหูแมวให้พระองค์เสวย จากนั้นต่อมา "หูแมว" จึงกลายเป็นอาหารว่างขึ้นชื่อของเมืองนั้นไป

"หูแมว" นั้นมีรูปลักษณ์คล้ายคลึงกับพาสต้ารูปหอย (Conchiglie) ของอิตาลี ซึ่งตามตำนานจีนเล่าว่า ในสมัยที่มาร์โคโปโลมาเยือนเมืองจีนได้เรียนรู้วิธีการทำ "หูแมว" ไปด้วย เมื่อกลับไปยังประเทศของตนจึงไปทำเลียนแบบโดยใช้เครื่องจักรในการผลิต