น้ำตาลจากแป้งข้าวเจ้า แก้ทารก “แพ้นม” ทุกชนิด

ศ.นพ.พิภพ  จิรภิญโญ
ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
Faculty of Medicine Siriraj Hospital
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

 

ใครว่าทารกแพ้โปรตีนจากนมต้องขาดคุณภาพชีวิตที่ดีตลอดไป ไม่เป็นอย่างนั้นอีกต่อไปแล้วค่ะผลการศึกษามานานกว่า 10 ปี ของคณะผู้วิจัยสาขาวิชาโภชนาการ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล ชี้ว่าน้ำตาลโปรตีนต่ำจากแป้งข้าวเจ้า สามารถรักษาทารกแพ้โปรตีนจากนมทุกชนิด ต่อยอดการผลิตนมรักษาทารกแพ้โปรตีนจากนมเนื้อไก่แทนนมวัว โดยยังคงคุณค่าสารอาหารครบถ้วน ย่อยง่าย และดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้อย่างรวดเร็ว ทั้งยังผลิตเป็นน้ำดื่มเกลือแร่รักษาโรคท้องร่วงและเครื่องดื่มนักกีฬาได้ด้วย 

เดิมทีการผลิตนมสำหรับทารกแพ้โปรตีนจากนมวัว รวมทั้งนมจากเนื้อไก่นั้น ใช้น้ำตาลโพลีเมอร์หรือมาลโตเด็กซตรินที่ผลิตจากแป้งข้าวโพดโดยนำเข้าจากต่างประเทศเป็นส่วนประกอบหลักของคาร์โบไฮเดรตในนมที่ผลิตขึ้นมา แต่น้ำตาลโพลีเมอร์จากแป้งข้าวโพดนี้มีโปรตีนของข้าวโพดเจือปนอยู่ในจำนวน 0.12 กรัม ต่อน้ำตาลโพลีเมอร์ 100 กรัม ซึ่งอาจกระตุ้นให้ทารกแพ้โปรตีนที่เจือปนนี้ได้

และจากการศึกษาล่าสุดพบว่า ทารกที่แพ้โปรตีนจากนมหลายชนิดมักไม่แพ้โปรตีนที่สกัดจากแป้งข้าวเจ้า  แม้จะมีโปรตีนเจือปนอยู่ถึง 6 กรัมต่อน้ำตาลโพลีเมอร์ 100 กรัมก็ตาม แต่เพื่อรักษาทารกที่แพ้โปรตีนจากนมทุกชนิดให้หมดไป คณะผู้วิจัยจึงทำการศึกษาต่อยอดจนสามารถผลิตน้ำตาลข้าวโพลีเมอร์จากแป้งข้าวเจ้าที่ให้โปรตีนต่ำเพียง 0.04 กรัมต่อน้ำตาลโพลีเมอร์ 100 กรัม โดยมีสัดส่วนของสารอาหารคือ กลูโคส 11%  มาลโตส 13% มาลโตไตรโอส 8% มาลโตเตตราโอส 7% มาลโตเพนตาโอส 23% มาลโตเฮกซาโอส 6% และอื่น ๆ อีก 32% ซึ่งเมื่อรับประทานเข้าไป ร่างกายจะค่อย ๆ ดูดซึม น้ำตาลข้าวไม่เหมือนน้ำตาลกลูโคส และไม่ทำให้เพิ่มระดับอินซูลินในเลือด  เพราะการเพิ่มระดับอินซูลินจะทำให้เกลือโปแตสเซียมเข้าเซลล์พร้อมกลูโคส มีผลให้กล้ามเนื้ออ่อนล้าได้   

สำหรับน้ำตาลข้าวโพลีเมอร์ (rice glucose polymers) จัดอยู่ในกลุ่มมาลโตเด็กซตริน ซึ่งน้ำตาลมาลโตเด็กซตรินนี้ เกิดจากการย่อยแป้งข้าวเจ้าด้วยน้ำย่อยอะมิเลส ด้วยอุณหภูมิและเวลาที่คงที่ จนทำให้โมเลกุลของแป้งถูกย่อยให้เล็กลงจนคุณภาพของแป้งหายไปกลายเป็นน้ำตาล จากนั้นใช้วิธีการพิเศษจนได้โปรตีนต่ำเพียง 0.04 กรัม ต่อน้ำตาลข้าวโพลีเมอร์ 100 กรัม  ซึ่งเป็นน้ำตาลที่สามารถนำมาเป็นส่วนผสมในการผลิตนมข้าวอะมิโนชนิดน้ำและนมจากเนื้อไก่ พร้อมเติมสารอาหารที่จำเป็น โดยไม่มีการแต่งสี แต่งกลิ่น และปรุงรส จากนั้นนำมาแช่แข็งที่อุณหภูมิ -72 องศาเซลเซียส เมื่อจะรับประทานก็นำมาละลาย และรับประทานให้หมดภายใน 1 วัน

 

ทั้งนี้น้ำตาลโพลีเมอร์จากแป้งข้าวเจ้า ที่มีโปรตีนต่ำนี้ สามารถนำมาทำเป็นส่วนผสมของนม เครื่องดื่ม และอาหาร ได้ดังนี้

