เช็กอาการ Long COVID หลังหายโควิด-19 แบบไหนอันตราย ควรพบแพทย์
ช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา รัฐบาลเริ่มคลายล็อกดาวน์และปรับลดระยะเวลาเคอร์ฟิว ทำให้ผู้คนออกมาใช้ชีวิตนอกบ้านมากขึ้น ห้างร้านต่างๆ เริ่มมีผู้ใช้บริการหนาตา ประชาชนบางส่วนก็เริ่ม “ลดการ์ด” ถอดหน้ากากตอนอยู่นอกบ้าน เริ่มไม่เคร่งครัดเรื่องระยะห่าง ซึ่งอาจนำเราทุกคนเข้าสู่อันตรายอีกครั้ง สงครามระหว่างเรา และโควิด-19 ยังไม่จบลงง่ายๆ เพราะคนที่หายจากโรค COVID-19 ก็อาจมีภาวะ Long Covid (ลองโควิด) และยังส่งผลในการดำเนินชีวิตทั้งระยะสั้น และระยะยาว ที่แม้ว่าจะรักษาหายแล้ว แต่ก็ยังรู้สึกเหมือนยังไม่หายสนิทดี
ดังนั้น พญ.พิชชาพร เมฆินทรพันธุ์ แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู โรงพยาบาลวิมุต ได้ให้คำแนะนำว่าเราควรสังเกตอาการของตัวเองและเตรียมรับมือเพื่อการฟื้นฟูสภาพร่างกาย
Long COVID อาการหลากหลาย ครอบคลุมทั้งกายและใจ
Long Covid (ลองโควิด) คือผลกระทบระยะยาวจากโรคโควิด-19 ที่อาจเกิดขึ้นกับร่างกายของผู้ป่วยโควิด-19 แม้ว่าจะพ้นการติดเชื้อไปแล้ว อาการแสดงจะมี 3 ลักษณะดังต่อไปนี้
- กลับมามีอาการใหม่หรืออาการเดิมยังอยู่ (New or ongoing symptoms)
พบในผู้ป่วยที่เคยมีอาการรุนแรง ได้แก่ เป็นไข้ ปวดหัว วิงเวียน หายใจไม่อิ่ม ไอ แน่นหน้าอก อ่อนเพลีย ปวดท้อง ท้องเสีย ขาดสมาธิ นอนไม่หลับ อารมณ์แปรปรวน มีอาการชา ปวดกล้ามเนื้อ รับกลิ่นหรือรสได้ไม่ดี
- เกิดความผิดปกติในหลายอวัยวะ (multiorgan effects)
เนื่องจากขณะที่มีการติดเชื้อ ได้เกิดกระบวนการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันทั่วร่างกาย มีการหลั่งของ cytokines ซึ่งส่งผลให้เกิดภาวะอักเสบในระบบอวัยวะต่างๆ ทั่วร่างกาย มิได้เฉพาะเจาะจงแค่ระบบทางเดินหายใจเท่านั้น ไม่ว่าจะเป็นระบบหัวใจ ระบบประสาท ระบบฮอร์โมน ระบบย่อยอาหาร ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก เป็นต้น
- ผลกระทบระยะยาวจากการนอนโรงพยาบาล
ผู้ป่วยที่ต้องนอนพักรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลนานๆ จะไม่ค่อยได้เคลื่อนไหวตัว ทำให้เกิดภาวะกล้ามเนื้อฝ่อลีบ แขนขาไม่ค่อยมีแรง การรับรู้ความรู้สึกของข้อและการทรงตัวแย่ลง นอกจากนี้การนอนโรงพยาบาลนานจะเกิดผลกระทบต่อจิตใจ เช่น รู้สึกเบื่อหน่าย หดหู่ รู้สึกเหนื่อยล้า ไม่สดชื่นแจ่มใส
ผู้ป่วยบางรายที่เคยได้รับการใส่ท่อช่วยหายใจ อาจเข้าสู่ภาวะผิดปกติทางจิตใจหลังจากประสบเหตุการณ์รุนแรงได้ (post-traumatic stress disorder; PTSD)
Long COVID จะเป็นไปอีกนานแค่ไหน
นอกจากจะรบกวนทั้งกายและใจแล้ว อาการ Long Covid (ลองโควิด) ยังถือว่ากินเวลา “Long” สมชื่อ จากผลการวิจัยของโครงการศึกษาระดับนานาชาติพบว่า ผู้ป่วยจำนวน 3,762 คนจาก 56 ประเทศ มีอาการจาก Long-COVID รวม 203 อาการ โดยจะมี 1 ใน 3 อาการที่เกิดขึ้นยาวนานอย่างน้อย 6 เดือน ทั้งนี้ในผู้ป่วยที่เป็นเด็กบางราย ผลกระทบยังคงอยู่ต่อเนื่องเป็นปี
เช็กอาการ Long Covid (ลองโควิด) หลังหายโควิด-19 แบบไหนอันตราย ควรพบแพทย์
หากสงสัยว่าคุณกำลังเผชิญกับ Long COVID อยู่หรือไม่ ลองสังเกตร่างกายตามอาการดังต่อไปนี้
- อ่อนเพลีย ไม่สดชื่น
- เหนื่อยล้าได้ง่ายขึ้นแม้ในตอนทำกิจวัตรประจำวัน
- พูดคุยต่อเนื่องได้สั้นลง ต้องพักหายใจบ่อยขึ้น
- สมองล้า สมาธิความจำและการตัดสินใจช้าลงหรือมีประสิทธิภาพลดลง
- หน้ามืด วิงเวียนบ่อยขึ้น
- มวลกล้ามเนื้อลดลง กล้ามเนื้อลีบหรือเหลวมากขึ้น กล้ามเนื้ออ่อนแรง
นอกจากจะส่งผลกระทบยืดเยื้อยาวนานและลดทอนสุขภาวะของร่างกายโดยรวมแล้ว Long Covid (ลองโควิด) ยังไม่มีแนวทางในการรักษาชัดเจน นอกจากจะรักษาฟื้นฟูไปตามอาการ ดังนั้นทางเลือกที่ดีที่สุดคือระมัดระวังตัวไม่ให้ติดตั้งแต่แรก หมั่นล้างมือ ใส่หน้ากากอนามัย รักษา Social Distance ให้นานที่สุด เท่าที่จะเป็นไปได้ ออกจากบ้านเท่าที่จำเป็น ดูแลตัวเองและครอบครัวให้ร่างกายแข็งแรงอยู่ตลอด และอย่าลังเลที่จะปรึกษาแพทย์เมื่อมีอาการหรือเกิดความกังวลใจ
สนับสนุนเนื้อหา
