วันปิยมหาราช ตรงกับวันที่ 23 ตุลาคม ของทุกปี เป็นวันคล้ายวันสวรรคตของ "พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว" เนื่องจากพระองค์ทรงเป็นที่รักใคร่อย่างล้นเหลือของพสกนิกรทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ พระองค์จึงได้รับการถวายพระราชสมัญญานามว่า "สมเด็จพระปิยมหาราช" ซึ่งมีความหมายว่า "พระมหากษัตริย์ที่ทรงเป็นที่รักยิ่งของปวงชน"

ทั้งนี้ในสมัยรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2411-2453) ถือเป็นยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงการแต่งกายของคนไทยอย่างแท้จริง เนื่องจากรัชกาลที่ 5 ทรงเสด็จประพาสยุโรป และมีการนำแบบอย่างการแต่งกายของชาวยุโรปกลับมาประยุกต์ใช้ในประเทศไทย ซึ่งผู้นำในเรื่องการแต่งกายหรือความเป็นอยู่อื่นๆ คือ บุคคลชั้นสูงแต่งนำแล้วจึงมีผู้แต่งตาม

อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงเครื่องกายนี้เป็นไปเฉพาะในหมู่เจ้านายในราชสำนักและคนชั้นสูงที่มีกำลังทรัพย์ ชาวบ้านทั่วไปอาจจะตามไม่ทัน ตามช้า หรือไม่มีกำลังจะตามก็แต่งตามเท่าที่ทำได้ อย่างง่ายที่สุดก็คือการเปลี่ยนทรงผม นอกจากนั้นแล้วก็สวมเสื้อธรรมดา นุ่งผ้า สวมกางเกงแพรของจีนอย่างง่าย

สมัยรัชกาลที่ 5 ตอนต้น
ผม : ไว้ทรงรองทรง
การแต่งกาย : ผู้ชายจะนุ่งผ้าม่วงโจงกระเบน สวมเสื้อราชประแตน สวมหมวกหางนกยูง ถือไม้เท้า และไว้ผมรองทรง หากไปงานพฺธีจะสวมถุงเท้าและรองเท้าด้วย การสวมเสื้อแพรสีจะสวมตามกระทรวงและหมวดต่างๆ ดังนี้
- ชั้นเจ้านาย สวมเสื้อสีไพล
- ชั้นขุนนางกระทรวงมหาดไทยสวมเสื้อแพรสีเขียวแก่
- ชั้นขุนนางกระทรวงกะลาโหม สวมเสื้อแพรสีลูกหว้า
- ชั้นขุนนางกรมท่า (กระทรวงต่างประเทศ) เสื้อแพรสีน้ำเงิน (สีกรมท่า)
- ชั้นมหาดเล็ก สวมเสื้อแพรสีเหล็ก
- พลเรือน สวมเสื้อปีก เป็นเสื้อคอปิด มีชายไม่ยาวมาก คาดเข็มขัดไว้นอกเสื้อ

สมัยรัชกาลที่ 5 ตอนกลาง

การแต่งกาย : การแต่งกายจะเหมือนสมัยต้นรัชกาล ฝ่ายพลเรือนจะมีเครื่องแบบเต็มยศ เป็นเสื้อแพรสีกรมท่า ปักทองที่คอและที่ข้อมือ เวลาปกติจะสวมเสื้อคอปิด ผูกผ้าพันคออย่างชาวตะวันตก นุ่งผ้าไหมสีน้ำเงินแก่ สวมหมวกเฮลเม็ท (Helmet) สวมถุงเท้าขาวและรองเท้าหนังสือดำ

สมัยรัชกาลที่ 5 ตอนปลาย

ผม : ผมยาวกว่าเดิม ตัดแบบยุโรป หวีผมเรียบไมค่อยสวมหมวก
การแต่งกาย : ผู้ชายจะนุ่งกางเกงแบบฝรั่งแทนโจงกระเบน สวมหมวกกะโล่ ข้าราชการจะแต่งเครื่องแบบเหมือนอารยประเทศ (แบบพระราชกำหนด)

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : www.human.cmu.ac.th

อัลบั้มภาพ การแต่งกายผู้ชาย สมัยรัชกาลที่ 5 ยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริง ภาพที่ 3 / 15

การแต่งกายผู้ชาย สมัยรัชกาลที่ 5 ยุคแห่งการเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริง