พระราชพิธีบรมราชาภิเษก: ราชาภิเษก

ราชาภิเษก

ราชาภิเษก มาจากคำว่า ราช [รา-ชะ] กับ อภิเษก หมายถึงพระราชพิธีในการสถาปนาขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์

ตำราราชาภิเษกที่มีมาแต่โบราณกล่าวไว้ว่า ราชาภิเษกมีลักษณะ ๕ ประการ คือ

๑. มงคลอินทราภิเษก [มง-คน-อิน-ทฺรา-พิ-เสก] 

๒. มงคลโภคาภิเษก [มง-คน-โพ-คา-พิ-เสก]

๓. มงคลปราบดาภิเษก

๔. มงคลราชาภิเษก และ

๕. มงคลอุภิเษก [มง-คน-อุ-พิ-เสก] 

เรียกว่า ปัญจราชาภิเษก [ปัน-จะ-รา-ชา-พิ-เสก] 

ในประเทศไทยเรา คำที่ได้ยินเสมอๆ คือ ราชาภิเษกและปราบดาภิเษก เช่น ในพระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา มีข้อความเล่าถึงแผ่นดินพระเจ้าท้ายสระ ตอนหนึ่งว่า “มีพระราชโองการตรัสสั่งพระมหาราชครูพระครูบุริโสดมพรหมพฤฒาจารย์ [บุ-ริ-โส-ดม-พฺรม-พฺรึด-ทา-จาน] ให้จัดแจงการพระราชพิธีราชาภิเษกเฉลิมพระราชมณเฑียร”

และเล่าถึงแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ ตอนหนึ่งว่า “ถึงวันศุภวารดิถีพิชัยมงคลมหามหุติฤกษ์ [สุบ-พะ-วา-ระ-ดิ-ถี-พิ-ไช-มะ-หา-มะ-หุ-ติ-เริก] จึงกระทำการพิธีปราบดาภิเษก”