ลักษณะภูมิประเทศ ของโลกเรามีกี่ประเภท ความรู้รอบตัวที่เป็นประโยชน์ไม่น้อย

ลักษณะภูมิประเทศ หมายถึง ลักษณะของแผ่นดินที่อาจมีลักษณะสูงๆ ต่ำๆ เป็นภูเขา ที่ราบ ที่ราบสูง แม่น้ำ หนอง บึง ซึ่งลักษณะภูมิประเทศแต่ละแบบต่างมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของประชากร ความเป็นอยู่ของประชากรที่อาศัยในภูมิประเทศนั้นก่อให้เกิดอาชีพสำคัญที่แตกต่างกัน โดยในวันนี้ Sanook Campus เราก็จะพาเพื่อนมาทำความรู้จักกับ ลักษณะภูมิประเทศที่ปรากฏบนพื้นผิวเปลือกโลก กันซักหน่อย มาดูกันว่าโลกของเรามีภูมิประเทศแบบไหนกันบ้าง

ลักษณะภูมิประเทศที่ปรากฏบนพื้นผิวเปลือกโลก จำแนกได้ 10 ประเภท

1. เนินเขา (Hill)
2. ภูเขา (Mountain)
3. ทิวเขา (Mountain Range)
4. ที่ราบ (Plain)
5. ที่ราบสูง (Plateau)
6. ทะเล (Sea)
7. ทะเลสาบ (Lake)
8. เกาะ (IsIand)
9. คาบสมุทร (Peninsula)
10. แหลม (Cape)

เนินเขา (Hill)

ลักษณะสำคัญ เนินเขา เป็นภูเขาเตี้ยๆ มีความสูงจากบริเวณโดยรอบตั้งแต่ 100 เมตร ขึ้นไปแต่ไม่เกิน 600 เมตร และมีความลาดชัน

ภูเขา (Mountain)

ลักษณะสำคัญ ภูเขา เป็นลักษณะภูมิประเทศที่เหมือนกับเนินเขา มียอดแหลมและมีความลาดชันสูง แต่มีความสูงเกิน 600 เมตร ขึ้นไป

ทิวเขา (Mountain Range)

ลักษณะสำคัญ ทิวเขาหรือเทือกเขา เป็นภูเขาสูงใหญ่หลายสิบหลายร้อยลูกวางตัวเป็นแนวต่อเนื่องกัน มีความยาวนับสิบนับร้อยกิโลเมตร

กำเนิดของเนินเขา ภูเขา และเทือกเขา

เนินเขา ภูเขา และเทือกเขา มีลักษณะการเกิด 3 ประการ คือ

• การโก่งตัวของเปลือกโลก หรือการคดโค้งของหิน (Folded Mountain) เป็นภูเขาและเทือกเขาที่พบมากที่สุด มีความสูงมากและเป็นแนวยาวต่อเนื่องกันนับร้อยกิโลเมตร
• การเลื่อนตัวของหินเปลือกโลก (Block Mountain) เกิดจากการเคลื่อนตัวของแผ่นหินเปลือกโลก ส่วนที่เคลื่อนหรือยกตัวสูงขึ้นจะกลายเป็นภูเขามีหน้าผาสูงชัน ส่วนบริเวณที่ยุบต่ำลงจะกลายเป็นแอ่งหรือหุบเขาทรุด
• การผลักดันจากพลังงานภูเขาไฟ เป็นภูเขาที่เกิดจากการทับถมของวัตถุที่ภูเขาไฟพ่นออกมาจากใต้ผิวโลกเป็นลาวา (Lava) เถ้าถ่าน ฝุ่นละออง และโคลนเหลว

ที่ราบ (Plain)

ลักษณะสำคัญ ที่ราบเป็นลักษณะภูมิประเทศของพื้นเปลือกโลกที่แบนราบ (บางพื้นที่อาจมีลักษณะเป็นลอนคล้ายลูกคลื่น) หรือเป็นที่ราบอันกว้างใหญ่ และอยู่สูงจากระดับน้ำทะเลไม่มากนัก

ลักษณะการเกิดของที่ราบ มี 3 ประเภท คือ

• ที่ราบที่เกิดจากตะกอนที่แม่น้ำพัดพาไปทับถม
• ที่ราบที่เกิดจากตะกอนที่คลื่นทะเลพัดพาไปทับถม
• ที่ราบที่เกิดจากการกัดเซาะของธารน้ำแข็ง

