ความเสื่อมของร่างกาย กับการรักษาด้วยสเต็มเซลล์
ความแก่นั้นเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ในสิ่งมีชีวิตทุกชนิด เมื่อถึงเวลาใดเวลาหนึ่งความเสื่อมต่าง ๆ ก็จะเข้ามามีบทบาทในทุกๆระบบของร่างกายจนนำไปสู่ความถดถอยในการดำรงชีวิต โดยความแก่นั้นดูเป็นสิ่งที่ขัดแย้งกับการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ หลือเกิน เพราะในเมื่อสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ล้วนพยายามวิวัฒนาการเพื่อให้สายพันธุ์ตัวเองอยู่รอดได้ในโลกนี้ให้ได้ยาวนานที่สุด แล้วเหตุใดธรรมชาติจึงให้มีความแก่เกิดขึ้นมาด้วย
เราแก่ได้อย่างไร
ก่อนที่เราจะหาหนทางในการชะลอความแก่ได้นั้น เราจำเป็นจะต้องรู้ถึงกลไกของความแก่เสียก่อนเพื่อที่จะหาแนวทางในการแก้ไขกลไกนั้น ๆ โดยความแก่นั้นได้มีหลายๆทฤษฎีที่พยายามอธิบายไว้เช่น[1-3]
- การเสื่อมสภาพของสารพันธุกรรม เซลล์ต่าง ๆ ในร่างกายเรานั้นสามารถเสื่อมสภาพไปตามกาลเวลา แต่ก็สามารถซ่อมแซมตัวเองกลับมาได้ แต่เมื่อใดมีการซ่อมแซมเซลล์ต่าง ๆ ย่อมมีความผิดพลาดเกิดขึ้นได้บ้าง โดยความผิดพลาดในการซ่อมแซมหรือการแบ่งตัวของเซลล์ต่างๆนั้นก็จะถูกสะสมไปเรื่อย ๆ ตามกาลเวลา จนนำไปสู่ความล้มเหลวของอวัยวะนั้น โดยการเสื่อมสภาพของสารพันธุกรรมนั้นยังถูกเร่งให้เกิดมากขึ้นได้จากสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ เช่นรังสี สารเคมีที่ร่างกายได้รับ หรือการติดเชื้อต่าง ๆ
- การสะสมของเสียในเซลล์ต่าง ๆ เมื่อเซลล์ต่าง ๆ ทำงานนั้นย่อมมีการผลิตของเสียออกมาตลอด โดยปกติเซลล์จะพยายามขับของเสียต่าง ๆ ออกมา แต่เมื่อกาลเวลาผ่านไป ของเสียบางส่วนที่ถูกกำจัดไปไม่หมดก็จะสะสมอยู่ในเซลล์ต่างๆมากขึ้น จนนำไปสู่การทำงานที่ผิดปกติของเซลล์นั้น ๆ
- การเข้าสู่สภาวะจำศีลของเซลล์ ในบางครั้งเซลล์ต่าง ๆ ที่เกิดการแบ่งตัวผิดพลาดจนอาจจะเปลี่ยนเป็นเซลล์มะเร็งได้นั้นจะถูกตรวจพบได้ด้วยระบบตรวจจับต่างๆของร่างกาย ก่อนจะจัดการให้เซลล์ต่าง ๆ เหล่านั้นเข้าสู่สภาวะจำศีลหรือสลายตัวเองไป เพื่อป้องกันการเปลี่ยนเป็นเซลล์มะเร็ง อย่างไรก็ตามเมื่อกาลเวลาผ่านไปเซลล์เหล่านี้ก็เกิดสะสมมากขึ้นจนไม่เหลือเซลล์ปกติเพียงพอจะทำงานได้นั่นเอง
สาเหตุที่เราแก่นั้นเหมือนว่าจะไม่ใช่ความตั้งใจของธรรมชาติ จริงอยู่ว่าเป้าหมายของการวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตนั้นล้วนต้องการให้เผ่าพันธุ์อยู่รอดให้ได้นานที่สุด ซึ่งเป้าหมายดังกล่าวนั้นเน้นไปที่ให้ทั้งเผ่าพันธุ์อยู่รอด ไม่ได้เน้นให้สิ่งมีชีวิตแต่ละตัวอยู่รอด โดยธรรมชาติต้องการให้สิ่งมีชีวิตนั้นๆมีอายุยืนเพียงพอที่จะสืบพันธุ์เท่านั้น ดังนั้นวิวัฒนาการต่าง ๆ จึงไม่ได้เน้นไปที่การเพิ่มอายุของสิ่งมีชีวิตสักเท่าไหร่ [3]
การชะลอความแก่
เราสามารถลดปัจจัยต่าง ๆ ที่เป็นความเสี่ยงของความเสื่อมของเซลล์เพื่อชะลอกระบวนการเกิดความแก่ได้ เช่นการหลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อสารพันธุกรรม [2] เช่นรังสีต่าง ๆ สารเคมี อาหารประเภทเนื้อสัตว์ที่ผ่านการปรุงหลายขั้นตอน (processed meat) บุหรี่ และแอลกอฮอล์ นอกจากนี้การบริโภคอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกายสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ การดูแลสุขภาพจิตให้ดี ก็ช่วยลดความเครียดต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นภายในร่างกายเราได้ และยังช่วยให้เซลล์ร่างกายอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เอื้อแก่การทำงานและการฟื้นฟูสภาพเซลล์อย่างสมบูรณ์อีกด้วย
