เตือน “พ่อค้าแม่ค้าออนไลน์” ไลฟ์ขายสินค้า เสี่ยงทำผิดกฎหมาย

มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค เตือน “พ่อค้าแม่ค้าออนไลน์” เสี่ยงผิดกฎหมาย อย. และ กฎหมายการพนัน ขู่โฆษณาแล้วไม่แจกจริงผิดกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคด้วย แนะหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจับตา ชี้ “ไลฟ์สดขายของ” กว่า 36% เป็นสินค้าอาหาร

น.ส.สารี อ๋องสมหวัง เลขาธิการมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค (มพบ.) กล่าวว่ากระแสการทำการตลาดโดยจัดรายการชิงโชคในสินค้า นอกจากในเครื่องดื่มชาเขียว และน้ำอัดลมที่น่าเป็นกังวลแล้ว ยังมีเรื่องของการไลฟ์สดขายสินค้าผ่านทางโซเชียลมีเดีย เช่น เฟซบุ๊ก ยูทูป อีกด้วย ซึ่งทุกวันนี้พบเห็นได้มากขึ้น

มีประเด็นที่น่าจับตา คือ การโฆษณาขณะการไลฟ์สดขายสินค้า พบว่ากว่าร้อยละ 35-36 สินค้าจะเป็นผลิตภัณฑ์อาหาร ซึ่งตามหลักแล้วต้องมีการขออนุญาตโฆษณาอาหารจากทางสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ก่อน ดังนั้นควรมีการตรวจสอบว่า การไลฟ์สดและขายของเหล่านี้ที่มีการโฆษณา ได้มีการขออนุญาต อย.แล้วหรือไม่ และโฆษณาเกินจริงหรือไม่

นอกจากนี้ ในการโฆษณาและเปิดให้มีการชิงโชคแจกของรางวัลด้วยวิธีต่างๆ เหล่านี้ ต้องมีการขออนุญาตจากทางกระทรวงมหาดไทยตาม พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 ด้วย มิเช่นนั้นถือว่าผิดกฎหมาย โดยมาตรา 12 กำหนดว่า ผู้ใดจัดให้มีการเล่น หรือทำอุบายล่อ ช่วยประกาศโฆษณาหรือชักชวนโดยทางตรงหรือทางอ้อม ให้ผู้อื่นเข้าเล่นหรือเข้าพนันในการเล่น ซึ่งมิได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานหรือรับอนุญาตแล้ว แต่เล่นพลิกแพลง ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 3 เดือนขึ้นไปจนถึง 3 ปี และปรับตั้งแต่ 500 บาทขึ้นไปจนถึง 5,000 บาท

ปัจจุบัน การชิงโชคแจกของผ่านทางไลฟ์สดต่างๆ ของคนขายของออนไลน์ ทุกวันนี้ยังมีช่องว่างอยู่ เพราะไม่สามารถตรวจสอบได้ว่า มีการขออนุญาตการชิงโชคจากทางกระทรวงมหาดไทยจริงหรือไม่ และที่น่ากังวลคือ การโฆษณาว่าจะแจกของหรือชิงโชคต่างๆ นั้น มีการให้ของรางวัลแก่ผู้บริโภคจริงหรือไม่ ซึ่งการโฆษณาจะยึดหลักว่าจะต้องไม่เกินจริง ไม่เป็นเท็จ หรือทำให้เข้าใจผิดในสาระสำคัญ ดังนั้น เมื่อมีการโฆษณาว่าจะแจกของก็ต้องมีการแจกจริง มิเช่นนั้นจะถือว่าเข้าข่ายโฆษณาหลอกลวง ซึ่งจะมีเรื่องของกฎกระทรวงฉบับที่ 5 ของ พ.ร.บ.คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย

โดย กฎกระทรวงฉบับที่ 5 (2534) ที่ออกตาม พ.ร.บ.คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 เกี่ยวกับเรื่องการเสี่ยงโชค กำหนดให้ข้อความโฆษณาสินค้าหรือบริการที่ระบุหรือประกาศว่าผู้ประกอบธุรกิจจัดให้มีการแถมพกหรือรางวัลด้วยการเสี่ยงโชค ต้องระบุรายละเอียด ได้แก่

1. หลักเกณฑ์ วิธีการ เงื่อนไข หรือข้อกำหนดในการเสี่ยงโชคหรือชิงรางวัล
2. วัน เดือน ปีที่เริ่มต้นและสิ้นสุดของการจัดให้มีการเสี่ยงโชค
3. ประเภทและลักษณะของแถมพกหรือรางวัล จำนวนและมูลค่าของแถมพก หรือรางวัลแต่ละสิ่งหรือมูลค่ารวมในแต่ละประเภท
4. เขตหรือถิ่นที่มีการจัดให้มีการเสี่ยงชิงโชคหรือการประกวดชิงรางวัล เว้นกรณีที่เป็นการจัดให้มีขึ้นทั่วราชอาณาจักร และ
5. สื่อโฆษณาที่จะใช้ในการประกาศรายชื่อผู้ได้รับของแถมพกหรือรางวัลจากการเสี่ยงโชคหรือการประกวดชิงรางวัล

ทั้งนี้ การตรวจสอบว่าการไลฟ์สดขายสินค้านั้นได้มีการขออนุญาตการโฆษณาอาหารและการชิงโชคแล้วหรือไม่นั้น เป็นเรื่องยาก ดังนั้น ผู้บริโภคต้องพิจารณาให้ดีว่าจะได้ตามนั้นจริงหรือไม่ หรือหากมีการโฆษณาเกินจริงก็ต้องระมัดระวัง