ภาพยนตร์ใหม่ใน Netflix ที่กำลังได้รับความสนใจอย่างมากในช่วงนี้ ได้แก่หนังลาวเรื่อง บ่มีวันจาก หรือ The Long Walk โดยผู้กำกับแมตตี้ โด สาวลาวที่เติบโตในอเมริกาแต่กลับมาปักหลักในเวียงจันทน์ได้หลายปี และทำหนังยาวสัญชาติลาวออกมาหลายเรื่อง แต่ บ่มีวันจาก เป็นหนังล่าสุดของแมตตี้ที่ได้รับเสียงตอบรับดีมากจากทั้งนักวิจารณ์และคนดูทั่วเอเชียและในยุโรป ด้วยสไตล์หนังที่ผสมทั้งหนังไซไฟโลกอนาคต เข้ากับหนังผีและหนังเดินทางข้ามเวลา ทั้งยอกย้อนและน่ากลัว ผสมผสานสภาพแวดล้อมของชนบทลาวเข้ากับเรื่องวิทยาศาสตร์และเรื่องเหนือธรรมชาติได้อย่างลงตัว จริง ๆ แล้ว บ่มีวันจาก ออกฉายตามเทศกาลหนังมาตั้งแต่ปี 2562 และเคยเข้าฉายโรงในไทย สร้างความตื่นเต้นให้ผู้ชมที่หลงคิดไป (อย่างผิดๆ) ว่าหนังลาวต้องไม่มีคุณภาพเท่าหนังไทย แต่ที่ไหนได้ แมตตี้ทำให้เห็นว่าหนังลาวมีคุณภาพสูงมาก ดีขนาดหนังไทยอายม้วนไปไม่รู้กี่ตลบ

ก่อนหน้านี้ ผู้เขียนมีโอกาสในสนทนากับแมตตี้ โด ผู้กำกับสาวชาวลาว จึงขออนุญาตนำบางส่วนจากการพูดคุยมาแบ่งปันในตรงนี้

บางคนอธิบาย บ่มีวันจาก (The Long Walk) ของคุณว่าเป็นหนังไซไฟลาวเรื่องแรก แต่หนังเรื่องนี้ไม่ใช่แค่ไซไฟ แต่เป็นหนังสยองขวัญและหนังตำนานพื้นบ้านด้วย

ไม่นะ บ่มีวันจาก ไม่ใช่หนังไซไฟลาวเรื่องแรก สี่ห้าปีก่อนมีหนังลาวชื่อ Moon City เป็นหนังซูเปอร์ฮีโร่โลกอนาคต นั่นต่างหากน่าจะเป็นเรื่องแรก ส่วนที่ว่า บ่มีวันจาก เป็นหนังประเภทไหน ฉันว่าไม่สำคัญเท่าไหร่ เราไม่ต้องเอาตัวไปอยู่ในกล่องใดกล่องหนึ่งก็ได้ ฉันและคนเขียนบทอยากทำอะไรที่ยังไม่มีใครทำมาก่อน ตัวฉันเองไม่ได้เรียนหนัง ไม่ได้มีประสบการณ์มาก ฉันจึงทำหนังที่สุดท้ายแล้วอาจจะไม่ได้เจาะจงลงไปตามตระกูลหนังที่คนคุ้นเคย

มันยากหรือง่ายแค่ไหน ในการนำองค์ประกอบของโลกอนาคตเข้าไปอยู่ในฉากหลังของประเทศลาว

เอาจริง ๆ มันไม่ยากเลยที่ฉันจะใส่ภาพของโลกไซไฟ โลกอนาคต ผสมเข้าไปในชนบทของลาวในเรื่อง ก็เพราะฉันมีทีมอาร์ตที่เก่งมากไงล่ะ สิ่งที่ยากคืองบประมาณที่เรามีจำกัด ทำให้เอฟเฟคท์ของเราเลยดู “บ้าน ๆ” (earthly) ไปบ้าง ฝ่ายศิลป์กับตัวฉันเอง เรามีภาพในหัวที่ชัดเจนมากว่าจะสร้างโลกอนาคตให้กับประเทศลาวอย่างไร ฉันปฏิเสธการสร้างภาพอนาคตที่ดูล้ำมาก ๆ ดูอวกาศมาก ๆ อย่าง Blade Runner เพราะฉันคิดว่าภาพโลกอนาคตอย่างที่เห็นในหนังของฉัน มันมีโอกาสเกิดขึ้นได้จริงในชั่วชีวิตของพวกเรามากกว่าภาพเว่อร์วังในหนังเหล่านั้น มันไม่แปลกเลยที่ประเทศเล็ก ๆ อย่างลาวจะเริ่มต้นเดินหน้าสู่การพัฒนาเทคโนโลยีแห่งอนาคต และมันต้องเริ่มจากการจินตนาการภาพง่าย ๆ อย่างเครื่องบินเหนือเสียงที่บินข้ามฟ้า ผ่านหัวควายที่กำลังไถนาอยู่ข้างล่าง

