ยุคสมัยของ "แฟนแคม" กำลังจะจบลง (หรือเปล่า?) โดย คันฉัตร รังษีกาญจน์ส่อง

คอเพลงเกาหลีน่าจะคุ้นเคยกับคำว่า ‘แฟนแคม’ (Fancam) เป็นอย่างดีแต่ถ้าเอาเจ้าคำนี้ไปพูดกับคนวงนอกเขาอาจจะงงเล็กน้อย ขอเล่าให้ฟังอย่างง่ายๆ ว่ามันเป็นการรวมกันของคำว่า Fan + Camera อันหมายถึงคลิปวิดีโอของศิลปินที่มาจากการถ่ายด้วยตัวแฟนคลับเอง

จากยุคดั้งเดิมเราจะได้เห็นภาพเคลื่อนไหวของศิลปินผ่านทางโทรทัศน์หรือชาแนลทางการของศิลปิน แต่ทว่าปัจจุบันสมาร์ตโฟนพัฒนาไปไกลมากทั้งเรื่องความคมชัดและการซูม ไม่แปลกเลยที่เราจะได้ดูคลิปคอนเสิร์ตทั้งงาน (ย้ำว่าทั้งงานคือความยาวแบบสองชั่วโมงไปเลย) ที่เผลอๆ ภาพจะคมชัดกว่าดีวีดีที่ค่ายทำขายเสียอีกแน่นอนว่าหลายการแสดงสดออกกฎห้ามคนดูถ่ายคลิป แต่เหล่าแฟนคลับก็หาทางแอบถ่ายได้อยู่ดี

คำว่าแฟนแคมเริ่มเป็นที่แพร่หลายและมีอิทธิพลอย่างมากช่วงกลางทศวรรษ 2010 เมื่อมีคลิปแฟนแคมหลายคลิปไวรัลถึงขั้น ‘เปลี่ยนชีวิต’ ของศิลปินตัวอย่างคลาสสิกหนีไม่พ้นคลิปที่ถ่ายเจาะ ฮานิ วง EXID เต้นเพลง "UP & DOWN" (ปี 2014) ทำให้วง EXID ที่เดบิวต์มาตั้งนานแต่ไม่ค่อยประสบความสำเร็จ กลายเป็นวงที่ทุกคนรู้จักทันทีหรืออีกเคสคือคลิปปี 2015 ที่วง GFRIEND ขึ้นแสดงเพลง "Me gustas tu" บนเวทีที่ลื่นเพราะฝนตก ผลคือสาวๆ พากันล้มลุกอยู่หลายรอบ คนที่ได้ดูต่างพากันเห็นใจและชื่นชมในความพยายามจนวงได้แฟนคลับเพิ่มเพียบ

คลิกชมคลิปของ ฮานิ EXID ได้ที่นี่

คลิปเพลง Me gustas tu ของวง GFRIEND

 

ในช่วงปีสองปีนี้ความหมายของคำว่าแฟนแคมได้เปลี่ยนไปพอสมควรเพราะเดี๋ยวนี้คลิปแฟนแคมไม่ได้มาจากแฟนคลับอย่างเดียว แต่พวกรายการเพลงอย่าง M Countdown, Music Bank, Music Core หรือ Inkigayo หันมาทำคลิปแฟนแคมเองเสียเลยกล่าวคือนอกจากจะลงคลิปการแสดงในแบบปกติแล้ว ทางรายการยังลงคลิปอีกสารพัดเวอร์ชัน เช่น คลิป Fancam ที่ถ่ายเจาะสมาชิกแต่ละคน, Facecam-คลิปที่ถ่ายแบบเน้นใบหน้า, Fullcam คลิปถ่ายภาพรวมแบบไม่ตัดต่อ นอกจากนั้นยังมีมุมข้าง มุมบน มุมล่าง อะไรอีกเยอะแยะไปหมด เรียกได้ว่าดูกันตาแฉะ