1. เป็นส่วนผสมในนมข้าวอะมิโน ซึ่งเป็นนมที่มีโปรตีนอยู่ในรูปของกรดอะมิโนขนาดเล็กๆ ที่ย่อยง่าย ดูดซึมเร็ว และให้คุณค่าสารอาหารครบถ้วนสำหรับเด็กที่แพ้นมทุกชนิด เมื่อเปรียบเทียบนมข้าวอะมิโนของไทยกับที่นำเข้าจากต่างประเทศ จะมีราคาประมาณ 1,600 บาท ต่อ 1 กระป๋องเล็ก ขณะที่สาขาวิชาโภชนาการ ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ สามารถผลิตนมข้าวอะมิโน  โดยใช้น้ำตาลโพลีเมอร์จากแป้งข้าวเจ้าเป็นส่วนประกอบ ทำให้นมมีราคาถูกกว่าถึง 2 เท่า จึงช่วยลดค่าใช้จ่ายได้มาก  อีกทั้งคุณภาพเท่าเทียมกัน ซึ่งทารกกลุ่มนี้มีการเจริญเติบโตที่ดี ที่สำคัญทางคณะนักวิจัยยังได้เติมสารพรีไบโอติก ซึ่งเป็นสารสำคัญที่มีส่วนช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายลงไปในนมพร้อมวิตามินด้วย 

นับเป็นความสำเร็จ ในการแก้ปัญหาเด็กไทยที่แพ้โปรตีนจากนมทุกชนิดแม้กระทั่งนมจากเนื้อไก่ (แพ้ทั้งน้ำตาลข้าวโพดและโปรตีนจากเนื้อไก่ ซึ่งเป็นวัตถุดิบในการผลิต) ซึ่งมีประมาณ 1,000 รายต่อปี ขณะที่แนวโน้มเด็กไทยแพ้โปรตีนจากนมวัวมากขึ้น โดยพบรายใหม่ ประมาณ 20,000 - 40,000 รายต่อปี ซึ่งอาการแพ้จะเกิดขึ้นทันทีที่รับประทาน หรือเกิดหลังจากที่รับประทานไปแล้วประมาณ 14 วัน อาการแพ้ที่พบจะมีทั้งผื่น ลมพิษ อาการผิดปกติในระบบทางเดินอาหาร เด็กร้องกวนโยเย ท้องอืด ท้องเสีย บางคนถึงขั้นอุจจาระออกมาเป็นเลือด และบางคนยังมีอาการแพ้ในระบบทางเดินหายใจ หอบหืด และมีข้อมูลที่น่าสนใจคือ หากพ่อหรือแม่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเป็นโรคภูมิแพ้  โอกาสที่ลูกเกิดมาจะแพ้โปรตีนจากนมมีประมาณ 50% แต่หากทั้งพ่อและแม่เป็นภูมิแพ้ลูกที่เกิดมา 70-80% จะแพ้โปรตีนจากนมตามไปด้วย   

2. เป็นส่วนประกอบหลักของคาร์โบไฮเดรตในนมจากเนื้อไก่ แทนน้ำตาลโพลีเมอร์จากข้าวโพดที่สั่งซื้อจากต่างประเทศ ทำให้รสชาติของนมจากเนื้อไก่ดีขึ้น และที่สำคัญลดอัตราการแพ้โปรตีนในนมจากเนื้อไก่ของทารก ซึ่งจนถึงปัจจุบันมีทารกที่แพ้นมทุกชนิดที่มีจำหน่ายในประเทศไทยได้รับประทานนมจากเนื้อไก่ไปแล้วกว่า 300 ราย พบว่าอาการแพ้โปรตีนจากนมหมดไป ทารกมีการเจริญเติบโตเป็นปกติดี และไม่มีภาวะแทรกซ้อนใดๆ และบางรายสามารถกลับมารับประทานนมวัวได้อีกครั้ง  

3. เป็นส่วนผสมในน้ำเกลือสำหรับดื่มแก่ผู้ป่วยโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน ซึ่งจากการศึกษาพบว่าผู้ป่วยทารกโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน หากให้สารละลายน้ำเกลือที่มีน้ำตาลโพลีเมอร์จากแป้งข้าวเจ้า จะช่วยการดูดซึมเกลือแร่ และน้ำเข้าสู่ร่างกายได้ดีกว่าน้ำเกลือแร่ที่มีน้ำตาลกลูโคสอย่างมีนัยสำคัญ

4. เป็นส่วนผสมในเครื่องดื่มนักกีฬาระหว่างการแข่งขัน เพื่อรักษาระดับน้ำและเกลือแร่ในการแข่งขันกีฬาที่ใช้เวลานานและต้องสูญเสียเหงื่อมาก และใช้ในเครื่องดื่มนักกีฬาหลังการแข่งขัน เพื่อชดเชยน้ำเกลือแร่และคาร์โบไฮเดรตที่สูญเสีย

5. เป็นส่วนประกอบในอาหารผ่านสายยางเข้าทางจมูกแก่ผู้ป่วยที่รับประทานอาหารทางปากไม่ได้ ซึ่งจะดีกว่าการใช้น้ำตาลทรายเป็นส่วนประกอบ

 

“ความสำเร็จในครั้งนี้ได้รับความสนใจจากทั้งในวงวิชาการและอุตสาหกรรม  เนื่องจากน้ำตาลข้าวโพลีเมอร์ที่ผลิตจากแป้งข้าวเจ้า ยังไม่มีประเทศใดที่สามารถผลิตได้โปรตีนต่ำและมีคุณภาพดี ซึ่งในอนาคต อาหารและเครื่องดื่มเหล่านี้ ยังสามารถส่งออกเพื่อจำหน่ายยังต่างประเทศ อันจะนำรายได้เข้าประเทศเป็นจำนวนมาก และสำหรับโครงการต่อไปทางคณะผู้วิจัย จะทำการวิจัยศึกษาเปรียบเทียบการรับประทานนมข้าวอะมิโนที่ผลิตในประเทศไทยกับนมกรดอะมิโนของต่างประเทศ” 

 

อ่านบทความเพิ่มเติม >>>>> SIRIRAJ E-PUBLIC LIBRARY
ขอบคุณเนื้อหาจาก คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล