Nope : ชั่ย! โดย ก้อง ฤทธิ์ดี

Nope คือหนังอะไร หนังผี หนังคาวบอย หนังเสียดสีสังคม หนังสยองขวัญ หนังอาร์ท หรือหนังสัตว์ประหลาด หรือถูกทุกข้อ?

ผู้กำกับ-เขียนบท จอร์แดน พีล เชี่ยวชาญนักในการผสมตระกูลหนัง เขย่าขวด ยั่วคนดูทั้งก่อนหนังฉายและระหว่างชมให้คาดเดาไปต่าง  ๆ นา ๆ ว่าหนังจะไปทางไหน โดยใส่ความแปลกประหลาดเฉพาะตัวที่ทั้งหลอนทั้งตลกไประหว่างทาง หนังสองเรื่องแรกของเขา Get Out! และ Us เป็นหนังที่ซ่อนประเด็นเชื้อชาติและประวัติศาสตร์ของคนผิวสีไว้ภายใต้เปลือกหนังสยองขวัญทั้งแบบแนบเนียนเรียกร้องให้คิดลึกและทั้งแบบโจ่งแจ้งไปได้พร้อม ๆ กัน

สำหรับหนังเรื่องล่าสุด Nope – แปลว่า “ไม่” แต่อยากจะตะโกนสวนไปว่า “ชั่ย!” – พีลดูสนุกสนานกับการเล่าเรื่อง การสร้างฉาก มีความรีแลกซ์มากกว่า มีความเป็นสปีลเบิร์กมากกว่า แต่ยังคงลักษณะความ “เวียร์ด” ความพิลึกพิลั่น และการสอดแทรกประเด็นความตึงเครียดทางสีผิวและเชื้อชาติ อีกทั้งการอ้างอิงประวัติศาสตร์ภาพยนตร์และประวัติศาสตร์ป๊อปคัลเจอร์ไว้เต็มไปหมด

พระเอกของเราคือ โอเจ (แดเนียล คาลูยา) คนฝึกม้าผิวสีในไร่ Haywood Hollywood Horses ทำงานฝึกม้าให้กองถ่ายหนัง เปิดเรื่องมา พ่อของโอเจ เสียชีวิตด้วยอุบัติเหตุประหลาดจากการโดนอะไหล่เครื่องบินหล่นจากฟ้ามาโดน (อันนี้ไม่สปอยล์ เพราะเปิดเรื่องมาก็โดนแล้ว) การตายของพ่อทำให้โอเจผู้เคร่งขรึม และน้องสาวปากมากชื่อ เอ็ม (คีคี่ ปาล์มเมอร์) ต้องมารับช่วงต่อดูแลไร่ แต่ด้วยเพราะสถานการณ์การเงินย่ำแย่ โอเจเลยคิดจะขายไร่ให้กับคาวบายเชื้อสายเอเชีย ชื่อ จูป (สตีเฟน หยวน) ที่ทำกิจการสวนสนุกคาวบอยอยู่ติดกัน

ปัญหาเกิดขึ้นเมื่อเกิดปรากฏการณ์ประหลาดบนฟากฟ้า วัตถุมหึมาเคลื่อนตัวผ่านเมฆ ไฟดับทั่วไร่ ม้าแตกตื่นกับสิ่งที่มองไม่เห็น โอเจกับเอ็มคิดว่านี่ต้องเป็นมนุษย์ต่างดาวกับ UFO แน่ ๆ ถึงจะกล้า ๆ กลัว ๆ สองพี่น้องวางแผนติดกล้องวงจรปิดเพื่อพยายามถ่ายภาพยานอวกาศ หวังเอาคลิปไปขายรายการโทรทัศน์ของโอปร่าห์เพื่อเอาเงินมากอบกู้ไร่ โดยมีแอนเจิล พนักงานร้านขายเครื่องไฟฟ้า และผู้กำกับหนังชื่อ แอนต์ ผู้เชื่อมั่นในกล้องฟิล์มแบบแมนนวล เข้ามาร่วมขบวนการล่ายูเอฟโอ

