ความหมายของอาหารไหว้เจ้า ไหว้บรรพบุรุษ ในวันตรุษจีน

หลังจากผ่านเทศกาลปีใหม่ต้นปีมาไม่นาน  ก็มาถึงเทศกาลของคนจีนและคนไทยเชื่อสายจีนกันบ้าง กับ วันตรุษจีน  หรือ ปีใหม่จีน ในเทศกาลวันตรุษจีนนี้ ถือว่าเป็นวันที่หลายคนรอคอย เพราะว่าจะถือว่าเป็นอีกวันที่ได้อยู่กันพร้อมหน้าพร้อมตา ญาติพี่น้อง ผู้ใหญ่ ต่างเตรียมตัวมาไหว้เจ้า กราบไหว้บรรพบุรุษ เรียกว่าเป็นทำเนียมประเพณีที่ยืดถึงปฏิบัติกันมาแสนนาน 

ตำนานความเป็นมาของวันตรุษจีน

ตรุษจีน เป็นวันสำคัญของจีนที่มีมาแต่โบราณที่เรียกว่า "กว้อชุนเจี๋ย" หรือ "กว้อเหนียน" เล่ากันว่าในสมัยโบราณ ในป่าทึบแห่งหนึ่ง มีสัตว์ป่าที่ดุร้ายและน่ากลัวมากตัวหนึ่ง เรียกว่า "เหนียน" ออกอาละวาดกินคนเป็นประจำ พระเจ้าจึงลงโทษมัน อนุญาตให้มันลงมาจากเขาได้เพียงหนึ่งครั้งใน 365 วัน

ดังนั้น เมื่อฤดูหนาวใกล้จะผ่านไป ฤดูใบไม้ผลิเวียนมาใกล้ เหนียน ก็จะออกมาทำร้ายผู้คน เพื่อป้องกันการมาของเหนียน ทุกๆ ครัวเรือนจึงต่างสะสมเสบียงอาหาร และกับข้าวจำนวนหนึ่งไว้ในบ้าน เมื่อถึงตอนค่ำของวันที่ 30 เดือน 12 ก็จะปิดประตูและหน้าต่างเอาไว้ ไม่หลับไม่นอนตลอดคืน เพื่อต่อสู้กับ เหนียน จนกระทั่งถึงรุ่งเช้าก็จะเป็นวันแรม 1 ค่ำ เดือน 1 เมื่อ เหนียน กลับไปแล้ว ทุกๆ ครัวเรือนก็จะเปิดประตูออกมาแสดงความยินดีต่อกัน ที่โชคดีไม่ได้ถูกเหนียนทำร้าย

วันตรุษจีน

ต่อมาพบว่าเหนียนก็มีจุดอ่อน มีอยู่ครั้งหนึ่งเมื่อเหนียนมาถึงหมู่บ้านมีเด็กกลุ่มหนึ่งกำลังหวดแส้เล่นกัน เมื่อเหนียนได้ยินเสียงแส้ดังเปรี้ยงปร้างก็ตกใจเผ่นหนีไป เมื่อเหนียนไปถึงหมู่บ้านอีกแห่งหนึ่ง เห็นมีชุดเสื้อผ้าสีแดงตากอยู่หน้าบ้านของครอบครัวหนึ่ง สีแดงฉูดฉาดนั้นทำให้เหนียนตกใจและเผ่นหนีไปอีก

เมื่อเหนียนมาถึงหมู่บ้านแห่งที่สาม ปรากฏว่าไปพบเห็นกองเพลิงกองหนึ่งบนถนน แสงเพลิงที่เจิดจ้าทำให้เหนียนต้องเผ่นหนีไปอีกครั้ง ตั้งแต่นั้นมาผู้คนต่างรู้ว่า แม้ว่าเหนียนจะดุร้ายแต่มันก็กลัวสีแดง เสียงดังและไฟ ทำให้ผู้คนสามารถคิดหาวิธีกำจัดเหนียนได้โดยไม่ยากนัก

เมื่อถึงวันที่เหนียนกลับมาอีกวนเวียนมาอีกครั้งหนึ่ง ทุกๆ ครัวเรือนจึงต่างนำกระดาษสีแดงมาติดไว้บนประตูหน้าบ้าน แขวนโคมไฟสีแดง พร้อมกับจุดประทัดและตีฆ้องรัวกลองอย่างต่อเนื่อง เมื่อเหนียนมาถึงในตอนเย็น เห็นทุกๆ ครัวเรือนมีแสงไฟสว่างไสว มีเสียงประทัดดังสนั่นจึงตกใจเผ่นหนีกลับเข้าป่าไป และไม่กล้าออกมาอาละวาดอีก ทุกๆ

คนจึงผ่านพ้นคืนแห่งอันตรายไปอย่างปลอดภัย เมื่อฟ้าสางแล้ว ผู้คนจึงออกมาจากบ้าน กล่าวคำอวยพรซึ่งกันและกันอย่างมีความสุข พร้อมกับการนำอาหารออกมารับประทานร่วมกันอย่างสนุกสนานนั่นเองและถือฤกษ์เอาวันนี้เป็นวันปีใหม่หรือวันตรุษจีน

