แปลกแต่จริง "ปลาสวายอุ้มบุญ" ออกลูกเป็นปลาบึก ครั้งแรกในประเทศไทย

(8 ม.ค.63) ที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี จ.นครราชสีมา ได้มีการโชว์ผลงานวิจัยปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ในปลา ซึ่งสามารถทำให้ปลาสวายออกลูกมาเป็นปลาบึกได้เป็นผลสำเร็จครั้งแรกในประเทศไทย โดย รศ. ดร.สุรินทร บุญอนันธนสาร หัวหน้าสาขาวิชาเทคโนโลยีและนวัตกรรมทางสัตว์ สำนักวิชาเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี จ.นครราชสีมา เปิดเผยถึงที่มาของงานวิจัยการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ในปลา (Germ Cell Transplantation) หรือ ปลาสวายอุ้มบุญ เป็นผลสำเร็จ ว่า สืบเนื่องจากการขยายตัวของอุตสาหกรรมและที่อยู่อาศัยทำให้สิ่งแวดล้อมทางน้ำในปัจจุบันมีความเสื่อมโทรม ภาวะแห้งแล้ง ทำให้ปลาในธรรมชาติลดลง ปลาหลายชนิดอยู่ในภาวะใกล้จะสูญพันธุ์ นักวิชาการได้พัฒนางานวิจัยด้านต่างