ไขข้อสงสัย คนญี่ปุ่นพูดอะไรกันก่อนและหลังกินข้าว

ไม่ว่าชาติไหนก็มักจะมีคำพูดก่อนกินอาหารหรือหลังกินอาหารกันอยู่แล้ว แต่ความหมายก็คงจะแตกต่างกันไปตามวัฒนธรรมของแต่ละชาติ แล้วเคยสงสัยกันไหมว่า วัฒนธรรมญี่ปุ่นถูกสะท้อนผ่านคำพูด 2 วลีที่เรียบง่ายนี้อย่างไรบ้าง?

ผมเคยมีโอกาสไปอาศัยอยู่กับคนญี่ปุ่นช่วงหนึ่ง ซึ่งทุกคนในบ้านต่างมีตะเกียบไม้ประจำตัว สลักข้อความ 2 วลีนี้ไว้อย่างเรียบง่ายแต่งดงาม เลยอดสงสัยไม่ได้ จนได้ฟังความหมายที่น่าประทับใจ และสะท้อนความคิดในแบบญี่ปุ่นที่แสนวิเศษนั้น 

頂きます | อิทะดะคิมัส (พูดก่อนกิน)

อิทะดะคิมัส!

ข้อความที่สลักไว้ว่า…「私の命のために動植物の命を頂きます」มีความหมายราวๆ ว่า “ขอน้อมรับเอาชีวิตของสรรพสิ่งเอาไว้ เพื่อชีวิตของข้าพเจ้าเอง” อาจฟังดูโหดร้าย แต่มองให้ลึกลงไปแล้ว เป็นการกล่าวอย่างนอบน้อม ว่ามนุษย์เรามีลมหายใจอยู่ได้จากการบริโภค ถือเป็นพรที่มีค่า มีราคาที่ต้องจ่ายด้วยการเอามาซึ่ง “ชีวิต” และ “วิญญาณ” ของสิ่งอื่นจากธรรมชาติ การจะได้รับอาหารซึ่งประกอบด้วยชีวิตเหล่านั้น จะช่วยต่อลมหายใจให้กับเรา ก่อนจะลงมือกินครั้งนี้ จึงต้องขอขอบคุณ

ご馳走様でした | โกะจิโซสะมะเดะชิตะ (พูดหลังกินอิ่ม)

โกะจิโซสะมะเดะชิตะ!

ประกอบด้วยคันจิ 2 ตัวที่มีความหมายว่า “วิ่ง” เพื่อสื่อว่า การจะจัดเตรียมอาหารบนโต๊ะตรงหน้าให้ได้เรียบร้อยในแต่ละมื้อ มีคนที่ต้องวิ่งทำงานแลกหยาดเหงื่อเพื่อเพาะปลูก มีคนวิ่งทำงานเพื่อจัดเตรียมอาหารในร้านค้า และหรือยังมีคนวิ่งซื้อหาวัตถุดิบนำมาปรุงแต่งมากมายหลายขั้นตอน ก่อนที่จะถูกนำมาวางเรียงตรงหน้าให้เราได้กินไปจนอิ่มท้องอีกมื้อแล้วนั้น จึงต้องขอขอบคุณด้วยเช่นกัน

ตามหลักชินโต วัฒนธรรมญี่ปุ่นเป็นวัฒนธรรมที่เคารพและนอบน้อมต่อธรรมชาติ โดยมองว่าทุกสิ่งในธรรมชาติล้วนมีชีวิตและวิญญาณสถิตอยู่ จึงไม่น่าแปลกใจที่การกินอาหารซึ่งมาจากธรรมชาติจะเป็นสิ่งหนึ่งที่คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญ และแสดงความเคารพออกมาอย่างเรียบง่าย แต่แฝงไว้ด้วยความหมายที่น่าประทับใจอย่างมาก

ก่อนกินข้าวมื้อหน้า ลองถือตะเกียบพนมมือ หลับตาคิดไปตามความหมายนี้ แล้วเปล่งเสียง “อิทะดะคิมัส” กันดูดีไหมครับ