วันตรุษจีน

ปัจจุบันเทศกาลตรุษจีนจะมีกิจกรรมที่ทำกัน 3 วัน หลักๆ คือ

วันจ่าย หรือ ตื่อเส็ก คือวันก่อนวันสิ้นปี เป็นวันที่ชาวไทยเชื้อสายจีนจะต้องไปซื้ออาหารผลไม้และเครื่องเซ่นไหว้ต่างๆ ก่อนที่ร้านค้าทั้งหลายจะปิดร้านหยุดพักผ่อนยาว

วันไหว้ คือ วันสิ้นปี จะมีการไหว้ 3 ครั้ง คือ

• ตอนเช้ามืด ไหว้ไป๊เล่าเอี๊ย เป็นการไหว้เทพเจ้าต่างๆ เครื่องไหว้คือ เนื้อสัตว์ 3 อย่าง (ซาแซ ได้แก่ หมูสามชั้นต้ม ไก่ เป็ด ปรับเปลี่ยนเป็นชนิดอื่นได้ หรือมากกว่านั้นได้จนเป็นเนื้อสัตว์ห้าชนิด) เหล้า น้ำชา และกระดาษเงินกระดาษทอง

• ตอนสาย ไหว้ไป๊เป้บ๊อ คือการไหว้บรรพบุรุษ พ่อแม่ญาติพี่น้องที่ถึงแก่กรรมไปแล้ว เป็นการแสดงความกตัญญูตามคติจีน การไหว้ครั้งนี้จะไหว้ไม่เกินเที่ยง เครื่องไหว้จะประกอบด้วย ซาแซ อาหารคาวหวานรวมทั้งการเผากระดาษเงินกระดาษทอง เสื้อผ้ากระดาษเพื่ออุทิศแก่ผู้ล่วงลับ หลังจากนั้น ญาติพี่น้องจะมารวมกันรับประทานอาหารที่ได้เซ่นไหว้ไปเป็นสิริมงคล และถือเป็นเวลาที่ครอบครัวหรือวงศ์ตระกูลจะรวมตัวกันได้มากที่สุด จะแลกเปลี่ยนอั่งเปาหลังจากรับประทานอาหารร่วมกันแล้ว

• ตอนบ่าย ไหว้ไป๊ฮ้อเฮียตี๋ เป็นการไหว้ผีพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว เครื่องไหว้จะเป็นพวกขนมเข่ง ขนมเทียน เผือกเชื่อมน้ำตาล กระดาษเงินกระดาษทอง พร้อมทั้งมีการจุดประทัดเพื่อไล่สิ่งชั่วร้ายและเป็นสิริมงคล

วันตรุษจีน

วันเที่ยว หรือ วันขึ้นปีใหม่ (บางคนเรียกวันถือ) คือ วันที่หนึ่งของเดือนที่หนึ่งของปี (ชิวอิก) วันนี้ชาวจีนจะถือธรรมเนียมโบราณที่ยังปฏิบัติสืบต่อกันมาถึงปัจจุบัน คือ การไปไหว้ขอพรและอวยพรจากญาติผู้ใหญ่และผู้ที่เคารพรัก

โดยนำส้มสีทองไปมอบให้ เหตุที่ให้ส้มก็เพราะออกเสียงภาษาจีนแต้จิ๋วว่า "กา" ซึ่งไปพ้องกับคำว่าทอง เพราะฉะนั้นการให้ส้มจึงเหมือนนำโชคดีไปให้ จะมอบส้มจำนวน 4 ผล ห่อด้วยผ้าเช็ดหน้าของผู้ชาย

เหตุที่เรียกวันนี้ว่าวันถือคือ เป็นวันที่ชาวจีนถือว่าเป็นสิริมงคล งดการทำบาป จะมีคติถือบางอย่าง เช่น ไม่พูดจาไม่ดีต่อกัน ไม่ทวงหนี้กัน ไม่จับไม้กวาด และจะแต่งกายด้วยเสื้อผ้าใหม่แล้วออกเยี่ยมอวยพรและพักผ่อนนอกบ้าน เป็นต้น

ส่วนอาหารไหว้เจ้าที่เป็นที่นิยมกันล้วนแล้วแต่เป็นของที่มีความหมายมงคลทั้งสิ้น สามารถแบ่งได้ตามประเภท ดังต่อไปนี้

ความหมายของอาหารไหว้ ซาแซ-โหงวแซ

• ไก่ หมายถึง ความสง่างาม ขุนนาง ยศ และ ความขยันขันแข็ง ความก้าวหน้าในหน้าที่การงาน
• เป็ด หมายถึง สิ่งที่บริสุทธิ์ ความสะอาด ความสามารถอันหลากหลาย
• ปลา หมายถึง เหลือกินเหลือใช้ อุดมสมบูรณ์
• หมู หมายถึง ความอุดมสมบรูณ์ มีกินมีใช้
• ปลาหมึก หมายถึง เหลือกินเหลือใช้(เหมือนปลา)
• ตับ เพื่อให้ก้าวหน้าในงานเพราะคนจีนแต้จิ๋วเรียกตับว่า "กัว"
• ปลาหมึกแห้ง เพื่อให้มีหมึก หรือความรู้ เป็นการอวยพรให้เป็นบัณฑิต หรือผู้มีความรู้
• ซาลาเปา หมายถึง "เปาไช้" แปลว่า "ห่อโชค"

