เยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์เครื่องมืองานช่างไม้ทาเคนากะ เมืองโกเบ

สถาปัตยกรรมญี่ปุ่น มักได้รับการกล่าวขานอยู่เสมอในด้านความเรียบง่าย เชื่อมโยงพื้นที่การอยู่อาศัยกับธรรมชาติภายนอกได้อย่างกลมกลืน ซึ่งสาเหตุหนึ่งที่หล่อหลอมให้ชาวญี่ปุ่นเป็นเช่นนั้นก็คือ สภาพภูมิประเทศที่แวดล้อมด้วยป่าถึง 70% ทำให้ผู้คนได้เรียนรู้ถึงการอยู่ร่วมกับธรรมชาติมาแต่อดีต จนสามารถสะท้อนออกมาอย่างชัดเจน ผ่านจากการสร้างบ้านด้วยงานไม้

ในญี่ปุ่น ช่างไม้ ถูกเรียกว่า Daiku ถือเป็นช่างฝีมือประเภทหนึ่ง และวันนี้เราจะพาทุกคนไปเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์เครื่องมืองานช่างไม้ทาเคนากะ (Takenaka Carpentry Tools Museum) หรือที่คนญี่ปุ่นเรียกว่า Daiku Dogu-Kan กัน พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ตั้งอยู่ในเมืองโกเบ ภายในมีจัดแสดงชิ้นงานและอุปกรณ์ช่างไม้ รวมถึงผู้ชมยังสามารถมีส่วนร่วมทำกิจกรรมทางสถาปัตยกรรมญี่ปุ่นต่างๆ ได้มากมายด้วย จากกระแสในอินเทอร์เน็ตและการบอกต่อกันปากต่อปาก ทำให้ขณะนี้พิพิธภัณฑ์เป็นที่นิยมมาก มีผู้มาเยี่ยมชมมากกว่า 2,000 คนทุกปี 

---

อาคารและงานแต่งสวน

อาคารหลักของพิพิธภัณฑ์ที่ตกแต่งด้วยไม้ ดูคล้ายเรือนดั้งเดิมสไตล์ญี่ปุ่นดั้งเดิมนี้ ที่จริงทำจากคอนกรีตเสริมเหล็ก และมีความสูงถึง 3 ชั้น โดยมีเพียงหนึ่งชั้นเท่านั้นที่อยู่เหนือพื้นดิน ส่วนอีกสองชั้นนั้นอยู่ใต้ดิน

สวนที่อยู่ติดกันนั้นร่มรื่น มีขุนเขาร็อคโคเป็นฉากหลัง ซึ่งเป็นเทคนิคการแต่งสวนแบบญี่ปุ่นที่เรียกว่า Shakkei คือการนำเอาทิวทัศน์ทางธรรมชาติที่มีอยู่แล้ว มาผสานให้กลายส่วนหนึ่งของสวนที่จัดขึ้นภายหลัง อาจจะดูเหมือนไม่ยาก แต่การจัดวางให้ทั้งอาคาร สวน และทิวทัศน์ทั้งหมดลงตัวกลมกลืนกันเป็นอย่างดีนั้น ต้องใช้ฝีมืออย่างมาก

ช่วงที่เราไปเป็นต้นฤดูใบไม้ร่วงพอดี ใบเมเปิ้ลกำลังเริ่มเปลี่ยนสี การเปลี่ยนแปลงไปตามฤดูกาลที่ไม่เคยหยุดนิ่งนี่แหละ คือเสน่ห์ของสวนญี่ปุ่นอันทำให้ที่แห่งนี้มีมากกว่าแค่ความเป็นพิพิธภัณฑ์

การตกแต่งภายในที่ตื่นตา

ทางเข้าด้านหน้าตกแต่งด้วยไม้เกาลัดสีน้ำตาลเข้ม อย่าลืมจ่ายค่าเข้าชม ผู้ใหญ่ 500 เยน (ประมาณ 145 บาท) ผู้อาวุโสอายุ 65 ปีขึ้นไป 200 เยน (ประมาณ 60 บาท) นักศึกษามหาวิทยาลัยและระดับไฮสคูล 300 เยน (ประมาณ 90 บาท) ส่วนนักเรียนชั้นมัธยมต้นหรืออายุต่ำกว่านั้นเข้าฟรี (ทุกราคารวมภาษีแล้ว) และไม่สามารถใช้บัตรเครดิตได้ 

