Joker: เริ่มต้นเป็นตลก ตอนจบเป็นโศกนาฏกรรม (หรือไม่)

หวังว่าจะยังไม่เบื่อกันกับ Joker ฉบับใหม่ล่าสุดที่อาละวาดอยู่ในโรงภาพยนตร์ กับการแสดงที่มุ่งสู่ออสการ์ของ วาคีน ฟินิกซ์ และบทวิจารณ์ทั้งในสื่อใหญ่สื่อเล็กที่แข่งกันออกมาแทบจะรายชั่วโมง อีกทั้งการถกเถียงต่างๆ นานาถึงความลึกซึ้ง หรือความตื้นเขินของหนังเรื่องนี้

เมื่อเดือนก่อน Joker ได้รางวัลสิงโตทองคำจากเทศกาลภาพยนตร์เวนิส หนึ่งในเทศกาลที่สำคัญที่สุดในโลก เกิดเป็นกระแสแห่แหน หรือแห่โหน ว่ามาสเตอร์พีซเรื่องใหม่ได้มาเยือนจอภาพยนตร์แล้ว แถมที่เทศกาลเวนิส ประธานกรรมการตัดสินคือ ลูเครเชีย มาร์เทล ผู้กำกับหญิงชาวอาร์เจนติน่าที่ได้ชื่อว่ามีรสนิยมทางศิลปะแหลมคมจัดจ้าน จึงเชื่อได้ว่า Joker ฉบับที่แสดงนำโดย วาคีน ฟินิกซ์ นี้ น่าจะเป็นของจริงแน่นอน!

แต่เมื่อหนังออกฉายจริงในอเมริกาและทั่วโลก รวมทั้งในเมืองไทย เสียงวิจารณ์ฝั่งไม่ชอบหนัง หรือไม่ได้เห็นว่าเป็นหนังดีเด่นพิเศษอะไร ดูเหมือนจะมีพลังอยู่ไม่น้อย อันนี้รวมทั้งผู้เขียนด้วยที่เห็นว่า Joker ฉบับของผู้กำกับ ทอดด์ ฟิลิปส์ แข็งทื่อ ชัดเจนเกินไปจนไม่น่าค้นหา และมีจิตวิทยาอันตื้นเขิน ปราศจากเหลี่ยมมุมเสียดสีหรือท้าทายในการสร้างภาพตัวตลกที่กลายเป็นสัญลักษณ์ของสังคมที่ฟอนเฟะและล้มเหลว เป็นการตามรอยหนัง anti hero ของ มาร์ติน สกอร์เซซี ในแบบที่ไม่มีความเป็นตลกร้ายแพรวพราวใดๆ

ส่วนการแสดงของ วาคีน ฟีนิกซ์ นั้นยกให้ว่าออกแบบมาอย่างดี เป็นการแสดงที่ไม่รู้สึกว่าฝืนหรือพยายามจนออกนอกหน้า และสมควรที่อย่างน้อยจะได้เข้าชิงออสการ์แน่ๆ ส่วนที่ว่าดีกว่าหรือแย่กว่า Joker ที่แสดงโดย ฮีธ เลดเจอร์ อันนี้ถือว่าลางเนื้อชอบลางยาก็แล้วกัน เพียงแต่ในแง่ของการสร้างตัวละคร (ไม่ใช่การแสดง) ผู้เขียนยังเห็นว่าฉบับ ฮีธ เลดเจอร์ น่ากลัวกว่า น่าขนลุกมากกว่า เพราะเป็น Joker ที่ไม่ถูกจับเข้ากรอบหลักจิตวิทยาใดๆ เหมือนในเรื่องนี้ แต่เป็น Joker ที่เป็นคนบ้าแท้ๆ แบบโรงพยาบาลยังไม่สามารถรับรักษา เพราะมันเผาโรงพยาบาลทิ้งแน่ๆ

หากคุณเป็นแฟนหนังเรื่องนี้ ไม่ต้องห่วงครับ เพราะเสียงวิจารณ์ด้านบวกของหนังยังถือว่าเป็นเสียงส่วนมาก (แถมพวกที่ไม่ชอบหนังยังถูกด่ากลับด้วยซ้ำว่าดูไม่เป็นหรือไปจ้องจับผิด เปล่าเลยครับ เหมือนหนังทุกเรื่อง ถกเถียงกันได้) ใน IMDB คะแนนของหนังสูงถึง 9.0 ถือว่าสูงมาก ตรงนี้ผู้เขียนเพียงอยากนำเสนอความเห็นด้านอื่นๆ ของ Joker เริ่มจากเสียงวิจารณ์ในอเมริกา อย่างที่ว่ามีทั้งคนชอบและไม่ชอบ ที่ไม่ชอบมากๆ คือนักวิจารณ์ของ Time Magazine ที่บอกว่าหนัง “ช่างว่างเปล่ากลวงโบ๋” และวาคีน ฟินิกซ์ แสดงแบบ “ดิ้นไปดิ้นมา เหมือนกระดูกไก่โดนโค้กราด” (อันนี้นึกภาพตามไม่ออกจริงๆ แต่นี่หนังสือหัวใหญ่นะครับ)

