รู้จัก Elder Abuse ปัญหาทารุณกรรม “ผู้สูงอายุ” ที่พบมากไม่แพ้เด็ก

เราอาจจะคุ้นชินกับปัญหา Child Abuse หรือปัญหาทำร้ายเด็ก แต่จริงๆ แล้วผู้สูงอายุก็มีปัญหาถูกทำร้ายเช่นเดียวกัน และพบได้บ่อยในสังคมไทยด้วย ซึ่งส่งผลต่อสุขภาพกาย และจิตใจของผู้สูงอายุมากกว่าที่คิด

Elder Abuse เป็นอย่างไร?

ปัญหาการทำร้ายผู้สูงอายุส่วนใหญ่เกิดขึ้นจากสมาชิกในครอบครัวที่ให้การปฏิบัติกับผู้สูงอายุในบ้านอย่างไม่เหมาะสม ไม่ว่าจะผ่านคำพูด การกระทำ และการบีบบังคับต่างๆ ซึ่งส่งผลให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเหล่านี้ไม่ดีเท่าที่ควร และยังส่งผลให้เป็นสาเหตุของโรคต่างๆ ทั้งโรคที่มาจากสภาพร่างกายที่เสื่อมโทรมและแย่ลงกว่าที่ควรเป็น และสภาพจิตใจที่โดนทำร้ายมาอย่างต่อเนื่อง และยาวนาน

ในประเทศไทย เฉพาะจังหวัดเชียงใหม่ พบว่า มีผู้สูงอายุราว 48.4% ที่เคยถูกทำร้ายในรูปแบบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการถูกทำร้ายทางร่างกาย 43.1% ถูกทำร้ายทางจิตใจ 20.7% ถูกเอาเปรียบ เอาผลประโยชน์ 14.8% ถูกล่วงละเมิดสิทธิ 12.8% และทำร้ายร่างกาย 8.6%

ลักษณะการทารุณกรรมผู้สูงอายุ

การทารุณกรรมผู้สูงอายุมีตั้งแต่การไม่ใส่ใจ ไปจนถึงการกระทำที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุอย่างชัดเจน เช่น

• ไม่ดูแลเรื่องอาหารการกิน ที่อยู่ ฯลฯ
• ทอดทิ้ง ไม่ใส่ใจ ไม่เลี้ยงดู
• ไม่ร่วมวงสนทนา เมินเฉย
• เบียดเบียนทรัพย์สิน
• ล่วงละเมิดสิทธิต่างๆ
• บังคับให้ดูแลหลาน
• ให้ทำงานบ้าน ดูแลบ้าน ทั้งที่ร่างกายไม่แข็งแรง
• ไม่ให้ร่วมกิจกรรมในครอบครัว
• พูดจาไม่นึกถึงจิตใจคนฟัง
• พูดจาข่มขู่ ขาดความเคารพยกย่อง
• คนในบ้าน ผู้ดูแลแสดงอาการเบื่อหน่ายที่ต้องดูแลผู้สูงอายุ
• ทุบตี ทำร้ายด้วยอุปกรณ์ต่างๆ
• ขังให้อยู่ในบ้าน ในห้อง
• กระทำทารุณกรรมทางเพศ

และอีกมากมาย

สาเหตุของการทารุณกรรมผู้สูงอายุ

สาเหตุการถูกทารุณกรรมของผู้สูงอายุอาจมีความคล้ายคลึงกันกับการทารุณกรรมเด็กในบางส่วน กล่าวคือ การที่สภาพร่างกายไม่สมบูรณ์ 100% หรือพิการ จนทำให้ต้องพึ่งพาคนในบ้าน หรือคนอื่นๆ ในการดูแลในด้านต่างๆ การมีโรคภัยไข้เจ็บที่ทำให้ต้องได้รับการดูแลใส่ใจเป็นพิเศษ ร่วมกับการขาดทักษะดูแลสภาพบ้าน และการใช้ชีวิตนอกบ้าน จนทำให้ผู้สูงอายุจำเป็นต้องพึ่งพาคนในบ้านมากขึ้น และหากคนในบ้านไม่เข้าใจ หรือมองว่าเป็นการเบียดเบียนชีวิต ก็อาจสร้างความรำคาญจนทำให้เกิดการไม่ใส่ใจ เกิดอารมณ์โมโหที่อาจรุนแรงจนถึงขั้นทำร้ายทางด้านต่างๆ ผ่านคำพูด การกระทำ และอาจถูกเอารัดเอาเปรียบในด้านต่างๆ ได้