เมื่อเข้าไปแล้ว ก็สามารถฝากของได้ที่ตู้ล็อกเกอร์ด้านในได้

ขึ้นบันไดด้านซ้าย เพื่อไปยังพื้นที่จัดแสดงชั้นใต้ดิน ลายเส้นบนผนังดินฉาบด้านขวา ใช้เทคนิคแบบโบราณของญี่ปุ่นที่เรียกว่า Tsuchikabe Kezuridashi

ด้านล่างของบันไดมีเก้าอี้เก๋ๆ มาให้นั่งพักผ่อนกันด้วย

ชั้นใต้ดินที่ปกติมักมืดทึบ กลับมีแสงสว่างจากธรรมชาติส่องถึง ด้วยการเพิ่มลานโล่งภายในอาคาร ที่นอกจากทำให้ดูโปร่งโล่งแล้ว ยังทำให้ผู้มาเยือนได้เห็นชัดๆ ถึงการออกแบบโครงสร้างอาคารที่ซับซ้อน

กรุ่นกลิ่นนิทรรศการ

ภาพนี้คือหนึ่งในไฮไลท์ของงาน นั่นคือ คุมิโมโน (Kumimono) โครงสร้างค้ำยันหลังคา ซึ่งเป็นตัวเชื่อมต่อระหว่างเสาและหลังคาห้องโถงใหญ่ของวัดโทโชไดจิ (Toshodaiji Temple) เมืองนารา ในแบบอัตราส่วนจริง นิทรรศการนี้จึงใหญ่มากขนาดครอบคลุมพื้นที่ถึงสองระดับของชั้นใต้ดินเลย

ชั้นสองของใต้ดิน เป็นอีกหนึ่งนิทรรศการชื่อ Making the Most of Wood ที่ผู้มาเยี่ยมชมจะได้ทราบเกี่ยวกับคุณลักษณะของไม้หลากหลายชนิด ทั้งสี ผิวสัมผัส และกลิ่น

ภาพนี้มาจากนิทรรศการ The Traditional Beauty of Japanese Wa ลวดลายสไตล์ดั้งเดิมในภาพ เป็นเทคนิคไม้ฉลุลายแบบญี่ปุ่น ที่เรียกว่าคุมิโกะ (Kumiko) ซึ่งในที่นี้ปรากฏบนอยู่โชจิ (Shōji) หรือฉากเลื่อน ที่ทำหน้าที่เป็นประตูหรือหน้าต่างในบ้านแบบญี่ปุ่น

ช่างฝีมือที่ทำงานคุมิโกะจะต้องทำให้สีตามธรรมชาติของไม้กลายมาเป็นความสวยงามของชิ้นงาน โดยทั้งหมดต้องทำออกมาโดยไม่ใช้ตะปูหรือกาวเลย

นิทรรศการ Tools and Handwork นำเสนอเกี่ยวกับหมึกญี่ปุ่น (Sumi) ในภาชนะใส่หมึก และการใช้หมึกวาดเส้นลงบนงานไม้

ผู้เข้าชมสามารถจับชิ้นงานทุกชิ้นที่มีสัญลักษณ์ “สามารถสัมผัสได้”

ในพิพิธภัณฑ์มีทั้งหมด 7 นิทรรศการ รวมถึงการจัดแสดงเรื่องราวประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมญี่ปุ่น และอุปกรณ์งานไม้ต่างๆ ที่สร้างโดยช่างฝีมือ อนุญาตให้ถ่ายภาพในงานนิทรรศการได้ แต่ห้ามนำไปใช้ในเชิงพาณิชย์

สนุกกับการเวิร์กช็อป

ที่นี่มีกิจกรรมงานไม้หลายอย่างให้คุณได้ทดลองทำดู ไม่ว่าจะเป็น Chokotto Mokko ที่ให้คุณได้ลองทำงานไม้ชิ้นเล็กๆ ของตัวเอง ที่ชั้นใต้ดินชั้นสอง กิจกรรมมีทุกวันพุธ เสาร์ อาทิตย์ และวันหยุดราชการ วันละสองรอบ 10:00-12:00 น. และ 13:00-16:00 น. (อาจงดการจัดกิจกรรม หากช่วงเวลาตรงกับงานอื่นของพิพิธภัณฑ์)

ส่วน Kumiki puzzle จะเป็นเวิร์กช็อปทำชิ้นส่วนตัวต่อด้วยเลื่อยฉลุลวดลายไม้ (Fretsaw) ใช้เวลา 30-60 นาที ค่าใช้จ่าย 500 เยน (ประมาณ 145 บาท)

