In the Mood for Love: รักร้างกับ 20 ปีที่ผ่านไป โดย ก้อง ฤทธิ์ดี

In the Mood for Love ของหว่องกาไว เปรียบเสมือนแรงปรารถนาที่ซุกซ่อนอยู่ในซอกหลืบของหัวใจของคู่รัก ในความพลิ้วไหวของกล้องคืออารมณ์เสน่หา ในชุดกี่เพ้าลายดอกคือสีสันที่กลบเกลื่อนความโหยหา และในอวลควันบุหรี่ที่อ้อยอิ่งกระทบเพดานคือความอ้างว้าง ในบรรดาหนังของหว่องทั้งหลาย เรื่องนี้ถูกจดจำว่าเป็นหนังที่สวยและร้าวรานที่สุด และ 20 ปีหลังจากที่หนังออกฉาย ในที่สุดเราได้ชมภาพยนตร์หนังเรื่องนี้ในโปรแกรมปกติของโรงภาพยนตร์ในที่สุด ก่อนหน้านี้ In the Mood for Love เคยมาฉายที่เทศกาลภาพยนตร์นานาชาติกรุงเทพเมื่อปี 2001 และแน่นอนว่าแฟนหนังหว่องอาจจะเคยตามดูจากช่องทางอื่นๆ แต่หนังไม่เคยได้เข้าฉายโรงปกติจนกระทั่งตอนนี้ (โปรแกรม The World Of Wong Kar-wai ของโรงหนัง House Samyan ยังจะฉายหนังของหว่องอีกสี่เรื่องคือ Happy Together, 2046, Chungking Express และ Fallen Angel)

เนื้อเรื่องในหนังนั้นแสนง่าย เหตุการณ์เกิดขึ้นในฮ่องกงปี 1962 คุณนายเฉิน (จาวมั่นอวี้) ย้ายเข้ามาอยู่ในอพาร์ทเมนท์ติดกับคุณโจว (เหลียงเฉาเหว่ย) เดินสวนกัน ไปกินบะหมี่ในตรอกเดียวกัน ทักทายกัน สุดท้ายเรารับรู้ว่าสามีของคุณนายเฉินและภรรยาของคุณโจว น่าจะลักลอบเป็นชู้กัน และนั่นทำให้คุณนายเฉินกับคุณโจวเริ่มใกล้ชิดสนิทสนม ดึงดูดและเกิดความรู้สึกต่อกัน แต่ทั้งคู่หมายมั่นว่า “เราจะไม่เป็นเหมือนพวกเขา” หมายถึงจะไม่เลยเถิด จะไม่มีความสัมพันธ์ และไม่ว่าความรู้สึกที่พวกเขามีต่อกันจะทวีความเข้มข้นขึ้นเพียงใด พวกเขาสัญญาว่าจะไม่ทำผิดในข้อหานอกใจ อย่างที่สามีและภรรยาของพวกเขาทำ

ความรุ่มร้อนในใจ ความเข้มข้นของอารมณ์เสน่หา แรงดึงดูดของสองคนรักที่ต้องหักห้ามใจเพราะต้องรักษาหน้าตา ความรู้สึกทั้งหมดนี้ที่ต้องถูกเก็บกดไว้ ถูกส่งผ่านด้วยพลังของภาพ เสียง การเคลื่อนไหว จังหวะ ท่วงท่า และดนตรีในหนัง In the Mood for Love เป็นหนังที่มีความลงตัวทางเคมีของส่วนประกอบต่างๆ ตั้งแต่สีของเสื้อผ้า ความสว่างของโคมไฟ การใช้ภาพสโลว์โมชั่นอันหยดย้อย เสียงเพลงของแนท คิง โคล ในหนังเรื่องนี้หว่องกาไว และตากล้องคริสโตเฟอร์ ดอยล์ ได้สร้างนิยามของคำว่า cinematic beauty คือความงามแบบภาพยนตร์ในยุคต้นทศวรรษ 2000 จนกลายเป็นนิยามที่นักเรียนหนังและคนทำหนังจำนวนมากพยายามเลียนแบบ (โดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม) อยู่นานเกือบสิบปีหลังจากนั้น