ผลกระทบต่อสุขภาพของผู้สูงอายุ เมื่อถูกทำทารุณกรรม

สุขภาพทั้งทางร่างกาย และจิตใจของผู้สูงอาจถูกทำร้ายได้ในหลายรูปแบบ เช่น

• เป็นโรคต่างๆ ทางร่างกาย เช่น โรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร ขาดสารอาหาร กล้ามเนื้อต่างๆ โรคประจำตัวกำเริบ ฯลฯ
• โรคทางจิตใจ เช่น โรคซึมเศร้า แยกตัว หวาดระแวง สิ้นหวัง ฯลฯ
• คุณภาพชีวิตในด้านต่างๆ เสื่อมถอยลง จากการไม่ดูแลใส่ใจ เช่น การไม่ได้กินข้าว ไม่ให้เงินใช้ ไม่ให้ออกจากบ้าน

วิธีลดการทารุณกรรมในผู้สูงอายุ

เมื่อทีมแพทย์ได้พบกับผู้สูงอายุและถามไถ่ วินิจฉัยจนทราบถึงสาเหตุของอาการผิดปกติ หรือโรคต่างๆ ที่ผู้สูงอายุเป็นมาจากการทารุณกรรม หรือการได้รับการดูแลไม่เหมาะสม แพทย์อาจนัดคุยกับญาติเพื่อปรับความเข้าใจ และให้ข้อมูลเกี่ยวกับการปฏิบัติต่อผู้สูงอายุอย่างถูกวิธี และติดตามอาการ ประเมินผลทั้งทางร่างกายและจิตใจของผู้สูงอายุเรื่อยๆ จนกว่าคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุจะเป็นปกติให้ได้มากที่สุด

คนในบ้าน และผู้ดูแลผู้สูงอายุ สามารถดูแลผู้สูงอายุได้ ดังนี้

• ถามไถ่สารทุกข์สุกดิบ พูดคุยเรื่องทั่วไป มีปฏิสัมพันธ์กับผู้สูงอายุ
• จัดเตรียมอาหารที่ถูกสุขลักษณะ และมีโภชนาการที่เหมาะสมกับวัย และสุขภาพของผู้สูงอายุ
• ระมัดระวังเรื่องการรับประทานยา และการดูแลตัวเองต่างๆ หากผู้สูงอายุมีโรคประจำตัว
• ไม่บังคับขู่เข็ญให้อยู่แต่ในบ้าน หากเป็นห่วงไม่อยากให้ออกไปนอกบ้าน ควรดูแลพาไปเอง
• ไม่ใช้ถ้อยคำดูถูกดูแคลน ไม่รักษาน้ำใจ ไม่ให้ความเคารพกับผู้สูงอายุ
• ไม่ให้ผู้สูงอายุทำอะไรเกินกำลัง เนื่องจากสุขภาพอาจไม่แข็งแรง เช่น อุ้มหลาน ทำงานบ้านหนักๆ เป็นต้น
• ไม่เบียดเบียนสิทธิ และเงินทองของผู้สูงอายุ อีกทั้งยังต้องจัดการปัจจัย 4 เงินทองที่ต้องใช้จ่ายในชีวิตประจำวันให้ผู้สูงอายุอย่างเหมาะสม
• ไม่ทำร้ายร่างกายผู้สูงอายุ
• พาไปพบหมอเมื่อสุขภาพมีปัญหา

หากมีปัญหากับการเลี้ยงดูผู้สูงอายุภายในบ้าน สามารถขอคำปรึกษากับแพทย์ประจำคลินิกผู้สูงวัยที่โรงพยาบาลใกล้บ้านได้ แต่พบเห็นการกระทำทารุณกรรมต่อผู้สูงอายุ สามารถแจ้งตำรวจ กรมกิจการผู้สูงอายุ หรือสายด่วน ศูนย์ช่วยเหลือสังคม กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ โทร. 1300