รู้ไหม? กลุ่มเลือดของเรา อร่อยสำหรับ ยุง ไม่เท่ากัน

เคยสงสัยไหม? เพื่อนยืนอยู่ข้างกัน แต่ทำไมมีเราโดน “ยุง” จู่โจมแค่คนเดียว โดนกัดคันคะเยอเกาจนแดงไปทั้งตัว แต่เพื่อนก็ยังสบาย ๆ เป็นเพราะอะไรกัน

เรื่องนี้ Tonkit360 มีคำตอบ เพราะที่จริงแล้วยุง “ไม่ได้กัดใครก็ได้” แต่ยุง “เลือกที่จะกัด” และที่สำคัญ มันเกี่ยวกับ “กลุ่มเลือด” ของเราด้วยนะ!

กลุ่มเลือดที่ยุง “โปรดปราน”

ในเมื่อเราโดนยุงเล่นงานไม่เท่ากัน ก็แสดงว่าร่างกายจะต้องมีปัจจัยพิเศษบางอย่างที่ “ดึงดูด” ยุงให้เข้ามากัดเรามากกว่าคนอื่น หนึ่งในปัจจัยนั้น คือ “ยุงเลือกกัดคนตามกลุ่มเลือด”

นักวิทยาศาสตร์หาคำตอบนี้ได้ตั้งแต่ปี 1972 จากการศึกษาของ สถาบันสุขภาพแห่งชาติ สหรัฐอเมริกา (NIH) ตีพิมพ์ลงใน Journal of Medical Entomology ได้เจาะลึกถึงความชอบของยุง โดยพยายามอธิบายว่า “เหตุใดคนบางคนจึงมีความอ่อนไหวกับยุง (หรือแมลงอื่น) มากเป็นพิเศษ”

ผลการศึกษาของเรื่องนี้ นักวิทยาศาสตร์สังเกตจากยุงลาย ตั้งข้อสงสัยว่ายุงลายจะบินไปหาคนเลือดกลุ่มอะไรมากที่สุด สิ่งที่พบก็คือ คนที่มีเลือดกลุ่มโอ (O) สามารถดึงดูดยุงให้บินเข้าไปหาได้มากที่สุด และคนที่มีเลือดกลุ่มเอ (A) คือเหยื่อรายต่อไปที่ยุงจะเข้าไปหา

นักวิทยาศาสตร์ผู้วิจัยพยายามอธิบายผลการศึกษาดังกล่าวในทำนองที่ว่า เลือดกลุ่มโอ “อร่อยกว่า” เลือดกลุ่มอื่น ๆ โดยคนที่เลือดกลุ่มโอ จะดึงดูดให้แมลงบางชนิด (ในที่นี้คือยุง) เข้าหาได้มากกว่าคนที่เลือดกลุ่มเอมากเกือบสอบเท่าเลยทีเดียว

ส่วนสาเหตุที่ทำให้คนเลือดกลุ่มโอมีโอกาสจะโดนยุงกัดมากกว่าคนเลือดกลุ่มอื่นในสภาพแวดล้อมเดียวกัน Dr. Baumann-Blackmore อธิบายว่า เป็นเพราะธรรมชาติของมนุษย์ จะหลั่งสารบางอย่างออกมาทางผิวหนังเมื่อเราทำกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งไม่ว่าจะสารใดก็ตาม ถ้าร่างกายของเราผลิตขึ้น แน่นอนว่าก็ต้องตั้งต้นมาจาก DNA ของคนแต่ละคนด้วยเช่นกัน และบังเอิญว่า DNA ก็เป็นตัวกำหนดกลุ่มเลือดของมนุษย์โดยธรรมชาติอยู่แล้ว

ยุงยัง “โปรดปราน” คนกลุ่มไหนอีกบ้าง

ไม่ใช่แค่เลือดเท่านั้นที่ดึงดูดให้ยุงบินเข้ามาหาได้ แต่ “เหงื่อ” ก็เรียกยุงให้มากัดได้เช่นกัน

Dr. Baumann-Blackmore อธิบายว่า ไม่เพียงแต่กลุ่มเลือดเท่านั้นที่ดึงดูดยุงให้เข้าหา แต่ “เหงื่อ” ก็ดึงดูดยุงได้เหมือนกัน เพราะเหงื่อก็เป็นสารชนิดหนึ่งที่ร่างกายคนเราผลิตขึ้น และหลั่งออกมาเมื่อมีสิ่งเร้าไปกระตุ้น เช่น ออกกำลังกาย อากาศร้อน กระบวนการเผาผลาญพลังงาน หรืออาการตกใจกลัว

ดังนั้น เมื่อเรามีเหงื่อออก ไม่ว่าจะเกิดจากการออกกำลังกาย หรือเกิดจากกระบวนการเผาผลาญพลังงานก็ตามที เหงื่อจะมีกลิ่นของกรดแลคติก กรดยูริก แอมโมเนีย และสารอื่น ๆ ที่ขับออกมา กลิ่นนั้น ๆ ที่ยุงรับรู้ได้ เมื่อยุงได้กลิ่นก็จะบินเข้าไปหา