เล่าแค่นี้ดีกว่า Nope เป็นหนังที่เดาทางยาก (จนถึงช่วงสุดท้าย ที่อาจจะตามขนบสักหน่อย) เรื่องความตื่นเต้นชวนลุ้น หรือชั้นเชิงในการค่อย ๆ เผยความลับและการปั่นเรื่อง มีความคล้ายหนังสปีลเบิร์กอย่างที่ว่าไป ส่วนความขนลุกแปลก ๆ มีส่วนคล้ายหนังของ เอ็ม ไนท์ ชลามายาน แต่ที่จอร์แดน พีล สร้างเอกลักษณ์ในหนังของเขาได้ไม่เหมือนใคร คือการเหน็บแนมประวัติศาสตร์ชนชาติและสีผิวของอเมริกา หนึ่งในปริศนาหลักที่หนังโยนมาตั้งแต่ต้น คือการพูดถึงภาพถ่ายของ เอ็ดวาร์ด มายบริดจ์ ช่างภาพชาวอังกฤษที่พยายามถ่ายภาพม้าขณะกำลังถูกจ๊อกกี้ควบให้วิ่ง โดยใช้กล้องภาพนิ่งหลาย ๆ ตัว เอาภาพที่ได้มาเรียงต่อกันเป็นภาพเคลื่อนไหว – พูดง่าย ๆ คือ ต้นแบบของการถ่ายภาพยนตร์นั่นเอง

 สิ่งที่ Nope ถามคือ ทุกคนรู้ว่ามายบริดจ์คือคนถ่ายภาพประวัติศาสตร์นั้นอันเป็นหนึ่งในต้นกำเนิดของภาพยนตร์ในยุคแรก แต่มีใครรู้บ้างว่าจ๊อกกี้ที่ควบม้านั้นคือคนผิวดำที่ไม่ได้มีการบันทึกชื่อไว้ด้วยซ้ำ

นอกจากนี้ ตัวละคร จูป ที่แสดงโดยสตีเฟน หยวน เป็นตัวละครที่ล้อกับขนบหนังคาวบอยอเมริกัน ที่โดยมากมีแต่คาวบอยผิวขาว ส่วนเรื่องราวความหลังของจูปนั้น ยิ่งทำให้หนังเพิ่มพิกัดความประหลาดหนักขึ้นไปอีก เพราะพีลทำท่าเหมือนจะล้อทุกอย่าง ตั้งแต่รายการโทรทัศน์ และสถานะกึ่งมนุษย์ที่วงการบันเทิงปฏิบัติต่อ “ดารา” ที่ไม่ใช่คนขาว

ที่น่าสนใจที่สุดคือ Nope เป็นหนังที่ “เล่น” กับเงื่อนไขและสภาวะแห่งความเป็นภาพยนตร์อย่างแยบคาย หนังต้องใช้ตาดู แต่ เงื่อนไขของพล็อทใน Nope เกี่ยวข้องกับการ “ห้ามดู” เพราะถ้าดูจะเป็นอันตราย แน่นอนล่ะครับ อะไรที่บอกว่า “อย่าดูนะ อันตราย” รับรองว่าเป็นใครก็จะดู  การดู การมอง การจ้อง เป็นเหตุผลของการมีอยู่ของภาพยนตร์ ไม่ว่าจะเป็นหนังยุคฟิล์มหรือดิจิทัล เป็นเหตุผลที่ทำให้หนังที่สนุกทั้งหลายต้องโฆษณาว่า “สนุกจนแทบไม่อยากละสายตา” แต่ Nope ล้อเล่นกับเสน่ห์และแรงดึงดูดของภาพเคลื่อนไหวอันมหัศจรรย์ที่เย้ายวนให้คนต้องมอง

จอร์แดน พีล เป็นคนทำหนังรุ่นใหม่ของฮอลลีวูดที่น่าสนใจมาก เพราะเขามีความ “อาร์ท” และความเพี้ยนพอที่จะไม่เดินตามร่องรอย ในขณะเดียวกันเขาก็มีความเป็นคนทำหนังสนุก มีลีลา ที่ทำให้คนดูต้องตามหนังไปตลอด ส่วนผสมนี้เราเคยเห็นในหนังของ เอ็ม ไนท์ ชลามายาน ในช่วงแรก ๆ  สิ่งที่พีลมีมากกว่าคือ ความคิดแหลมคมเรื่องประวัติศาสตร์เชื้อชาติ อันเปรียบเสมือนผีที่ตามหลอกหลอนสังคมอเมริกันมาตลอด

Nope ฉายโรงอยู่ตอนนี้ แนะนำว่าถ้าเป็นไปได้ ดู Imax ไปเลยจะยิ่งได้อรรถรส ชั่ยแน่นอน!