อย่างไรก็ตามด้วยเทคโนโลยีทางการแพทย์เกี่ยวกับสเต็มเซลล์ที่ก้าวหน้าในปัจจุบัน ทำให้มีความพยายามที่จะนำสเต็มเซลล์เข้ามาเพื่อแก้ปัญหาการเสื่อมสภาพของเซลล์ เนื่องจากสเต็มเซลล์ (Stem Cell) หรือเซลล์ต้นกำเนิดนั้นเป็นเซลล์ที่มีคุณสมบัติในการแบ่งตัวและเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ใดก็ได้ ทำให้ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้จึงมีการนำสเต็มเซลล์เข้ามาใช้เพื่อรักษาภาวะต่าง ๆ ที่เกิดจากความเสื่อมโดยตรงเช่นข้อเสื่อม โรคเบาหวาน โรคตับแข็ง หรือแม้กระทั่งนำมารักษาโรคที่เกิดความเสียหายต่อเซลล์ที่ไม่ได้เกิดจากความเสื่อมอื่นๆเช่นเซลล์สมองหรือเซลล์หัวใจที่ตายไปหลังจากภาวะขาดเลือด โดยมีการศึกษาหลายฉบับที่รายงานถึงผลการใช้สเต็มเซลล์ในการรักษาภาวะต่าง ๆ [4-6]
แหล่งสเต็มเซลล์ที่จะนำมาใช้ในการรักษานั้นสามารถเก็บได้ทั้งจากเซลล์ในคนที่โตเต็มวัยแล้วเช่นจากไขกระดูกหรือจากเซลล์ไขมัน หรือเก็บตั้งแต่ตอนแรกคลอดจากเนื้อเยื่อสายสะดือหรือเลือดสายสะดือ แต่จะเห็นได้ว่าความเสื่อมต่างๆของเซลล์นั้นจะถูกสะสมเรื่อย ๆ ไปตามกาลเวลา ดังนั้นอายุของสเต็มเซลล์ตอนที่ทำการเก็บก็ส่งผลถึงคุณภาพเซลล์ตอนที่นำมาใช้จริงด้วย ซึ่งสอดคล้องกับผลการศึกษาที่แสดงให้เห็นถึงศักยภาพในการแบ่งตัวของสเต็มเซลล์ที่ลดลงเมื่อเก็บตอนอายุมากขึ้น [7]
จากข้อมูลต่าง ๆ เหล่านี้ทำให้ดูเหมือนว่าเราจะเข้าใกล้ความเป็นจริงเข้าไปทุกขณะที่จะสามารถชะลอความแก่เอาไว้ได้ด้วยการเข้ามาของเทคโนโลยีสเต็มเซลล์เหล่านี้
อ่านบทความฉบับเต็มได้ที่ https://www.medezegroup.com/th/news/anti-aging-stem-cell
[Advertorial]
อ้างอิง
- Pyo IS, Yun S, Yoon YE, Choi JW, Lee SJ. Mechanisms of aging and the preventive effects of resveratrol on age-related diseases. Molecules. 2020 Jan;25(20):4649.
- Kirsten Nunez. Why Do We Get Old?. Online. [Mar 2021]. Available at : https://www.healthline.com/health/why-do-we-age. [Sep 2021]
- Max Planck Institute for Biology of Ageing. HOW AND WHY DO WE AGE?. Online. Available at : https://www.age.mpg.de/healthy-ageing/how-and-why-do-we-age. [Sep 2021]
- Pak, J. (2011). Regeneration of human bones in hip osteonecrosis and human cartilage in knee osteoarthritis with autologous adipose-tissue-derived stem cells: a case series. Journal of medical case reports, 5(1), 1-8.
- Nair V, Talwar P, Kumar S, Chatterjee T. Umbilical cord blood transplantation and banking. Pregnancy medicine. 1st ed. Delhi: Jaypee Brothers Medical Publishers (P) Ltd. 2015:197-215.
- Bhansali A, Asokumar P, Walia R, Bhansali S, Gupta V, Jain A, Sachdeva N, Sharma RR, Marwaha N, Khandelwal N. Efficacy and safety of autologous bone marrow-derived stem cell transplantation in patients with type 2 diabetes mellitus: a randomized placebo-controlled study. Cell Transplantation. 2014 Sep;23(9):1075-85.
- Harris DT. Stem cell banking for regenerative and personalized medicine. Biomedicines. 2014 Mar;2(1):50-79.
