ฮิตเลอร์และบินลาเดนผจญบอลลีวูด

แม้จะไม่ใช่เทศกาลหนังสำคัญของโลกอย่าง คานส์, เบอร์ลิน, เวนิส หรือกระทั่ง โตรอนโต้ แต่เทศกาลภาพยนตร์นานาชาติเอดินเบิร์ก ที่ในปีนี้จัดขึ้นเป็นครั้งที่ 64 แล้ว ก็ถือได้ว่ามีความสำคัญในฐานะเทศกาลหนังที่เก่าแก่ที่สุดในโลกที่ยังคงจัดขึ้นอย่างต่อเนื่องทุกปี

นอกจากนี้ เอดินเบิร์กยังถูกวางภาพลักษณ์ใหม่ให้เป็น เทศกาลแห่งการค้นพบ หรือ ซันแดนซ์แห่งเกาะอังกฤษ ซึ่งก็ไม่ใช่คำกล่าวที่เกินเลยนัก เมื่อพิจารณาว่าในจำนวนหนังที่เข้าฉายในเทศกาลทั้ง 111 เรื่องนั้น มีอยู่ 82 เรื่องที่เป็นผลงานชิ้นแรกหรือชิ้นที่สองของผู้กำกับ ในจำนวนนั้น มีอยู่ 22 เรื่องที่มาเปิดรอบปฐมทัศน์โลกที่นี่ เอดินเบิร์กอาจไม่ใช่แหล่งรวมดาราเกรดเอจากฮอลลีวูด อาจจะไม่คึกคักเท่าหนังที่เข้าสายประกวดที่คานส์ หรืออาจจะไม่เต็มไปด้วยหนังที่มีแววออสการ์อย่างที่คุณจะพบได้ที่โตรอนโต้ แต่สิ่งที่เราต้องการก็คือ การทำให้ผู้เข้ามาชมเทศกาลได้ตื่นเต้นกับสิ่งที่เขาไม่เคยรู้จัก ฮานน่าห์ แมคกิล ไดเร็คเตอร์ของเทศกาลกล่าวถึงเจตนารมณ์แห่งการ ค้นพบ ของเทศกาล ทั้งยังกล่าวย้ำว่า เอดินเบิร์กไม่อาจรับประกันได้ว่า หนังที่เข้าฉายที่นี่จะหาผู้จัดจำหน่ายในอังกฤษได้ สิ่งเดียวที่เทศกาลแห่งนี้ให้ได้ คือการเปิดโอกาสให้คนดูได้พบกับหนังหลายเรื่องที่เธอให้คำจำกัดความไว้ว่า เป็นเพชรในตม แต่ก็ยังมีข้อกังขาถึงจุดมุ่งหมายของงาน โดยเฉพาะการเลือกหนังอย่าง Toy Story 3 ซึ่งนอกจากจะไม่ใช่การฉายรอบปฐมทัศน์โลกแล้ว นี่ยังเป็นหนังที่ไม่มีใครคาดคิดว่าจะอยู่ในเทศกาลหนังใดๆ ด้วย กระนั้น ทีมผู้จัดงานก็ยังมีเหตุผลที่เหมาะสมว่า ในเทศกาลหนังเกือบทุกแห่งในโลก การสร้างกระแสให้มีผอย่างล้นหลามนั้นเป็นเรื่องที่ทำได้ยาก ซึ่งหากไม่มีผู้ร่วมงานแล้ว เรื่องของ การค้นพบ ที่คิดเอาไว้คงสูญเปล่า ดังนั้นจะเป็นไรไป ถ้าจะใช้หนังอย่าง Toy Story 3 มาเป็นตัวดึงดูดผู้คน แล้วให้พวกเขาได้รู้ในภายหลังว่า ในเทศกาลยังมีหนังที่น่าสนใจอยู่อีกเยอะ (เมื่อสองปีก่อน Wall-E ก็เคยเข้าฉายในเทศกาลนี้) และ Toy Story 3 ก็ไม่ใช่แอนิเมชั่นเรื่องเดียวที่ได้เข้าฉายในเทศกาลนี้ เพราะยังมี The Illusionist ของ ซิลเวียง โคเมต์ ที่นอกจากจะสร้างจากบทหนังของ ฌาคส์ ตาติ แล้ว ฉากหลังของมันยังเป็นเอดินเบิร์กยุค 50 อีกด้วย อย่างไรก็ตาม เอดินเบิร์กก็กำลังจะพบวิกฤติสำคัญ เมื่องบ 1.88 