รู้จัก “อัลปราโซแลม” ยารักษาโรคทางจิต-ประสาท แต่ถูกใช้ทำเป็น “ยาเสียสาว”
ปกติแล้ว ยาอัลปราโซแลม (Alprazolam) เป็นยาใช้รักษาอาการวิตกกังวล ช่วยให้นอนหลับได้สนิทในคนที่มีปัญหา แต่มีการนำมาใช้ในทางที่ผิด จนหลายคนเข้าใจว่าเป็น "ยาเสียสาว"
ยาอัลปราโซแลม คืออะไร
ผศ.นพ.สุวิทย์ เจริญศักดิ์ แพทย์ประจำภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ระบุว่า ยา อัลปราโซแลม (Alprazolam) เป็นยาที่สั่งจ่ายให้ผู้ป่วยเพื่อบรรเทาหรือรักษาอาการวิตกกังวลและอาการตื่นตระหนก หรือใช้เป็นยานอนหลับในกรณีที่จำเป็นที่มีประสิทธิภาพดีในทางรักษา และยังใช้คลายกล้ามเนื้อลาย (muscle relaxants) และต้านอาการชัก (antiepileptics) ได้อีกด้วย
ยาอัลปราโซแลมที่แพทย์ใช้มีอยู่ 3 ขนาด คือ 0.25 มิลลิกรัม 0.5 มิลลิกรัม และขนาด 1 มิลลิกรัม โดยมีรูปร่างเม็ดรี สีที่เฉพาะตามขนาด คือสีขาว สีชมพู และสีม่วง ตามลำดับ ซึ่งแพทย์จะพิจารณาเลือกขนาดยาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยเป็นรายๆ ไป ยานี้ออกฤทธิ์เร็วหลังจากรับประทานไปประมาณ 20 นาที
ยาอัลปราโซแลม ในคราบของยาเสียสาว
ผลข้างเคียงจากยาอัลปราโซแลม คือ
- ทำให้สูญเสียความทรงจำชั่วขณะ (anterograde amnesia) ความสามารถในการเรียนรู้ และความจำลดลง
- สมรรถภาพในการทำงานที่ต้องใช้ความชำนาญ หรือการตัดสินใจฉับพลันเสื่อมลง
การใช้ยาอัลปราโซแลม พบว่าผู้ที่ใช้ยาอาจมีอาการหลงลืม โดยจะจำเหตุการณ์ต่างๆ ไม่ได้หลังจากที่รับประทานยาไป ทำให้เป็นที่มาในการใช้ยานี้เพื่อล่วงละเมิดทางเพศ เพราะเหยื่อจะจำเหตุการณ์ไม่ได้ แต่ฤทธิ์ของยาจะคงอยู่ไม่เกิน 1 วัน และถ้าดื่มน้ำมากๆ ยาก็จะถูกขับออกมาทางปัสสาวะจนหมด
อันตรายจากการใช้ยาอัลปราโซแลม
นอกจากการลักลอบใช้ยาอย่างไม่ถูกวิธีแล้ว ยาอัลปราโซแลมยังมีผลข้างเคียงและอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้ ดังนี้
- การใช้ยาติดต่อกันเป็นเวลานาน จะทำให้เกิดการติดยาได้ทั้งร่างกายและจิตใจ
- อาจเกิดผลตรงข้ามกับฤทธิ์ของยาที่ให้ (paradoxical reaction)
- อาจทำให้เกิดความผิดปกติของเม็ดเลือด ตับ หรือไตได้
- หากหยุดยากะทันหันจะเกิดอาการขาดยา มีอาการคลื่นไส้ นอนไม่หลับ หัวใจเต้นเร็ว กระสับกระส่าย ซึมเศร้า เป็นโรคจิต หรืออาจถึงกับชักได้
- หากต้องรับประทานร่วมกับยาตัวอื่น เช่น ยากดหรือกระตุ้นประสาท ต้องปรึกษาแพทย์ก่อน เพราะมียาหลายชนิดที่มีปฏิกิริยาต่อระดับอัลปราโซแลมในกระแสเลือดจนทำให้เกิดอันตรายอย่างรุนแรงได้
- หากรับประทานยาพร้อมกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ยาจะออกฤทธิ์ทำให้กดประสาทมากขึ้นและอาจกดการหายใจ ส่งผลให้หยุดหายใจได้
- สตรีมีครรภ์ สตรีระยะให้นมบุตร โรคต้อหิน โรคไมแอส ตีเนียแกรวีส (myasthenia gravis) โรคพอร์ไฟเรีย (porphyria) หรือโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ ควรใช้ด้วยความระมัดระวังเป็นพิเศษ
- หากมีอาการนอนไม่หลับ ประสาทหลอน พฤติกรรมผิดปกติ กล้ามเนื้อเปลี้ย หรือมีไข้ ควรหยุดใช้ยาทันทีและรีบปรึกษาแพทย์
ดังนั้นการใช้ยากลุ่มนี้ควรอยู่ในความดูแลของแพทย์ที่เชี่ยวชาญ มีข้อบ่งชี้ในการใช้และติดตามว่ายังมีความจำเป็นในการใช้อยู่หรือไม่ หยุดใช้เมื่อเหมาะสม
วิธีระมัดระวังในการใช้ยาอัลปราโซแลมในทางที่ผิด
ปัจจุบันมีการควบคุมการใช้ยาอัลปราโซแลมอย่างเข้มงวด ทั้งนี้เพื่อป้องกันการใช้ยาในทางที่ผิด โดยยาอัลปราโซแลมถูกควบคุมให้เป็นวัตถุออกฤทธิ์ในประเภท 2 ตาม พ.ร.บ.วัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ.2559
หากยาอัลปราโซแลมอยู่ในมือของแพทย์ก็จะเป็นสิ่งที่มีคุณค่าอย่างยิ่งต่อชีวิตมนุษย์ แต่หากอยู่ในมือของผู้ที่แสวงหาประโยชน์จากผู้อื่นในทางมิชอบ ก็จะกลายเป็นอันตรายต่อชีวิตได้เช่นกัน เนื่องจากยาอัลปราโซแลม เป็นสารประกอบที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่า ถ้านำไปผสมในเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ จะทำให้ผู้ที่ดื่มมีอาการง่วงซึม มึนงง สูญเสียการทรงตัวและสูญเสียความทรงจำ ดังนั้นการดื่มเครื่องดื่มต้องระมัดระวังกันมากขึ้น ไม่ดื่มเครื่องดื่มที่มาจากคนแปลกหน้า คนที่ไม่สนิท ไม่น่าไว้วางใจ ไม่ดื่มเครื่องดื่มแก้วเดิมหลังจากที่ลุกออกจากโต๊ะไปแล้ว รวมถึงไม่ดื่มกับคนที่ไม่น่าไว้วางใจกันสองต่อสอง
หากสงสัยว่าตัวเองอาจถูกวางยาอัลปราโซแลม ให้รีบพาตัวเองออกมาจากคนที่ไม่น่าไว้ใจ และติดต่อขอความช่วยเหลือจากคนอื่นให้เร็วที่สุด รวมถึงพยายามดื่มน้ำมากๆ ให้ยาถูกขับออกมาทางปัสสาวะให้ได้เร็วที่สุดก็จะช่วยได้บ้าง