จริง ๆ แล้วคำว่า หนังไซไฟ หรือหนังวิทยาศาสตร์ อาจะไม่ต่างจากคำว่า หนังลี้ลับ หรือหนังเหนือธรรมชาติ คุณเห็นด้วยหรือเปล่า

ฉันดีใจมาก ๆ ที่สามารถเอาองค์ประกอบหนังไซไฟไปผูกกับเรื่องเหนือธรรมชาติแบบบ้าน ๆ ได้ เราสามารถทำให้เส้นที่แบ่งระหว่างสองสิ่งนี้มันบางลง สำหรับฉัน สิ่งเหนือธรรมชาติคือสิ่งที่วิทยาศาสตร์ยังอธิบายไม่ได้ – ในตอนนี้ แต่ต่อไปก็ไม่แน่

คุณเบื่อมั้ยเวลาคนให้นิยามหนังของคุณว่า exotic (มีเสน่ห์แบบลึกลับ) หรือ magic realism (สัจจนิยมมหัศจรรย์) ส่วนใหญ่มักจะเป็นฝรั่งที่เรียกหนังของคุณแบบนี้

ถ้าฉันไม่ได้ยินสองคำที่คุณว่ามาอีกทั้งชีวิต ฉันจะมีความสุขมาก บอกหน่อยซิว่ากินลาบกับข้าวเหนียวมัน exotic ยังไง! มันมีความคาดหวังที่ไม่สร้างสรรค์บางอย่าง (จากฝั่งโลกตะวันตก) เกี่ยวกับประเทศลาวหรือประเทศของพวกเราในเอเชียอาคเนย์ เรายังไม่คิดว่าหนังญี่ปุ่นทุกเรื่องต้องมีซามูไรเลย พวกเราในฐานะคนทำหนังเอเชีย และในฐานะคนเอเชีย มีสิทธิ์ที่จะกุมบังเหียนเรื่องราวของพวกเราเอง มีหลายคนเปรียบเทียบฉันกับผู้กำกับคนอื่น หรือมาบอกว่าทำไมฉันไม่ทำหนังในแบบของตัวเองบ้าง ฉันเลยคิดว่า บ่มีวันจาก นี่ล่ะ ที่เป็นการแดกดันคำวิจารณ์เหล่านั้น หนังเรื่องนี้เต็มไปด้วยความเศร้าและความมืดหม่น แต่ในแง่หนึ่งมันเป็นการล้อเลียนความคาดหวังว่าหนังเอเชียต้องมี ผี มีความลึกลับ มีฆาตกร มีเรื่องเหนือธรรมชาติ – นี่ไงล่ะ ฉันทำให้ครบทุกอย่างเลย!

วงการหนังลาวเป็นอย่างไรบ้างในตอนนี้

มันมีหลายปัจจัยที่จะทำให้หนังลาวพัฒนาไปข้างหน้า มันไม่ใช่แค่เรื่องเงินทุนนะ คนทำหนังลาวรุ่นใหม่ต้องเข้าใจว่าโลกของการเล่าเรื่องมันกว้างใหญ่ และพวกเขาต้องหาทางเล่าเรื่องของตัวเองท่ามกลางเสียงดังกึกก้องข้างนอก ต้องรู้ว่าจะทำหนังให้คนท้องถิ่นดูหรือคนอื่นดูด้วย ต้องมีแรงผลักดัน ต้องกล้าลงมือทำไม่ว่าโอกาสจะมีมากหรือน้อยแค่ไหน

บ่มีวันจาก (The Long Walk) ฉายทาง Netflix

มันยากหรือง่ายแค่ไหน ในการนำองค์ประกอบของโลกอนาคตเข้าไปอยู่ในฉากหลังของประเทศลาว

วงการหนังลาวเป็นอย่างไรบ้างในตอนนี้

อัลบั้มภาพ คุยกับ แมตตี้ โด ผู้กำกับหนังไซไฟลาวเรื่อง บ่มีวันจาก โดย ก้อง ฤทธิ์ดี ภาพที่ 2 / 3

คุยกับ แมตตี้ โด ผู้กำกับหนังไซไฟลาวเรื่อง บ่มีวันจาก โดย ก้อง ฤทธิ์ดี