ล้านปอนด์ที่ UK Film Council ให้ไว้เป็นระยะเวลา 3 ปีกำลังจะหมด แถมในช่วงเศรษฐกิจตกต่ำแบบนี้ การหาสปอนเซอร์ซึ่งเคยยากอยู่แล้วก็ยิ่งยากเข้าไปอีก ซึ่งนี้เป็นปัญหาที่ทุกเทศกาลต้องเผชิญ เพราะเทศกาลหนังน้อยใหญ่ทุกที่จัดขึ้นไม่เว้นแต่ละวัน แต่มีไม่กี่แห่งเท่านั้นที่ได้รับความสนใจ ดังนั้น นอกจากหนังในเทศกาลต้องแข่งขันกันแล้ว โปรแกรมเมอร์จากเทศกาลต่างๆ ก็ต้องแข่งขันกันอย่างบ้าเลือดเพื่อให้งานของตัวเองเปิดตัวได้เปรี้ยงที่สุดด้วย ดังที่โปรแกรมเมอร์จากเทศกาลหนึ่งได้กล่าวไว้ว่า ในแต่ละปี โลกใบนี้จะมีหนังเยี่ยมๆ ถูกสร้างขึ้นแค่ 60 เรื่องเท่านั้น แต่จะมีเทศกาลหนังราว 2,000 แห่งที่จะคอยไล่ล่าหนังเหล่านั้น นี่คงทำให้คำว่า การค้นพบ เป็นเรื่องยากเสียยิ่งกว่างมเข็มในมหาสมุทรเข้าไปอีก แต่ถึงแม้จะมีปัญหามากมายรออยู่ข้างหน้า ก็ไม่อาจหยุดบรรยากาศคึกคักในช่วงเทศกาลนี้ได้ นอกจากจะมีหนังหลากหลายเรื่องให้เข้าชมแล้ว ยังมีกิจกรรมพิเศษต่างๆ เช่น การเต้นสไตล์ ลอเรล และ ฮาร์ดี้ ที่ มาร์ค คัสซิน อดีตไดเอร์ของเทศกาลนี้ ร่วมกันจัดขึ้นกับนักแสดงมากฝีมือ ทิลด้า สวินตัน เทศกาลหนังไม่ควรถูกมองในฐานะเครื่องมือที่คอยรับใช้อุตสาหกรรมภาพยนตร์ คัสซินกล่าว มันไม่ควรมีแต่เรื่องการค้า มันควรสนุกสนาน, ใฝ่รู้ ความสัมพันธ์ของมันกับวงการหนัง ควรเป็นในลักษณ์ของพ่อแม่กับลูกๆ หัวรั้นเสียมากกว่า ฮานนาห์ แมคกิล เข้าใจและเห็นด้วยกับความคิดของคัสซิน แต่เธอก็ยังตระหนักดีว่า สำหรับคนทำหนังทั้งหลายแล้ว สิ่งที่พวกเขาคาดหวังกับการที่หนังได้เข้าฉายในเทศกาลก็คือ มันจะไปเตะตาผู้จัดจำหน่ายเข้าสักราย ซึ่งในเอดินเบิร์กครั้งนี้ ก็มีหลายเรื่องที่มีคุณสมบัติพอแก่การเป็นที่สนใจ ไม่ว่าจะเป็น Ollie Keplers Expanding Purple World ของ วิฟ ฟองจีนี่ ที่เล่าถึงนักวิทยาศาสตร์หนุ่มจิตหลุด ที่พยายามรับมือกับการเสียชีวิตอย่างกะทันหันของแฟนสาว, Pelican Blood หนังดราม่าจิตวิทยาของ คาร์ล โกลเดน, Kenya-set Soul Boy ของ ฮาว่า เอสซูแมน ที่ว่ากันถึงเด็กชายคนหนึ่งที่พยายามช่วยชีวิตพ่อเขา หรือจะเป็น Third Star ของ แฮตตี้ ดัลตัน ที่ได้รับเกียรติให้เป็นหนังฉายปิดงาน ก็คงต้องติดตามว่า หนังเรื่องใดในเอดินเบิร์กปีนี้ จะไปไกลได้อย่างรุ่นพี่ Moon ของ ดันแคน โจนส์ เมื่อปีก่อน, Control ของ แอนตอน คอร์บิน เมื่อปี 2007 หรือ Fish Tank ของ แอนเดรีย อาร์โนลด์