มะเร็งเต้านม ป้องกันได้หรือไม่ มีวัคซีนหรือยัง

คำถามยอดนิยมตลอดกาลเกี่ยวกับมะเร็งเต้านมคือ ป้องกันได้ไหม? มีวัคซีนไหม? การตรวจคัดกรองเรื่อยๆ เหมือนรอให้เป็นแล้วค่อยรักษา? อยากมีวิธีป้องกันมากกว่า? ประโยคเหล่านี้เป็นคำถามจากผู้ป่วยที่มักได้ยินเป็นประจำ

มะเร็งเต้านม ป้องกันได้หรือไม่

นพ.ปิยศักดิ์ ทหราวานิช แพทย์เฉพาะทางด้านศัลยกรรมเต้านมและเสริมสร้างเนื้อเต้านม ศูนย์ศัลยกรรม (เต้านม) รพ.นวเวช ระบุว่า มะเร็งเต้านมอาจแบ่งได้เป็น 2 ชนิดใหญ่ๆ ตามการตอบสนองต่อฮอร์โมน ได้แก่ Hormone Receptor Positive และ Hormone Receptor Negative ซึ่งส่วนใหญ่ของมะเร็งเต้านมเป็นชนิด Receptor Positive

ฉะนั้น จึงเกิดแนวความคิดว่าถ้าเราลดการตอบสนองต่อฮอร์โมนได้ โอกาสการเป็นมะเร็งเต้านมควรลดลง ซึ่งจากงานวิจัยก็พบว่าข้อสันนิษฐานเป็นความจริง และสามารถนำมาใช้แนะนำเพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติในการป้องกันได้จริง (Recommendation Guideline) โดยมี 2 วิธี คือ

1. ใช้ยาทานต้านฮอร์โมน เรียกวิธีนี้ว่า Chemoprevention (แต่ไม่ใช่ยาเคมี) ยาที่ใช้ก็คือ ยาต้านที่เคยนำมาใช้ในการรักษานั่นเอง อาทิ Tamoxifen, Raloxifene และ Aromatase Inhibitor
2. การผ่าตัด เพื่อลดการตอบสนอง ด้วยการตัดรังไข่ที่เป็นแหล่งผลิตฮอร์โมนออกทั้ง 2 ข้าง

โดยทั้ง 2 วิธีนี้พบว่าให้ผลในการป้องกันมะเร็งเต้านมได้ 60-70% เฉพาะชนิด Hormone Receptor Positive ฉะนั้น จึงต้องเริ่มกลับมาคิดว่าจะทำอย่างไรจึงจะป้องกันมะเร็งเต้านมได้ทั้ง 2 ชนิด ซึ่งคำตอบก็ง่ายมากคือ ไม่มีเต้านมซะก็สิ้นเรื่อง ยังไม่ต้องวิจัยก็เดาผลได้ว่าน่าจะจริง และน่าจะเป็นการป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุดเกิน 90% และผลการวิจัยก็เป็นเช่นนั้น โดยในช่วงแรกจะเป็นการผ่าตัดเต้านมแบบเรียบๆ ทั้ง 2 ข้าง หรือ Prophylactic Bilateral Simple Mastectomy ซึ่งมีจำนวนเคสที่ทำไม่มาก

ต่อมาได้พัฒนา เทคนิคการตัดเต้าแบบใหม่ พร้อมกับการเสริมสร้างหน้าอกขึ้นมาใหม่ ในการผ่าตัดคราวเดียวกัน โดยการผ่าตัดนี้จะเก็บรูปลักษณ์ภายนอกของเต้านมไว้ทั้งหมด ตัดออกแต่เฉพาะเนื้อเต้านมข้างใน แล้วเสริมสร้างของใหม่แทนที่ของเดิม ซึ่งจากงานวิจัยก็พบว่าให้ผลเชิงป้องกันได้มากกว่า 90% เช่นเดิม วิธีการนี้จึงเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลายในต่างประเทศ เพราะการผ่าตัดในมือศัลยแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญ แทบไม่พบผลข้างเคียงแต่อย่างใด ประกอบกับผู้ป่วยสามารถลดความเสี่ยงมะเร็งเต้านมกว่า 90% และได้หน้าอกใหม่ที่สามารถปรับให้ได้รูปทรงตามต้องการ เรียกวิธีการผ่าตัดนี้ว่า Prophylactic Bilateral Nipple Sparing Mastectomy with Immediate Breast Reconstruction เทคนิคนี้ได้ถูกนำมาพิสูจน์ใช้ในการรักษามะเร็งเต้านม ซึ่งก็ให้ผลการรักษาเทียบเท่าการตัดเต้านมทั้งเต้าแบบเรียบ

จากประสบการณ์ส่วนตัวที่ได้ใช้เทคนิคนี้ผ่าตัดมาเกือบ 10 ปี ทั้งเคสผ่าตัดเพื่อป้องกันมะเร็งเต้านม (ผู้ป่วยมา Request เพื่อผ่าแบบนี้โดยเฉพาะ) การผ่าตัดรักษาผู้ฉีดเสริมเต้านม (Paraffinoma), การผ่ารักษาซิลิโคนแตกรั่วเข้าในเนื้อเต้านม และการผ่ารักษามะเร็งเต้านม ผลด้านความสวยงามเป็นที่น่าพอใจกับผู้ป่วย ส่วนผลด้านการรักษา และป้องกันได้ออกมาตามข้อมูลงานวิจัยสากล คือ เทียบเท่าการตัดทั้งเต้าแบบเรียบ

ปัจจุบันแพทย์จะแนะนำวิธีการป้องกันต่างๆ ข้างต้นกับผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งเต้านมสูง และไม่แนะนำให้กับผู้ป่วยหญิงทั่วไป โดยเฉพาะวิธีการ Chemoprevention                     

มะเร็งเต้านม มีวัคซีนหรือไม่

วัคซีนป้องกันโรคมะเร็งเต้านม กำลังอยู่ในขั้นตอนการวิจัยและพัฒนา โดยนำเทคโนโลยีการพัฒนาวัคซีนสมัยใหม่ที่ใช้กับ COVID-19 มาพัฒนาวัคซีนป้องกันมะเร็งเต้านมชนิด TRIPLE NEGATIVE เพราะพบว่ามะเร็งชนิดนี้แสดงโปรตีนหนามเฉพาะ จึงนำลักษณะโปรตีนเฉพาะนี้มาผลิตวัคซีน และเมื่อเดือนมกราคมที่ผ่านมา US FDA ได้อนุมัติใช้ในการวิจัยเฟสที่ 1  ซึ่งตามกระบวนการพัฒนาวัคซีน โดยปกติต้องใช้เวลาอีก 5-10 ปีเป็นอย่างน้อย กว่าจะได้นำวัคซีนออกมาใช้ได้ทั่วไป