"ลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ" โรคอันตรายถึงชีวิตที่น้อยคนจะรู้จัก

จากผลสำรวจการรับรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดอุดตัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งอันตรายจากภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดดำ (VTE) จัดทำโดยองค์การนานาชาติที่เกี่ยวข้องกับหลอดเลือดอุดตัน หรือ ISTH ทำการสำรวจความคิดเห็นประชากรวัยผู้ใหญใน 9 ประเทศ รวมถึงประเทศไทย พบว่าระดับความเข้าใจเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงในการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดหลอดเลือดดำอยู่ในระดับที่ต่ำมาก

แม้ว่าโรคหลอดเลือดอุดตันและภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดดำ (VTE) จะสามารถป้องกันได้ แต่ยังคงเป็นสาเหตุของสำคัญทำให้เสียชีวิต จากรายงานพบว่า 1 ใน 4 ของประชากรทั่วโลกเสียชีวิตจากภาวะหลอดเลือดอุดตัน รวมถึงเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่างๆ ในกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (Non-Communicable Diseases)

โรคลิ่มเลือดอุดตัน คืออะไร ?

โรคลิ่มเลือดอุดตัน (Thrombosis) เกิดจากลิ่มเลือดขัดขวางการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดแดง (Arterial Thrombosis) หรือ หลอดเลือดดำ (Venous Thrombosis) การจับตัวกันเป็นลิ่มเลือดจะขัดขวางการไหลเวียนของเลือดอย่างช้าๆ หากลิ่มเลือดส่วนหนึ่งส่วนใดหลุดออกจากผนังหลอดเลือดแล้วลอยไปตามกระแสเลือดจะเรียกว่า เอ็มโบไล (emboli)

โรคลิ่มเลือดอุดตัน อันตรายอย่างไร ?

แม้ว่าโรคหลอดเลือดอุดตันจะสามารถป้องกันได้ แต่มักจะพบว่าเป็นปัจจัยเสี่ยงให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลว ภาวะหลอดเลือดสมองตีบ และภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดดำ ซึ่งเป็นโรคในกลุ่มของโรคหัวใจและหลอดเลือด ที่เป็นสาเหตุสำคัญทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิต  

สาเหตุของภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดดำ

ภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดดำ (VTE) เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดการเสียชีวิตและทุพพลภาพมากที่สุดทั่วโลก ปัจจัยความเสี่ยง อาทิเช่น การนอนโรงพยาบาลเป็นเวลานาน การผ่าตัด มะเร็งบางชนิด พันธุกรรม  ยาบางชนิด (อาทิ ยาคุมกำเนิด) การตั้งครรภ์ หรือหลังการคลอด จากผลการศึกษาขององค์การอนามัยโลกพบว่า สาเหตุการเสียชีวิต หรือ ทุพพลภาพ (ร้อยละ 60) เกิดจากการที่ผู้ป่วยมานอนรับการรักษาตัวในโรงพยาบาล โดยนอนอยู่กับเตียงเป็นเวลานาน ขยับขาไม่ได้ ลุกเดินไม่ได้  ดังนั้นจึงต้องตรวจสอบกับแพทย์ถึงความเสี่ยงในการเกิดโรค แพทย์ก็จะแนะนำให้บริหารขา หรือหากมีความเสี่ยงมากก็จะใช้เครื่องปั้มเท้าหรือขา เพื่อให้เลือดไหลเวียนได้เร็วขึ้น

นอกจากนี้ ภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดดำ เกิดขึ้นในระหว่างหรือภายหลังการนอนโรงพยาบาล เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตและทุพพลภาพพบในทุกประเทศ ไม่ว่าจะเป็นประเทศกำลังพัฒนาหรือพัฒนาแล้วก็ตาม

อาการของหลอดเลือดดำอุดตัน

อาการที่เกิดขึ้นจะแตกต่างกันไปตามแต่ละส่วนที่เกิดภาวะหลอดเลือดดำอุดตัน

- หลอดเลือดดำส่วนลึกที่ขาอุดตัน (DVT) ตัวบ่งชี้ภาวะดังกล่าวประกอบด้วย อาการกดเจ็บ หรืออาการบวมซึ่งมักเริ่มที่น่อง รอยแดง หรือสีผิวที่ขาเปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัด มีอาการร้อนที่ขา

- ภาวะลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด (PE) ตัวบ่งชี้ภาวะดังกล่าวประกอบด้วย อาการหายใจไม่ทั่วปอด หรือหายใจเร็วโดยหาสาเหตุไม่ได้ อาการเจ็บหน้าอก (บางครั้งเจ็บมากขึ้นเมื่อหายใจเข้าลึกๆ) หัวใจเต้นเร็ว อาจมีอาการวิงเวียนคล้ายจะเป็นลม หรือหมดสติ แม้อาการดังกล่าวอาจไม่ได้บ่งชี้ถึงภาวะลิ่มเลือดอุดหลอดเลือดดำเสมอไป บุคลากรทางการแพทย์ก็ควรประเมินผู้ป่วยในทันที

- ภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดดำ หรือ VTE หากได้รับการวินิจฉัยตั้งแต่เริ่มแรก และมีการรักษาให้เหมาะสมในช่วง 3 ถึง 6 เดือนแรก สามารถรักษาให้หายขาดได้

การป้องกันโรคโรคลิ่มเลือดอุดตัน

• สำหรับใครที่จำเป็นจะต้องเดินทางด้วยเครื่องบินในระยะทางที่ไกลๆ แนะนำว่าให้ยืนขึ้นและเดินไปมาทุกๆ 1 - 2 ชั่วโมง เพื่อให้เลือดสามารถไหลเวียนได้อย่างปกติ
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ก่อนออกเดินทาง เนื่องจากบุหรี่นั้นเป็นสาเหตุที่ทำให้เลือดกลายเป็นลิ่มในหลอดเลือดอย่างใดอย่างหนึ่ง
• สวมใส่เสื้อผ้าที่สบายๆ ไม่รัดแน่นจนเกินไป
• ขยับแขน ขา เท้า และข้อเท้าอยู่เป็นประจำ เพื่อชวยเพิ่มการไหลเวียนของเลือด
• ดื่มน้ำเปล่าวันละ 6 - 8 แก้ว
• ใส่ถุงเท้ายาว โดยเลือกแบบที่ช่วยพยุงหลอดเลือดขาเมื่อจะต้องยืนทำงาน หรือทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งเป็นเวลานานๆ
• งดเว้นการดื่มเหล้า หรือยานอนหลับที่ส่งผลให้นอน หรือนั่งนิ่งๆ ในท่าเดียวที่นานจนเกินไป

รู้หรือไม่ !? วิตามินซี ช่วยป้องกัน โรคลิ่มเลือดอุดตันได้

จากรายงานวิจัยทางด้านการแพทย์ในประเทศสหรัฐอเมริกาพบว่า หากร่างกายได้รับวิตามินซีในปริมาณที่สูงเป็นประจำต่อเนื่องทุกวัน นอกจากจะเป็นการนำวิตามินซีเข้าไปช่วยบำรุงเนื้อเยื่อและหลอดเลือดแดงให้แข็งแรงแล้ว วิตามินซีก็ยังมีส่วนช่วยในการลดระดับคอเลสเตอรอลในเส้นเลือดให้น้อยลงได้อีกด้วย โดยที่วิตามินซีจะทำการเปลี่ยนคอเลสเตอรอลให้กลายเป็นกรดน้ำดีที่ตับ จากนั้นตับก็จะกำจัดทิ้งไป จึงทำให้ลดการสะสมของคอเลสเตอรอล อีกทั้งยังช่วยกำจัดไขมันที่สะสมตัวอยู่ตามเส้นเลือด ซึ่งไขมันเหล่านี้นี่เองที่เป็นสาเหตุสำคัญทำให้เกิดปัญหาเส้นเลือดอุดตันนั่นเอง อย่างไรก็ตาม เหตุเพราะวิตามินซีถูกนำไปใช้เพื่อบำรุงส่วนต่างๆ ของร่างกายเป็นสำคัญ การเลือกบริโภควิตามินซีจึงจะต้องเข้าใจว่าปริมาณวิตามินซีที่ได้รับมีปริมาณที่เพียงพอและเหมาะสมกับความต้องการของร่างกายจริงๆ