สอดคล้องกับการศึกษาของ Dr. Jonathan Day นักกีฏวิทยาการแพทย์ และผู้เชี่ยวชาญด้านยุง แห่งมหาวิทยาลัยฟลอริด้า ที่กล่าวไว้ว่า สารเคมีที่ร่างกายหลั่งออกมา อย่างกรดแลคติก ยิ่งดึงดูดยุงให้เข้าหาได้มากขึ้น

มีงานวิจัยชิ้นอื่น ๆ ที่พบว่า ชนิดและปริมาณของแบคทีเรียที่อาศัยอยู่บนผิวหนังมนุษย์ก็ดึงดูดยุงได้เหมือนกัน เช่น การศึกษาในปี 2011 นักวิทยาศาสตร์พบว่าเมื่อร่างกายคนเต็มไปด้วยแบคทีเรีย ก็มีโอกาสที่ยุงจะเข้าหามากกว่าคนอื่น นั่นเป็นสาเหตุว่าเวลาที่เรายังไม่ได้อาบน้ำ เราจะโดนยุงกัดมากกว่าตอนที่อาบน้ำแล้วเมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมเดียวกัน หรือยุงมีแนวโน้มที่จะกัดบริเวณข้อเท้าหรือฝ่าเท้ามากกว่าอวัยวะอื่น เพราะเป็นอวัยวะที่มีแบคทีเรียสะสมอยู่จำนวนมาก ในขณะที่เรายังไม่อาบน้ำ

ยุงจะเข้าหาคนเมื่อได้กลิ่น “คาร์บอนไดออกไซด์” ที่ถูกปล่อยออกมาจากลมหายใจออกของคน ยุงจะใช้อวัยวะที่มีลักษณะเหมือนขากรรไกรบริเวณจมูกในการตรวจจับคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งสามารถตรวจจับได้ไกลถึง 164 ฟุต มีข้อพิสูจน์ว่าผู้ใหญ่ที่มีการหายใจออกแรงกว่าเด็ก (ตามขนาดตัว) จะดึงดูดยุงให้เข้าหาได้มากกว่า

รวมไปถึงคนที่มีอุณหภูมิร่างกายสูง ยุงก็ชอบเข้าหา ใช่ ยุงขาดความอบอุ่น เพราะยุงสามารถอยู่ในที่อุณหภูมิสูงได้ดีกว่าอยู่ในอุณหภูมิต่ำ ถ้าไม่เชื่อลองสังเกตดู ว่าช่วงฤดูร้อน ยุงจะชุม แล้วเราจะประสบปัญหาเกี่ยวกับยุงได้มากกว่าในช่วงฤดูหนาว

คนกลุ่มต่อไป คือคนที่ “ดื่มเบียร์” การศึกษาพบว่าเบียร์ขนาดแค่ 12 ออนซ์เพียงขวดเดียว สามารถทำให้คุณดึงดูดแมลงได้มากขึ้น เพราะปริมาณเอทานอลที่ขับออกทางเหงื่อทำให้อุณหภูมิร่างกายเพิ่มขึ้น

“คนท้อง” ก็ไม่รอดจากยุง ในการศึกษาหลายชิ้นพบว่า หญิงตั้งครรภ์ดึงดูดยุงกัดมากกว่าคนอื่น ๆ ประมาณสองเท่า ซึ่งน่าจะเป็นผลมาจาก การหายใจที่นำคาร์บอนไดออกไซด์ออกมาประมาณ 21 เปอร์เซ็นต์ และโดยเฉลี่ยแล้ว ร่างกายของหญิงตั้งครรภ์จะอุ่นกว่าคนทั่วไปประมาณ 1.26 ฟาเรนไฮต์

หลายคนอาจจะรู้อยู่แล้ว ว่าคนที่สวมเสื้อผ้าสีเข้ม มีโอกาสถูกยุงกัดได้มากกว่าคนที่สวมเสื้อผ้าสีสว่าง เพราะยุงใช้การมองเห็น (พร้อมกับดมกลิ่น) เพื่อค้นหาอาหาร ดังนั้นการสวมเสื้อผ้าสีเข้ม ๆ (ดำน้ำเงิน ดำ หรือแดง) จะทำให้ยุงหาคุณได้ง่ายขึ้น ตามที่ James Day นักกีฏวิทยาการแพทย์ แห่งมหาวิทยาลัยฟลอริดา เคยบรรยาย

กล่าวโดยสรุปก็คือ ปัจจัยทางพันธุกรรมมีส่วนที่เรียกยุงให้เข้ามากัดได้ จากสิ่งที่ร่างกายหลั่งออกมา ไม่ว่าจะเป็นเลือด หรือเหงื่อ สัดส่วนคิดเป็น 85 เปอร์เซ็นต์เลยทีเดียว แต่ปัจจัยนี้ยังไม่มีวิธีใดป้องกันได้ เพราะวิทยาศาสตร์ยังไม่ก้าวหน้าพอที่จะหาวิธีปรับเปลี่ยนยีนของมนุษย์!