Spencer โศกนาฏกรรมของนกน้อยในกรงทอง โดย ก้อง ฤทธิ์ดี

เธอคือนกน้อยในกรงทอง นักโทษในคุกที่หรูหราที่สุดในโลก หรือเธอเป็นหญิงใกล้เสียสติ ที่ถูกจองจำในโรงพยาบาลโรคจิตที่เต็มไปด้วยคนบ้าที่แต่งตัวสวยๆ จนหลอกตัวเองและคนรอบข้างได้ว่าไม่บ้า!

ไม่น่าแปลกใจที่เรื่องราวชีวิตของเจ้าหญิงไดอาน่า ที่ถูกเล่าในภาพยนตร์และซีรี่ส์ มักลงเลยด้วยการเป็นหนังสยองขวัญ (โดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม) เรื่องราวที่เริ่มต้นอย่างกับเทพนิยายชวนฝัน เมื่อหญิงสาวสวยสูงศักดิ์แต่งงานกับเจ้าชายหนุ่มผู้เตรียมขึ้นบัลลังก์เป็นกษัตริย์ของจักรวรรดิที่ดวงอาทิตย์ไม่เคยตกดิน กลับกลายเป็นเรื่องราวของความแปลกแยก ทรยศหักหลัง เมื่อเธอถูกทิ้งขว้างให้โดดเดี่ยว โดนรุมทึ้งโดยสื่อและปาปารัสซี่กระหายเลือด และลงเอยด้วยโศกนาฏกรรมและความตาย

ในภาพยนตร์เรื่อง Spencer ที่กำลังฉายดรงบ้านเราตอนนี้ก็เช่นกัน ภาพยนตร์เรื่องใหม่ของผู้กำกับชาวชิลี ปาโบล ลาแรอีน มีคริสเตน สจ๊วร์ต นำแสดงเป็นเจ้าหญิง ไดอาน่า สเปนเซอร์ โดยหนังเลือกเล่าเรื่องผ่านช่วงเวลา 3 วันหฤโหดในเดือนธันวาคมปี 1991 ที่ไดอาน่าต้องไปร่วมงานเลี้ยงช่วงเทศกาลคริสต์มาสที่วังแซนดริงแฮม ช่วงเวลาแห่งการรวมญาติของราชวงศ์วินด์เซอร์ และวาระแห่งความอึดอัดและกระอักกระอ่วน เนื่องด้วยตอนนั้นความสัมพันธ์ระหว่างไดอาน่ากับเจ้าฟ้าชายชาร์ล ระหองระแหงเต็มที่ เพราะชาร์ลเองก็เปิดหน้าว่ามีความสัมพันธ์กับแฟนเก่า คามิลลา ปาร์คเกอร์ โบวล์ ส่วนไดอาน่าก็เต็มกลืนกับโซ่ตรวนทางอารมณ์และฐานันดร ที่กดดันเธอจนแทบหายใจไม่ออก

Spencer อาจทำให้หลายคนนึกถึงบางเอพิโสดในซีรี่ส์ The Crown แต่ผู้เขียนเห็นว่าหนังเรื่อง Spencer “โหด” กว่า ทั้งการสร้างภาพราชวงศ์วินเซอร์ให้เป็นหุ่นขี้ผึ้งที่แทบจะไร้จิตใจ (พระราชินีอลิซาเบธมีบทพูดเพียงแค่ตอนเดียว ส่วนชาร์ลก็เป็นผัวเลือดเย็นที่ไม่ยี่หระกับชะตากรรมของเมีย) รวมทั้งการถ่ายทอดภาวะใกล้สติแตกของไดอาน่าอย่างไม่ลดละ ผ่านการแสดงของ คริสเตน สจ๊วร์ต ที่ต้องแบกทุกฉาก ทุกความรู้สึก เพราะหนังเลือกเล่าจากมุมมองของเธอแทบจะร้อยเปอร์เซ็นต์ อีกทั้งยังพาเราเข้าไปอยู่ในภาพหลอนของเธอในช่วงเวลาที่ความโหดร้ายของการรวมญาติผลักเธอให้ด้าวข้ามไปสู่ฝันร้าย

หนังเปิดเรื่องด้วยตัวหนังสือที่บอกว่า Spencer คือ “fable” หรือ “นิทานสอนใจ” แน่นอนว่าหนังไม่ได้หมายความเช่นนั้นอย่างตรงไปตรงมา หากแต่สิ่งที่หนังพยายามจะบอกคือ โศกนาฏกรรมที่ไดอาน่าต้องเผชิญ คือการที่หญิงสาวผู้รักเสรีและมีความเป็นตัวของตัวเอง หลงพาตัวเองเข้าไปอยู่ในระบอบเผด็จการแห่งขนบธรรมเนียมประเพณี ในกรงทองที่ทุกคนต้องเปลื้องความเป็นตัวของตัวเองออกจนสิ้น และกลายร่างเป็น “สัญลักษณ์” เพื่อช่วยประคับประคองระบอบเก่าแก่นี้ไว้

