เพลงพญาโศก

“เพลงพญาโศก” หรือ “เพลงโศกประจำชาติ” พระนิพนธ์ใน

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะทรงดำรงพระยศเป็นสมเด็จเจ้าฟ้า กรมหลวงฯ เสนาบดีกระทรวงทหารเรือ ได้ทรงนำเพลงพญาโศกอัตรา 2 ชั้นมาเรียบเรียงเป็นโน้ตสากล ทั้งเพิ่มเติมเสียงประสานให้มีความไพเราะเป็นแบบเพลงตะวันตกเพื่อให้กองแตรวงทหารบรรเลงแทนเพลงสโลว์มาร์ชที่เป็นของต่างชาติ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บรรเลงครั้งแรกในการพระราชพิธีพระบรมศพ สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินี พระพันปีหลวง และทรงมีพระราชดำรัสว่า  “เพลงนี้ได้ทำขึ้นเหมาะแก่การใช้นำศพอย่างยิ่ง เพราะดี สมควรเป็นเพลงโศกจริง ๆ ต่อไปขอให้ใช้เพลงนี้เป็นเพลงโศกประจำชาติ และใช้นำตั้งแต่พระบรมศพ ตลอดจนศพสามัญได้” หลังจากนั้นจึงใช้เพลงพญาโศกแทนที่ใช้บรรเลงมาก่อนหน้านี้ ต่อมา เมื่อเสด็จไปรับราชการในตำแหน่งเสนาธิการทหารบก ทูลกระหม่อมบริพัตร ได้ทรงพระนิพนธ์เพิ่มเติม โดยนำเพลงต้นพญาโศกมาเรียบเรียงให้เป็นท่อน 2 เพื่อให้มีความสมบูรณ์มากขึ้น จนเป็นที่นิยมใช้กันในการบรรเลงขณะเคลื่อนขบวนศพจนถึงปัจจุบันเพลงพญาโศก บรรเลงโดยกรมดุริยางค์ทหารบกในขบวนพระบรมราชอิสริยยศ ริ้วที่ 2