ที่ราบสูง (Plateaue)

ลักษณะสำคัญ ที่ราบสูงเป็นพื้นที่ค่อนข้างราบ โดยมีความสูงกว่าพื้นที่บริเวณใกล้เคียงโดยรอบตั้งแต่ 300 เมตร ขึ้นไป ที่ราบสูงบางประเภทมีรูปร่างคล้ายโต๊ะ บางประเภทมีพื้นที่ด้านหนึ่งลาดเทเอียงลงสู่ชายฝั่งทะเลหรือพื้นที่ที่ต่ำกว่า หรือบางประเภทมีเทือกเขาขนาบไว้เกือบทุกด้านโดยที่ราบสูงส่วนใหญ่เกิดจากการโก่งตัวของเปลือกโลกหรือการเลื่อนตัวของหินเปลือกโลก

ทะเล (Sea)

ลักษณะสำคัญ ทะเลเป็นแหล่งน้ำเค็มตามธรรมชาติ มีขนาดเล็กกว่ามหาสมุทร

ชนิดของทะเลที่สำคัญ จำแนกได้ 2 ชนิด คือ

• ทะเลเปิด คือ ทะเลที่มีน่านน้ำบางส่วนเชื่อมต่อกับมหาสมุทร
• ทะเลปิด คือ ทะเลที่มีแผ่นดินล้อมรอบ ไม่มีส่วนใดเชื่อมต่อกับมหาสมุทรหรือทะเลอื่นใด

ทะเลสาบ (Lake)

ลักษณะสำคัญ ทะเลสาบ เป็นแหล่งน้ำตามธรรมชาติที่มีแผ่นดินล้อมรอบ มีทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม อาจมีแม่น้ำ เป็นทางระบายน้ำไหลออกหรือนำเข้าจากทะเลหรือมหาสมุทร

ประเภทของทะเลสาบ จำแนกตามลักษณะการเกิดได้ 6 ประเภท คือ

• เกิดจากการทรุดตัวของแผ่นดิน
• เกิดจากการปิดกั้นของสันดอนชายฝั่งทะเล ทำให้เกิดเป็นทะเลสาบน้ำเค็ม (Lagoon)
• เกิดจากแม่น้ำเปลี่ยนเส้นทางเดิน มีลักษณะเป็นบึงรูปโค้ง หรือทะเลสาบรูปแอก (Oxbow Lake)
• เกิดจากปล่องภูเขาไฟยุบตัว
• เกิดจากธารน้ำแข็งกัดเซาะ
• เกิดจากการเคลื่อนไหวของเปลือกโลก โดยการยกตัวของแผ่นดินในทะเลเดิมทำให้ยังคงมีน้ำทะเลขังอยู่ในแอ่งแผ่นดิน

เกาะ (Island)

ลักษณะสำคัญ เกาะ เป็นลักษณะภูมิประเทศแบบหนึ่งที่มีน้ำทะเลล้อมรอบเกาะเล็ก ๆ บางแห่งมีลักษณะเป็นภูเขาใต้ท้องทะเลและโผล่ส่วนยอดขึ้นมา เกาะขนาดใหญ่บางแห่งมีที่ราบลุ่มแม่น้ำ ที่มีผู้คนตั้งถิ่นฐานอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น

ประเภทของเกาะ จำแนกตามลักษณะที่ตั้งของเกาะมี 2 ประเภท ดังนี้

• เกาะกลางมหาสมุทร เป็นเกาะที่ตั้งอยู่ห่างจากแผ่นดินใหญ่ค่อนข้างมาก มีน้ำทะเลลึก ส่วนใหญ่เป็นเกาะภูเขาไฟหรือปะการังโดยเฉพาะหมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิก
• เกาะชายฝั่ง เป็นเกาะที่ตั้งอยู่ใกล้กับแผ่นดินใหญ่

คาบสมุทร (Peninsula)

ลักษณะสำคัญ คาบสมุทร เป็นส่วนหนึ่งของแผ่นดินใหญ่ที่ยื่นล้ำออกไปในทะเลหรือมหาสมุทร

แหลม (Cape)

ลักษณะสำคัญ แหลม เป็นส่วนหนึ่งของคาบสมุทร มีลักษณะเป็นส่วนของแผ่นดินเล็ก ๆ ยาวเรียวยื่นออกไปในทะเล