หนังใช้เสื้อผ้าของไดอาน่า (มีป้ายห้อยว่า P.O.W อันย่อมาจาก Princess of Wales แต่เราจะแปลว่า Prisoner of War ก็ได้เช่นกัน) เป็นหนึ่งในตัวแทนของการถูกจองจำ เพราะแม้แต่ร่างกายของเธอเอง เธอยังควบคุมไม่ได้ และต้องให้นางต้นห้องมาบังคับให้ใส่ชุดนั้นชุดนี้ตามแบบแผนที่วางไว้โดยใครก็ไม่รู้ การใส่เสื้อ ถอดเสื้อ เปลี่ยนเสื้อ ลองเสื้อ หรือการที่ไดอาน่าเอาเสื้อของเธอไปให้หุ่นไล่กาใส่ ล้วนแต่เป็นการแสดงให้เห็นถึงความพยายามของเธอในการช่วงชิงอำนาจเหนือร่างกายและเนื้อหนังมังสาของเธอเอง อันเป็นสิทธิส่วนตัวพื้นฐานของมนุษย์ทุกคน

โมทีฟที่ชัดเจนอีกอย่างในหนังคือ อาหาร ไดอาน่าใน Spencer ออกอาการของโรค anorexia หรือโรคกลัวอ้วน กินอะไรเข้าไปก็ต้องไปล้วงคอให้อาเจียน แต่ในขณะเดียวกัน หนังแสดงให้เห็นการตระเตรียมอาหารคาวหวานตำรับชาววัง (วินด์เซอร์) โดยมีหัวหน้าเชฟคอยบัญชาการห้องครัวราวกับมันเป็นค่ายทหารและลูกมือของเขาเป็นพลทหารที่ต้องทำตามคำสั่งเป๊ะๆ ที่น่าสนใจคือ หนังให้ตัวละครหัวหน้าพ่อครัวนี้เป็นหนึ่งในไม่กี่คนในเรื่องที่ใกล้ชิดและเห็นใจไดอาน่าอย่างแท้จริง

คริสเตน สจ๊วร์ต มาไกลมากจากวันที่เธอเป็นนางเอกหนังแวมไพร์ Twilight และโดนค่อนขอดเรื่องฝีมือการแสดง สี่ห้าปีหลัง เธอเลือกเล่นหนังที่ยากๆ และร่วมงานกับผู้กำกับนอกฮอลลีวูด ทั้งโอลวิย์ อาสซายาส ของฝรั่งเศส และคราวนี้เป็น ปาโบล ลาแรอีน ผู้ที่ก่อนหน้านี้ทำ Jackie (ว่าด้วยแจ๊คกี้ เคเนดี้ หลังสามีถูกลอบสังหาร) แต่ย้อนไปก่อนหน้านั้นอีก ลาแรอีน ทำหนังภาษาสเปนในชิลีหลายเรื่องที่ว่าด้วยคนหนุ่มสาวที่ต่อต้านเผด็จการทหารของนายพลปิโนเช่ เช่นเรื่อง No และเรื่อง Post Mortem จนทำให้เขาโด่งดังก้าวมาทำหนังภาษาอังกฤษ การมากำกับสจ๊วร์ตครั้งนี้ เชื่อว่าคงส่งให้ดาราสาวอเมริกันคนนี้เข้าชิงรางวัลออสการ์แน่นอน

นกน้อยจะกล้าบินหนีออกจากกรงทองหรือไม่ ประวัติศาสตร์โลกอาจจะจารึกไว้ว่า ในท้ายที่สุด ไดอาน่าไม่สามารถถอดอาภรณ์อันหนักอึ้งของขนบธรรมเนียมประเพณีและโยนมันทิ้ง และไม่สามารถเอาชนะระบอบที่มีองครักษ์คอยพิทักษ์อยู่ทุกฝีก้าว แต่ถึงเช่นนั้น Spencer เลือกให้เส้นทางแห่งความหวังกับเธอ และทำให้ผู้ชมเห็นว่า ต่อให้หนังที่ว่าด้วยโศกนาฏกรรมที่ทุกคนในโลกรู้ตอนจบอยู่แล้ว ก็ยังสามารถเห็นอกเห็นใจตัวละคร และกลายเป็นนิทานสอนใจให้เราเห็นคุณค่าของเสรีภาพและการเลือกเส้นทางชีวิตของตัวเอง