ผ่านไป 20 ปี ผู้เขียนบอกได้เลยว่าหนังไม่ได้ “เก่า” ลงเลยในแง่เทคนิคและภาษาภาพยนตร์ สิ่งที่อาจจะดูเหมือน “เก่า” ลงไปบ้างสำหรับคนดูหนังร่นใหม่ คือการที่ In the Mood for Love เป็นหนังรักที่ภูมิใจในความสวย ความหวาน ความเศร้า และความเลี่ยนของตัวเอง ที่ว่า “เก่า” ก็เพราะเดี๋ยวนี้หนังรักเช่นนี้ไม่ใช่หนังที่อยู่ในความสนใจ และพราะหนังเรื่องนี้ไม่ได้มีประเด็นสังคมการเมืองหรือวิพากษ์วิจารณ์อะไร (แต่แน่ใจหรือ?) ในยุคที่ภาพยนตร์ต้องเล่นใหญ่ ต้องแสดงออกว่าสนใจประเด็น และต้องมี “high concept” หนังที่ทันสมัยและกล้าหาญอย่าง In the Mood for Love อาจจะถูกมองเป็นหนังเชยไปเสียอย่างนั้น!

ขออนุญาตพูดในเชิงทฤษฎีวิจารณ์เล็กน้อย หนังของหว่อง บางครั้งถูกมองว่าเป็นหนังที่มี style over substance หรือ มีแต่สไตล์ไม่มีเนื้อหา สำหรับผู้เขียน นี่เป็นความเข้าใจผิดอย่างรุนแรง เพราะหนังหว่อง (และการถ่ายภาพของคริส ดอยล์) ไม่ใช่ตั้งอยู่บน style แต่ตั้งอยู่บน form – ทั้งนี้ style หรือจะเรียกว่า fashion ไม่เหมือนกับ form หรือรูปแบบและการจัดวางองคาพยพต่างๆ ของภาษาภาพยนตร์ – style นั้นฉาบฉวยและไม่ยั่งยืน เป็นเปลือก เป็นสิ่งที่มองเห็นด้วยตาเท่านั้น แต่ form หากเข้าใจและประกอบสร้างได้อย่างมีชั้นเชิง เป็นเคมีที่เวียนว่ายอยู่ในหนังทุกเฟรม ในภาพ เสียง สี และองค์ประกอบ และ form นั้นสามารถคงทนถาวรต่อกาลเวลา นี่แหละคือความแตกต่างที่ทำให้หนังอย่าง In the Mood for Love ยังดูไม่เก่า ยังมีความสดใหม่ และยังคงไว้ด้วยภาษาหนังที่ชัดเจน ในขณะที่พวกที่ “อยากเป็นหว่อง” ทำได้แค่ระดับ style และล้มหายตายจากไปในเวลาไม่นาน

ต่อเนื่องกัน form ของ In the Mood for Love ช่างเข้าเครื่องและไม่แปลกแยกจากเนื้อหาของมัน กลายเป็นองค์รวมแห่งศิลปะที่ชัดเจนในความคิด ทั้งความเศร้า ความโดดเดี่ยว แรงเสน่หาอันอบอวล การถูกทิ้งร้างทางความรู้สึก รวมทั้งสภาพชีวิตของคนฮ่องกงในยุคแห่งความเรืองรอง ทั้งหมดนี้ถูกถ่ายทอดผ่านส่วนผสมทางภาพ เสียง สี และการตัดต่อที่แพรวพราว จนทำให้หนังมีคลื่นอารมณ์เวิ้งว้าง สลัดไม่หลุด ราวกับความรักไม่สมหวังที่ตามหลอกหลอนได้มานับสิบปี

เอาเป็นว่า ถ้าเคยดูจอเล็ก ต้องไปดูจอใหญ่ ถ้าไม่เคยดูเลยก็ไม่ควรพลาด In the Mood for Love อีกหนึ่งภาพยนตร์ที่ทำให้เข้าใจว่า ทำไมเราควรดูภาพยนตร์ในโรงภาพยนตร์