“วัยเด็ก” สมองสดใส เมื่อ “สูงวัย” กายใจจะแข็งแรง

สถาบันประสาทวิทยา กรมการแพทย์ เผยการส่งเสริมพัฒนาการในวัยเด็กมีอิทธิพลต่อสุขภาพของวัยผู้ใหญ่ในวันข้างหน้า โดยต้องดูแลตั้งแต่ทารกในครรภ์ และพัฒนาการในวัยเด็กให้สมบูรณ์แข็งแรง เพื่อเป็นกำลังในการพัฒนาประเทศในอนาคต

นายแพทย์วีรวุฒิ อิ่มสำราญ รองอธิบดีกรมการแพทย์ เปิดเผยว่า จากคำกล่าวที่ว่า “เด็กในวันนี้ คือผู้ใหญ่ในวันหน้า” สิ่งที่สำคัญคือ ทำอย่างไรให้เด็กในวันนี้ เป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพและคุณภาพดีในวันหน้าด้วย

พัฒนาความสามารถของเด็กแต่ละช่วงชีวิต

การพัฒนาความสามารถของเด็กแต่ละช่วงชีวิต จะเริ่มตั้งแต่ช่วงแรกซึ่งจะมีผลต่อชีวิตในช่วงต่อไป โดยมีองค์ประกอบ 3 ด้านได้แก่ สติปัญญา จิตใจ และสุขภาพกาย ซึ่งไม่ได้ขึ้นกับพันธุกรรมเพียงอย่างเดียว แต่ขึ้นกับปัจจัยต่างๆ และสิ่งแวดล้อมที่จัดให้เด็กในแต่ละช่วงอายุ 

การส่งเสริมการพัฒนาความสามารถของเด็กในช่วงอายุที่เหมาะสม จะทำให้เด็กมีความสามารถได้ดีมากโดยเฉพาะเด็กที่มีพื้นฐานดีอยู่เดิม เรียกว่าช่วงอายุที่อ่อนไหว จะมีความจำเป็นต่อการพัฒนา แต่ถ้าเลยช่วงนี้ไปจะพัฒนาได้ยากขึ้น เรียกว่าช่วงที่จำเป็นสำคัญ เช่น การเติบโตของสมองในช่วง 2 ขวบปีแรกจะรวดเร็วมาก มีการสร้างสายใยประสาทขึ้นจำนวนมาก ซึ่งมีผลต่อการพัฒนาด้านภาษาและสติปัญญาของเด็ก หลังจากนั้นจะเริ่มช้าลง โดยจะหยุดสร้างสายใยประสาทหลังอายุ 21 ปี 

ดังนั้น การส่งเสริมการพัฒนาความสามารถของเด็กต้องทำทุกช่วงอายุ เริ่มตั้งแต่ก่อนเกิดช่วงตั้งครรภ์ไปจนถึงหลังเกิด การมีสิ่งแวดล้อมที่ดี ภาวะโภชนาการดี ได้รับวัคซีนป้องกันโรคที่จำเป็น รวมทั้งการส่งเสริมการศึกษาที่ดี ทำให้มีสุขภาพดีและพัฒนาการที่ดี เพื่อให้มีประสิทธิภาพในระยะยาวต่อไปในวัยผู้ใหญ่

พัฒนาการด้านสติปัญญาจะเกิดในช่วงเด็กเล็กและจะอยู่ถาวร

นายแพทย์ธนินทร์ เวชชาภินันท์ ผู้อำนวยการสถาบันประสาทวิทยา กล่าวเพิ่มเติมว่า พัฒนาการด้านสติปัญญาจะเกิดในช่วงเด็กเล็กและจะอยู่ถาวร ส่วนพัฒนาการด้านจิตใจจะเกิดขึ้นตั้งแต่เด็ก แต่จะไม่คงอยู่ถาวรเท่ากับสติปัญญา โดยขึ้นกับสภาวะแวดล้อมการเลี้ยงดูและการพัฒนาบุคลิกภาพ ซึ่งเกี่ยวกับการพัฒนาสมองส่วนหน้าจะเกิดขึ้นชัดเจนในช่วงวัยรุ่น 

การส่งเสริมพัฒนาการความสามารถหรือสมรรถนะของเด็กที่เหมาะสมกับวัยจึงจำเป็น เช่น การส่งเสริมพัฒนาการด้านสติปัญญาให้ดีขึ้นในวัยรุ่นอาจไม่ได้ผล แต่ควรจะส่งเสริมการพัฒนาบุคลิกภาพในวัยรุ่นจะได้ผลมากกว่า เป็นต้น จะพบว่าการกระตุ้นการพัฒนาการตั้งแต่แรกอย่างรวดเร็วจะทำให้เด็กมีสติปัญญาดีขึ้น ไม่เกิดปัญหาด้านพฤติกรรมทางสุขภาพในสังคมตอนเป็นผู้ใหญ่ 

ดังนั้น การศึกษาจึงเป็นปัจจัยหนึ่งที่สำคัญในการส่งเสริมพัฒนาการในแต่ละวัย สามารถนำมาใช้แก้ไขปัญหาต่างๆ ในเด็กได้ การส่งเสริมพัฒนาการในเด็กไม่ว่าจะเป็นพัฒนาการปกติ หรือ เด็กที่มีปัญหาความเจ็บป่วยด้านกาย ใจ ครอบครัว ควรส่งเสริมให้กระตุ้นตั้งแต่แรก เริ่มต้นเร็ว ทำต่อเนื่องให้เหมาะสมตามแต่ละวัย สามารถเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่แข็งแรงทั้งร่างกายและจิตใจ มีพฤติกรรมด้านสุขภาพที่ดีในอนาคตได้ ดังคำกล่าวที่ว่า “เด็กที่ดีในวันนี้ คือผู้ใหญ่ที่ดีในวันหน้า”