คลิปแฟนแคมเพลง Boy With Luv ของวี BTS ที่ว่ากันว่าเป็นหนึ่งในแฟนแคมที่ยอดวิวสูงสุดของโลก

คลิป BLACKPINK แสดงเพลง How You Like That แบบถ่ายยาวไม่มีการตัดต่อเวียนหัว

เพลง Secret Story of the Swan ของ IZ*ONE เวอร์ชั่นมุมบนทำให้เห็นการจัดกระบวนท่าเต้นอันสวยงาม

อย่างไรก็ดี ประเด็นของแฟนแคมก็มีดราม่าขึ้นมา อย่างแรกเป็นเรื่องความปลอดภัยของตัวศิลปิน(หญิง) เนื่องจากคลิปแฟนแคมมักมีความชัดระดับ 4K หรือ 8K ในกรณีถ่ายเจาะศิลปินที่ใส่ชุดค่อนข้างเซ็กซี่มันก็ทำให้รู้สึกว่า ‘โป๊’ กว่าปกติ (คือถ้าถ่ายแบบภาพรวมอาจไม่รู้สึกอะไร) ประเด็นคือศิลปินรู้ตัวหรือเปล่าว่าตัวเองจะถูกนำเสนอแบบไหนในมุมไหนบ้าง เจ้าตัวเขายินยอมพร้อมใจหรือเปล่า (ในกรณีนี้ขอไม่แปะคลิปประกอบนะจ๊ะ เดี๋ยวจะเป็นการชี้โพรงให้กระรอก)

ส่วนดราม่าอีกอันเป็นเรื่องเชิงธุรกิจ ตั้งแต่กลางปี 2020 เหล่าค่ายเพลงรู้สึกว่าพวกรายการเพลงได้รายได้จากคลิปแฟนแคมอยู่ฝ่ายเดียว แต่ทางค่ายและศิลปินไม่ได้ส่วนแบ่งตรงนี้ จนเมื่อปลายสิงหาคมทาง Fair Trade Commission (FTC) ของเกาหลีได้ออกมาบอกว่าข้อเรียกร้องของฝั่งค่ายเพลงนั้นถือว่าน่ารับฟังและจะพยายามหาตกลงกันต่อไป รายการเพลงเลยทยอยลบคลิปแฟนแคมบางส่วนสร้างความแตกตื่นกับแฟนคลับว่ายุคสมัยของแฟนแคมจะมาถึงจุดสิ้นสุดแล้วหรือนี่

ถึงกระนั้นจากการตรวจสอบในช่วงต้นเดือนกันยายนพบว่าคลิปแฟนแคมมากมายของรายการเพลงยังอยู่ยงคงกระพันในโลกอินเตอร์เน็ต ส่วนตัวแล้วผู้เขียนมองว่าแฟนแคมจากรายการเพลงน่าจะยังมีต่อไปนั่นแหละ เดี๋ยวค่ายเพลงกับรายการก็หาทางตกลงกันได้หรืออย่างน้อยที่สุดพวกค่ายระดับกลางและเล็กต้องยอมแน่นอน เพราะแฟนแคมเป็นสิ่งที่ช่วยสร้างเสริมความนิยมให้กับศิลปินได้

ประเด็นที่ผู้เขียนคิดว่าน่าเป็นห่วงกว่าคือเราอาจอยู่ในยุคบริโภคล้นเกิน อย่างการที่ศิลปินไปแสดงหนึ่งเพลง แต่สามารถแตกงอกเป็นคลิปได้เกือบ 20 แบบ แน่นอนว่ามันอาจเป็นความสุขของแฟนคลับ แต่หลายครั้งก็อดตั้งคำถามไม่ได้ว่านี่เป็นความสุขที่ ‘มากเกิน’ ไปหรือเปล่า

____________________

ผู้เขียน - คันฉัตร รังษีกาญจน์ส่อง

(Kanchat Rangseekansong)

เปิดโลกดนตรีและไอดอลกับคันฉัตร