ส่วนนักวิจารณ์ของ New York Times มาแนวเดียวกันแต่ไม่โหดเท่า บอกว่า Joker “ไม่เห็นน่าสนใจ และแรงกดดันที่ตัว Joker ได้รับในหนัง ก็ผสมกันมั่วซั่ว” ส่วน L.A. Times หนังสือพิมพ์ยักษ์ใหญ่จากฝั่งฮอลลีวูด ทั้งชอบและไม่ชอบหนัง อาจจะเอียงไปทางชอบมากกว่าเล็กน้อย โดยพูดถึงการที่โจ๊กเกอร์เป็นตัวตลกที่นำมาซึ่งโศกนาฏกรรม แต่สุดท้ายยังบอกว่า ความพยายามจะเป็นหนังสะท้อนสังคมของ Joker “ดูเหมือนเป็นเพียงความพยายามหาผลประโยชน์เท่านั้น” ส่วน The Guardian หนังสือพิมพ์เจ้าใหญ่ของอังกฤษ มีนักวิจารณ์หนังสองคนที่แหกกันไปคนละทางเลย คนหนึ่งบอกว่านี่เป็นหนังที่ดีที่สุดเรื่องหนึ่งแห่งปี อีกคนบอกว่านี่เป็นหนังที่น่าผิดหวังที่สุดแห่งปี ว่ากันไปตามอัธยาศัยเลย

ในโลกอันซับซ้อนของเรา สินค้าทางวัฒนธรรมป๊อปอย่าง Joker ยังส่งผลกระเพื่อมวงกว้างออกไปอีก ในอเมริกา หนึ่งในผู้ปกครองของเหยื่อเด็กที่ถูกกราดยิงในโรงเรียน ออกมาเตือนว่าหนังอย่าง Joker มีแนวโน้มสร้างความอันตรายจากการเลียนแบบความโหดร้าย เพราะโจ๊กเกอร์ มีสภาวะตรงกับผู้ต้องหาคดีกราดยิงหลายๆ คน คือเป็นคนผิวขาวที่ถูกกลั่นแกล้ง (bully) ไม่มีเพื่อน มีอาการทางจิต และไม่ประสบความสำเร็จในการคบหามีความสัมพันธ์ จนเก็บกดและระเบิดออกมาเป็นความรุนแรง ถึงขั้นที่ว่าโรงหนังหลายแห่งต้องมีการเฝ้าระวังเป็นพิเศษ นอกจากนี้ยังมีคำเตือนอีกชุดถึงผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ว่าให้ระวัง เพราะหนังอาจจะไปกระตุ้นให้เกิดอาการได้

เอาเป็นว่า Joker เป็นหนังแห่งเดือนตุลาคมจริงๆ เพราะการถกเถียงที่เข้มข้นจะยังดำเนินต่อไปอีกระยะ และอาจจะอีกรอบเมื่อ ฟินิกซ์ ได้เข้าชิงออสการ์ (นี่ฟันธงเลย ไม่กลัวเสียฟอร์ม :) ด้วยการที่หนังมันแบ่งเสียงตอบรับออกเป็นสองฝั่งมากๆ ผู้เขียนติดใจว่าตอนที่หนังได้รางวัลใหญ่ที่เวนิส ประธานกรรมการ ลูเครเชีย มาร์เทล เธอล้อเล่นหรือ “อำ” พวกเราชาวนักดูหนังทั้งโลกหรือเปล่า ถึงขั้นว่าไปสืบถามจากเพื่อนฝูงที่ต่างประเทศที่ใกล้ชิดกับเทศกาลและมีเส้นสนกลในว่ามันยังไงกันแน่ คำตอบที่ได้ (และผู้เขียนเชื่อถือแหล่งข่าวนี้) คือไม่มีการอำครับ ลูเครเชีย มาร์เทล เธอชอบ Joker มากๆ ถึงขั้นเถียงจนหนังได้สิงโตทองคำ ชนะหนังอาร์ตเรื่องอื่นๆ ไปอย่างหมดจด

ไอ้เราก็คิดเข้าข้างตัวเองไปเรื่อย ดังนั้นถึงจะเริ่มต้นเป็นตลก แต่ Joker ตอนจบยังไม่เป็นโศกนาฏกรรมครับ ฮ่าๆๆ

 

ชมภาพยนตร์ตัวอย่าง Joker ได้ ที่นี่

 

เกี่ยวกับผู้เขียน

ก้อง ฤทธิ์ดี
อัจฉริยะนักวิจารณ์ภาพยนตร์ นักเขียน นักแปล เจ้าของสำนวนสละสลวย มือรางวัลระดับโลก