แม่ชาวไทยในระบบการศึกษาฟินแลนด์

การศึกษาฟินแลนด์ดีที่สุดในโลก และการศึกษาไทยมีปัญหา เป็นเรื่องที่รับรู้โดยทั่วไป แต่จะเป็นอย่างไรหากเรานำ 2 ระบบการศึกษาจาก 2 ขั้วมาเปรียบเทียบกัน โดยคนที่ผ่านประสบการณ์ในทั้ง 2 ระบบมาแล้ว การศึกษาไทยต่างจากฟินแลนด์อย่างไร และอะไรคือจุดที่เราสามารถถอดบทเรียนจากชาวฟินน์มาพัฒนาตัวเองได้?

ฟินแลนด์ไม่ได้ให้การศึกษาฟรีเฉพาะกับชาวฟินแลนด์แท้ๆ แต่เด็กต่างชาติที่เกิดในฟินแลนด์ รวมถึงผู้ที่เข้ามาตั้งรกรากใหม่ ก็มีสิทธิ์ได้ใช้สวัสดิการนี้เช่นเดียวกัน เนื่องจากรัฐบาลเองก็ต้องการให้ประชาชนทุกคนมีคุณภาพ ทำประโยชน์ให้กับประเทศได้สูงสุด และสามารถเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของสังคมได้อย่างไม่แปลกแยก

สมใจ แสงยืนยงพิพัฒน์ จบปริญญาเอกด้านฟิสิกส์จากไทย เธอเคยสอนหนังสือในมหาวิทยาลัยไทย ก่อนจะตัดสินใจมาทำงานวิจัยต่อที่ฟินแลนด์ในฐานะนักฟิสิกส์การแพทย์ และได้แต่งงาน สร้างครอบครัวที่นี่ สมใจตัดสินใจเรียนเป็นครู เนื่องจากเธอได้ยินมาว่าฟินแลนด์มีระบบการศึกษาที่ดี เมื่อลูกของตัวเองจะต้องเข้าเรียนที่นี่ เธอจึงอยากรู้ว่าการเรียนการสอนของฟินแลนด์ที่ลูกจะต้องเจอ จะเป็นอย่างไร แต่ที่แน่ๆ เธอรู้ว่าครูถือว่าเป็นอาชีพที่การแข่งขันสูง และเข้มงวดมากของฟินแลนด์ ถึงระดับที่คนที่จะมาประกอบอาชีพครู คือคน 10% ที่เรียนดีที่สุดเท่านั้น เพราะประเทศนี้เชื่อว่าผู้หล่อหลอมทรัพยากรคนให้เป็นประชากรที่มีคุณภาพของประเทศ ต้องเป็นผู้ที่มีความสามารถสูงสุด

 

สมใจ กับลูกและสามี ที่สนามเด็กเล่นในกรุงเฮลซิงกิ เมืองหลวงของฟินแลนด์

ความแตกต่างประการแรกที่สมใจ ผู้เคยผ่านทั้งการเรียนและการสอนในระบบการศึกษาไทย และได้มารับรู้ระบบการเรียนการสอน รวมถึงการฝึกอบรมครูในฟินแลนด์ สามารถตระหนักได้ ก็คือครูฟินแลนด์มีเสรีภาพในการออกแบบการเรียนการสอนอย่างมาก มีเพียงแนวทางหลักที่ผู้อำนวยการโรงเรียนหรือครูใหญ่ชี้แจงมาเท่านั้น ว่าในแต่ละระดับการศึกษา เด็กต้องบรรลุถึงความสามารถอะไรบ้าง แต่กิจกรรมและแนวทางเทคนิคการสอนให้ได้ผลตามนั้น ล้วนเป็นสิ่งที่ครูสามารถออกแบบได้เอง

นอกจากนี้ บรรยากาศและโครงสร้างในห้องเรียนก็ยังแตกต่างกันมากระหว่างไทยกับฟินแลนด์ ในฟินแลนด์ โรงเรียนประถมจะมีครู 1 คนต่อเด็ก 20 คน และยังมีครูผู้ช่วยอีก 2-3 คน รวมถึงมีครูพิเศษต่างหากสำหรับแนะนำช่วยเหลือเด็กที่มีปัญหาเรียนรู้ช้า หรือไม่ทันเพื่อน

 

สมใจอยู่ระหว่างการสมัครงานเป็นครูอาชีพ แต่เธอผ่านการเรียนวิชาชีพครูและฝึกสอนครบ 39 ชั่วโมงแล้ว ตอนนี้เธอยังคงทำงานเป็นนักฟิสิกส์การแพทย์ในสถาบันมะเร็งแห่งชาติ ในกรุงเฮลซิงกิ เมืองหลวงของฟินแลนด์

นอกจากจะเป็นครู สมใจยังมีสถานะเป็นผู้ปกครองในระบบการศึกษาฟินแลนด์ ลูกสาวของเธอกำลังเรียนอยู่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ซึ่งสมใจยืนยันว่าสิ่งที่เธอคิดว่าดีที่สุดเกี่ยวกับการศึกษาฟินแลนด์ คือครูที่มีคุณภาพ ผ่านการอบรมอย่างดี ทำให้โรงเรียนที่ดีที่สุด ก็คือโรงเรียนใกล้บ้าน เพราะมาตรฐานการศึกษาต่างกันน้อยมาก ทำให้เด็กไม่ต้องขวนขวายเดินทางไกลๆไปโรงเรียน

หากจะถามว่าการศึกษาไทยต่างกับฟินแลนด์ที่ตรงไหนมากที่สุด สมใจมองว่าเป็นเรื่องของความต่อเนื่องของนโยบายการศึกษา ที่จะวางแผนการศึกษาล่วงหน้า 10 ปี เมื่อรัฐบาลเปลี่ยนไปพร้อมกับนโยบายปฏิรูปการศึกษาที่เปลี่ยนไปเรื่อยๆ ทำให้ไม่เกิดความต่อเนื่องในการวางแผนพัฒนา สิ่งที่เธออยากเห็นคือการวางแนวทางปฏิรูปการศึกษาที่ชัดเจน และหวังผลระยะยาว เมื่อเกิดความต่อเนื่องเชิงนโยบายแล้ว ก็จะนำมาสู่การเชื่อใจและร่วมมือกันระหว่างครู ผู้ปกครอง โรงเรียน รัฐบาล ว่าจะพัฒนาบุคลากรในประเทศโดยใช้การศึกษาเป็นธงนำ