ในขณะที่ The wooden egg of Mt. Rokko คลาสนี้ชวนคุณมาทำงานไม้ให้เป็นรูปไข่ โดยใช้กระดาษทรายขัดให้ขึ้นเงา ค่าใช้จ่าย 200 เยน (ประมาณ 60 บาท) เด็กเล็กก็สามารถเข้าร่วมได้

ทุกคลาสสอนเป็นภาษาญี่ปุ่นเท่านั้น แต่คนต่างชาติก็สามารถเข้าร่วมได้ ผู้ที่สนใจไม่ต้องจองล่วงหน้า แต่รอบบ่ายคนอาจจะค่อนข้างแน่น ติดตามรายละเอียด รวมถึงเวิร์กช็อปพิเศษของแต่ละเทศกาลได้ที่ www.dougukan.jp/?lang=en

ซื้อของที่ระลึก

ที่ร้าน The Museum Shop ใกล้กับแผนกต้อนรับชั้น 1 มีสินค้าเกี่ยวกับงานไม้มาจำหน่าย ร้านอาจจะดูเล็ก แต่ของมีหลากหลาย เพราะมีทั้งแบบที่เห็นในนิทรรศการและงานไม้แบบพิเศษ

อย่างในภาพ มีทั้งสายรัด และพวงกุญแจ ที่ออกแบบจำลองจากอุปกรณ์งานไม้ มีทั้งรูปกบไสไม้ ค้อนไม้ และเลื่อย ราคา 870 เยน (ประมาณ 250 บาท)

กบเหลาดินสอก็มีเหมือนกัน ผลิตจากไม้หลายชนิด มีสีและเนื้อไม้ต่างกันไป ราคา 650 เยน (ประมาณ 190 บาท)

ของชิ้นนี้ชื่อว่า Gifts from the Birds in the Forest เป็นไม้ทรงกลมที่ขัดจนเงาเหมือนไข่ แต่ละชิ้นมีลวดลายสวยงามต่างกันไปขึ้นกับชนิดของไม้ที่นำมาทำ หากทำจากไม้ต้นไทร (Enju) และไม้เชอรี่ (Sakura) ราคา 1,200 เยน (ประมาณ 350 บาท) ไม้อื่นๆ อีก 8 ชนิดราคา 1,100 เยน (ประมาณ 320 บาท) บรรดาไข่กำลังหาแม่มาฟักอยู่นะ

ถึงจะไม่ได้ทำจากไม้ แต่ผ้าเช็ดมือ (Tenugui) ก็เป็นของฝากยอดนิยม เพราะบรรดาชื่อของไม้ที่มีในพิพิธภัณฑ์เช่น ไม้บ๊อกวูด ไม้เฮมล็อค จะถูกนำมาเขียนลงบนผ้าทั้งแบบตัวคันจิและฮิรากานะ ให้ได้เก็บกันไปเป็นที่ระลึก ผ้าเช็ดมือสีขาวราคา 1,000 เยน (ประมาณ 290 บาท) สีน้ำเงินราคา 1,100 เยน (ประมาณ 320 บาท)

บริการสำหรับชาวต่างชาติ

ที่นี่สัญลักษณ์ต่างๆ จะมีภาษาอังกฤษทั้งหมด รวมถึงบางจุดก็มีภาษาจีนและเกาหลีด้วย คำอธิบายทั้งหมดเขียนเป็นภาษาญี่ปุ่น แต่ทางพิพิธภัณฑ์มีอุปกรณ์ไกด์ให้คำแนะนำ ทั้งภาษาอังกฤษ เกาหลี และจีน อุปกรณ์สามารถใช้รวมกับแท็บเล็ตหรือสมาร์ทโฟนได้ทุกรุ่น หากสนใจติดต่อได้ที่แผนกต้อนรับ

สถาปัตย์สวย นิทรรศการโดดเด่น และการให้ข้อมูลในหลายภาษา ทำให้พิพิธภัณฑ์เครื่องมืองานช่างไม้แห่งนี้ กลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวแห่งใหม่ ซึ่งต้อนรับนักท่องเที่ยวกว่า 50 ประเทศในปีที่ผ่านมา หนึ่งในครอบครัวชาวฝรั่งเศสที่มาเยี่ยมชมวันเดียวกับเราเล่าว่า ที่นี่ออกแบบนิทรรศการมาอย่างดี บนหลักปรัชญาอันแน่วแน่

หากใครเดินทางไปโกเบ ก็สามารถแวะไปที่นี่กันได้ เดินทางง่ายๆ ใกล้กับสถานี Shin-Kobe