ความหมายมงคลสำหรับของไหว้วันตรุษจีน 

ความหมายของ ผลไม้ไหว้

• ส้มสีทอง หมายถึง มหามงคล โชคลาภ วาสนา
• กล้วย หมายถึง กวักโชคลาภเข้ามา และขอให้มีลูกหลานเต็มบ้านเต็มเมือง
• แอปเปิ้ล หมายถึง โชคดีมีสุข สุขภาพแข็งแรง ความสันติสุข
• สาลี่ หมายถึง โชคลาภมาถึง เงินทองไหลมาเทมา ( ควรระวัง ไม่นิยมไหว้บรรพบุรุษและวิญญาณไร้ญาติ )
• องุ่น หมายถึง ความเพิ่มพูน งอกงาม
• สับปะรด หมายถึง เรียกโชคลาภเข้ามา

 

ความหมายของขนมไหว้

• ขนมเข่ง หมายถึง ความหวานชื่น ชีวิตมีความราบรื่น รูปลักษณ์มีความหมายของชะลอมที่เก็บของ เมื่อรวมกันกับความหวานชื่น จึงหมายถึง ความหวานชื่นอันสมบูรณ์
• ขนมถ้วยฟู หมายถึง ความเพิ่มพูน เฟื่องฟู
• สาลี่(ขนม) หมายถึง ความเพิ่มพูน เฟื่องฟู (เหมือนขนมถ้วยฟู)
• ขนมไข่ หมายถึง เพื่อให้เจริญเติบโต
• ขนมเทียน หมายถึง เพื่อให้สว่างรุ่งเรือง ขนมเทียน ปกติ ขนมเทียนไม่ใช่ขนมของชาวจีนดั้งเดิม แต่เป็นขนมที่ถูกปรับปรุงขึ้นจากชาวจีนโพ้นแผ่นดินโดยดัดแปลงจากขนมท้องถิ่น(ของไทย) จากขนมใส่ไส้ เปลี่ยนจากแป้งข้าวเจ้าผสมกะทิมาเป็นแป้งข้าวเหนียวแทน ความหมายของขนมเทียนจึงใช้ความหมายเดียวกับขนมเข่ง คือความหวานชื่น ราบรื่น ส่วนรูปลักษณ์ที่เป็นสามเหลี่ยมกรวยแหลม มีลักษณะมงคลในทางศาสนา คือ เจดีย์
• จันอับ (จั๋งอั๊บ)หมาย ถึง "ปิ่นโต" ( "จั๊ง" หมายถึงชั้น, "อั๊บ" หมายถึงกล่อง) ความหมายรวมของ "จั๋งอั๊บ" คือ จึงหมายถึง ความหวานที่เพิ่มพูน มีความสุขตลอดไป

วันตรุษจีน

ความหมายของมงคลอื่นๆ

• เม็ดบัว ความหมายถึง การมีลูกหลานที่เป็นชาย
• เกาลัด มีความหมายถึง เงิน
• ถั่วตัด หมายถึง แท่งเงิน
• สาหร่ายดำ  คำของมันออกเสียงคล้าย ความร่ำรวย
• เต้าหู้หมักที่ทำจากถั่วแห้ง  คำของมันออกเสียงคล้าย เต็มไปด้วยความร่ำรวย และ ความสุข
• หน่อไม้  คำของมันออกเสียงคล้าย คำอวยพรให้ทุกอย่างเต็มไปด้วยความสุข
  
  

วันตรุษจีน

และอีกสิ่งหนึ่งที่สำคัญในเทศกาลตรุษจีน ที่เชื่อว่าหลายคนรอคอยโดยเฉพาะเด็ก นั่นคือรอ "อั่งเปา" จากญาติผู้ใหญ่

ซึ่ง อั่งเปา หมายถึง ห่อสีแดง โดย คำว่า "อั่ง" แปลว่า สีแดง ส่วนคำว่า "เปา" แปลว่า ซอง ห่อในอดีตใช้ผ้าห่อสีแดง ใส่ของมงคลมอบให้แก่กัน เช่น ส้ม กำไลหยกและเงิน เป็นต้น ในปัจจุบันใช้แทนซองสีแดงหรือสีชมพูใส่เงินที่ผู้ใหญ่มอบให้ลูกหลาน

ความหมายมงคลสำหรับของไหว้วันตรุษจีน

และนี่คือสิ่งที่คนจีนหรือคนไทยเชื้อสายจีนนิยมทำกันใน วันตรุษจีน วันปีใหม่จีน ที่นอกจากจะได้ไหว้บรรพบุรุษแล้วยังเป็นถือเป็นวันรวมญาติของหลายๆ ครอบครัวที่มากิจกรรมร่วมกันในวันดีๆ ของทุกปี