สองสัตว์ในตำนานที่คนญี่ปุ่นใช้เป็นสัญลักษณ์แห่งโชคลาภและช่วยป้องกันภัย

หากเดินผ่านตามบ้านเรือน ร้านค้า และศาลเจ้าหลายที่ คงมีหลายคนแปลกใจไม่น้อยว่าทำไมจึงมีรูปปั้นของตัวหมาแรคคูน หรือสุนัขจิ้งจอกวางประดับอยู่ มาดูความเป็นมาของสัตว์สองชนิดจากตำนานของคนญี่ปุ่นกันนะคะ

ทะนุกิ (Tanuki) หรือตัวหมาแรคคูน

หากเดินผ่านบ้านเรือนหลายบ้านก็จะเห็นรูปปั้นตัวหมาแรคคูนวางไว้ในสวนหน้าบ้าน จากเรื่องเล่าปรัมปรานั้นกล่าวว่าทะนุกิเป็นสัตว์ที่ฉลาดแกมโกงและมักแปลงร่างเป็นคน สัตว์ หรือสิ่งของเพื่อแกล้งมนุษย์ โดยการแปลงร่างนั้นทะนุกิจะนำใบไม้มาแปะไว้ที่หน้าผาก

เรื่องเล่าการแปลงร่างของทะนุกิมักจะเกี่ยวข้องเป็นพิเศษกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ดังเช่นเรื่องราวของทะนุกิสั่งซื้อเหล้าโดยใช้เงินที่ได้จากใบไม้แปลง และเมื่อทะนุกิออกจากร้านเหล้าไปแล้วเงินนั้นก็จะเปลี่ยนกลับเป็นใบไม้ อีกเรื่องเล่าก็มีอยู่ว่าทะนุกิฉลาดแกมโกงอยากดื่มสาเกแต่ไม่มีเงินซื้อจึงใช้ใบไม้แปะหน้าผากและแปลงร่างให้มีอัณฑะที่ใหญ่ ทำให้หนุ่มญี่ปุ่นที่กำลังดื่มเหล้าเพลินๆ ตกใจและวิ่งหนีจากไป ปล่อยให้ทะนุกิซึ่งกลับร่างดังเดิมดื่มสาเกจนหมด ดังนั้นร้านเหล้าส่วนใหญ่จึงมักมีรูปปั้นตัวทะนุกิประดับอยู่ด้านนอกร้าน

แม้มีเรื่องเล่าถึงความร้ายกาจแกมโกงของเจ้าทะนุกิ แต่จริงๆแล้วรูปปั้นทะนุกิมีลักษณะที่ดีแปดประการ ได้แก่ หมวกไม้ไผ่ที่สามารถปกป้องจากภัยอันตรายหรืออากาศไม่ดีได้ ดวงตาของทะนุกิที่เป็นสัญลักษณ์ของการรับรู้สภาพแวดล้อมและช่วยในการตัดสินใจที่ดี ขวดสาเกเก็บกักความบริสุทธิ์และความดีงามเอาไว้ หางใหญ่แสดงถึงความแน่วแน่มั่นคงเพื่อจะบรรลุสู่ความสำเร็จ อันฑะที่ใหญ่เป็นสัญลักษณ์ของความโชคดีในด้านการเงิน ตั๋วสัญญาเป็นสัญลักษณ์แห่งความเชื่อใจ ท้องที่ใหญ่เป็นสัญลักษณ์ของความกล้าหาญแน่วแน่เด็ดขาดและรอยยิ้มที่เป็นมิตร

คิตสึเนะ (Kitsune) หรือสุนัขจิ้งจอก

คิตสึเนะเป็นสุนัขจิ้งจอกที่คนญี่ปุ่นเชื่อว่ามีพลังเหนือธรรมชาติ บางครั้งถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มโยไค (Yokai) หรือปีศาจญี่ปุ่น แต่ไม่ใช่เพราะสุนัขจิ้งจอกตายหรือเป็นวิญญาณของมัน แต่เป็นด้วยเหตุที่สุนัขจิ้งจอกที่มีชีวิตยาวนานจนได้รับพลังแห่งสติปัญญาและมีตบะที่แก่กล้ามากพอ ทั้งนี้หลังจากมีอายุมากกว่าหนึ่งร้อยปี สุนัขจิ้งจอกจะมีความสามารถในการแปลงร่างได้ เช่นแปลงร่างเป็นหญิงสาวสวย สามารถสร้างดวงไฟจากปากหรือจากหางได้ บางทีก็เข้าไปรบกวนความฝันของคน

ในนิทานพื้นบ้านญี่ปุ่นมีสุนัขจิ้งจอกสองชนิดที่แตกต่างกันคือ สุนัขจิ้งจอกศักดิ์สิทธิ์ที่ทำหน้าที่เป็นตัวกลางระหว่างมนุษย์กับเทพเจ้าอินาริ ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งการเพาะปลูก สุนัขจิ้งจอกชนิดนี้จะช่วยเหลือและปกป้องมนุษย์จากสิ่งชั่วร้าย รูปปั้นสุนัขจิ้งจอกศักดิ์สิทธิ์ถูกประดับไว้ตามศาลเจ้าและเป็นที่เคารพของคนญี่ปุ่น ในทางตรงข้ามก็ยังมีสุนัขจิ้งจอกป่านิสัยเลวร้าย ชอบกลั่นแกล้งผู้คนโดยการแปลงกายหรือใช้เวทมนตร์ต่างๆ ตำนานเรื่องราวของสุนัขจิ้งจอกญี่ปุ่นมีมากมายตั้งแต่เรื่องราวนางสุนัขจิ้งจอกแปลงกายเป็นหญิงสาวและมีความสัมพันธ์ลึกซึ้งกับมนุษย์ นิยายรักระหว่างคนและสุนัขจิ้งจอกมีทั้งจบแบบแฮปปี้เอนดิ้งและจบลงด้วยโศกนาฏกรรมที่นางแปลงสุนัขจิ้งจอกต้องแยกจากชายที่ตนรัก