วิธีปฐมพยาบาลผู้ที่ได้รับ "สารพิษ" เบื้องต้น

รอบตัวของเรานั้น มีสิ่งที่เรียกว่าสารพิษอยู่เต็มไม่หมด ไม่ว่าจะเป็นน้ำยาขัดห้องน้ำที่วางอยู่มุมห้อง ผงซักฟอกที่หลังบ้าน หรือแม้แต่ฝุ่นควันรถยนต์ตามท้องถนน ซึ่งสารพิษเหล่านี้ก็อาจจะทำอันตรายต่อเราได้ หากเราได้รับสารพิษเข้าสู่ร่างกายผ่านทางการสูดดมหรือการรับประทาน Hello คุณหมอ แลtจะมานำเสนอเกี่ยวกับ การปฐมพยาบาลผู้ได้รับสารพิษเบื้องต้น เพื่อการช่วยเหลือผู้ที่ได้รับสารพิษ อย่างถูกต้องและเหมาะสมกันค่ะ

อย่างไรจึงจะเรียกว่าสารพิษ

คำว่า สารพิษ หมายถึงสารเคมีต่างๆ ที่เป็นอันตรายต่อร่างกายของเรา สารเคมีเหล่านี้อาจจะมีทั้งในสถานะของแข็ง ของเหลว หรือแม้กระทั่งก๊าซต่างๆ เมื่อเรารับประทาน สูดดม สัมผัส หรือฉีดสารเคมีเหล่านี้เข้าสู่ร่างกาย ก็อาจจะเป็นอันตรายต่ออวัยวะ หรือรบกวนการทำงานของระบบต่างๆ ภายในร่างกายได้

ตัวอย่างของสารพิษที่เราอาจพบเจอได้ในชีวิตประจำวันคือ

• การใช้ยาเกินขนาด
• สารทำความสะอาดต่างๆ เช่น ผงซักฟอก น้ำยาล้างห้องน้ำ หรือน้ำยาล้างจาน
• ยาฆ่าแมลง
• ควันรถยนต์
• สารตะกั่ว และสารปรอท ที่มักจะพบได้ในสีทาบ้าน

ระดับความรุนแรงจากสารพิษเหล่านี้ จะขึ้นอยู่กับชนิด ปริมาณ และวิธีการที่เราได้รับสารพิษ และหากไม่ทำการปฐมพยาบาลและการรักษาที่เหมาะสม ก็อาจส่งผลให้เกิดความเสียหายต่อร่างกายอย่างถาวรเลยก็ได้

ลักษณะอาการที่บ่งบอกถึงผู้ได้รับสารพิษ

สัญญาณและอาการที่บ่งบอกถึงผู้ที่ได้รับสารพิษ อาจมีดังต่อไปนี้

• มีอาการแสบร้อน หรือรอยแดงในบริเวณปากและริมฝีปาก
• ลมหายใจมีกลิ่นคล้ายสารเคมี น้ำมัน หรือสีทาบ้าน
• อาเจียน
• หายใจไม่ออก
• ชัก
• หมดสติ
• ง่วงซึม
• สับสน งุนงง

หากคุณสงสัยว่ามีคนกำลังได้รับพิษจากสารเคมี ลองมองไปรอบๆ เพื่อมองหาเบาะแส เช่น ขวดยาเปล่า ขวดน้ำยา หรือบรรจุภัณฑ์ของสารเคมีที่น่าจะเป็นต้นเหตุของสารพิษ และทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้น ก่อนนำตัวส่งโรงพยาบาลในทันที

วิธีการปฐมพยาบาลผู้ได้รับสารพิษเบื้องต้น

การปฐมพยาบาลสำหรับผู้ที่ได้รับสารพิษทางปาก

ก่อนเริ่มทำการปฐมพยาบาล ผู้ช่วยเหลือจะต้องทำการประเมินผู้ที่ได้รับสารพิษ ตลอดจนถึงดูว่าสารพิษที่ผู้ป่วยได้รับนั้นเป็นสารพิษประเภทใด เพื่อจะได้สามารถทำการช่วยเหลือได้อย่างเหมาะสม

• สารพิษที่มีฤทธิ์กัดกร่อน

สารพิษที่มีฤทธิ์กัดกร่อนต่างๆ เช่น กรด ด่าง และสารเคมีที่ใช้ในครัวเรือนและอุตสาหกรรมต่างๆ เมื่อรับประทานเข้าไปแล้ว จะทำให้ริมฝีปาก ท้อง และลำคอเกิดอาการไหม้ แสบร้อน พองใน คลื่นไส้ อาเจียน หรือช็อก เราสามารถปฐมพยาบาลได้โดยวิธีดังต่อไปนี้

1. ตรวจดูว่าผู้ป่วยยังคงมีสติอยู่หรือไม่
2. หากยังมีสติอยู่ ให้ผู้ป่วยดื่มน้ำหรือนม เพื่อช่วยเจือจางสารพิษในกระเพาะ
3. ห้ามให้ผู้ป่วยอาเจียน รีบนำตัวส่งโรงพยาบาล

• สารเคมีจำพวกน้ำมัน

เช่น น้ำมันก๊าด น้ำมันเบนซิน ยาฆ่าแมลงชนิดน้ำมัน ทำให้เกิดอาการแสบร้อน คลื่นไส้ อาเจียน และลมหายใจมีกลิ่นน้ำมัน มีวิธีการปฐมพยาบาลคือ

1. ห้ามทำให้ผู้ป่วยอาเจียน รีบนำตัวส่งโรงพยาบาล
2. ในช่วงระหว่างนำตัวส่งโรงพยาบาล
3. หากผู้ป่วยอาเจียน ควรจัดศีรษะผู้ป่วยให้อยู่ต่ำ เพื่อป้องกันการสำลักน้ำมันเข้าปอด

• การรับประทานยาเกินขนาด

เช่น ยาพาราเซตามอล (Paracetamol) ยานอนหลับ หรือยาแอสไพริน (Aspirin) มีวิธีปฐมพยาบาลดังนี้

1. เจือจางสารพิษ ด้วยการให้ดื่มน้ำหรือนม
2. ให้ผู้ป่วยอาเจียน โดยการใช้วิธีล้วงคอ หรือกวาดคอ เพื่อกระตุ้นให้อยากอาเจียน
3. นำตัวส่งโรงพยาบาล

• การปฐมพยาบาลสำหรับผู้ที่ได้รับสารพิษทางการหายใจ

การสูดหายใจก๊าซพิษ มีทั้งก๊าซพิษที่ทำให้ขาดอากาศหายใจ เช่น ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ไนโตรเจน หรือไฮโดรเจน ก๊าซที่ทำให้เกิดอาการระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ เช่น ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ หรือก๊าซที่ทำอันตรายทั่วร่าง เช่น ก๊าซอาร์ซีน หากพบผู้ป่วยที่สูดดมสารพิษเหล่านี้ สามารถปฐมพยาบาลได้ด้วยวิธีดังต่อไปนี้

1. กลั้นหายใจ และรีบเปิดประตูหรือหน้าต่าง เพื่อถ่ายเทอากาศโดยรอบออก
2. ย้ายผู้ป่วยออกมายังบริเวณที่มีอากาศถ่ายเท และมีอากาศบริสุทธิ์
3. ตรวจสอบการเต้นของหัวใจ และการหายใจ
4. หากผู้ป่วยไม่หายใจหรือหัวใจหยุดเต้น ให้ทำการ CPR รีบนำตัวส่งโรงพยาบาล

• การปฐมพยาบาลสำหรับผู้ที่ได้รับสารพิษทางผิวหนัง

สารพิษที่อาจซึมเข้าสู่ร่างกายผ่านทางผิวหนัง และทำให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย มีวิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้นดังนี้

1. กำจัดเสื้อผ้าที่ปนเปื้อนสารพิษเหล่านั้นในทันที
2. ล้างทำความสะอาดบริเวณที่โดนสารพิษในทันที
3. ควรล้างโดยการเปิดให้น้ำไหลผ่าน และล้างออกด้วยน้ำสะอาด เป็นเวลาอย่างน้อย 15 นาที อาจใช้สบู่อ่อนๆ ร่วมด้วยก็ได้เช่นกัน
4. รีบนำตัวส่งโรงพยาบาล

• การปฐมพยาบาลสำหรับผู้ที่ได้รับสารพิษทางดวงตา

หากสารพิษต่างๆ เข้าสู่ดวงตา ควรทำการปฐมพยาบาลด้วยวิธีดังต่อไปนี้

1. รีบล้างตาด้วยน้ำสะอาด เปิดให้น้ำไหลผ่านด้วยตา ควรล้างตาเป็นเวลาอย่างน้อย 15-20 นาที
2. หากผู้ป่วยนั้นใส่คอนแทคเลนส์ ให้ทำการถอดคอนแทคเลนส์ก่อนล้างตา
3. บรรเทาอาการปวด และจัดการกับอาการช็อก ปิดตาผู้ป่วย
4. รีบนำตัวส่งโรงพยาบาล

วิธีเหล่านี้ เป็นเพียงวิธีในการช่วยปฐมพยาบาลเบื้องต้น สำหรับผู้ที่ได้รับสารพิษ สิ่งที่สำคัญที่สุดในการช่วยเหลือผู้ป่วย คือการรีบนำตัวผู้ป่วยส่งโรงพยาบาล เพื่อทำการรักษาอย่างถูกต้องจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ นอกจากนี้ ตัวผู้ช่วยเหลือก็ควรที่จะตั้งสติ และตรวจดูให้มั่นใจก่อนว่าตัวเองนั้นอยู่ในจุดที่ปลอดภัย ก่อนจะเข้าช่วยเหลือผู้อื่น เพื่อป้องกันไม่ให้ตนเองกลายเป็นผู้เคราะห์ร้ายเพิ่มขึ้นซึ่งจะทำให้การช่วยเหลือยากขึ้น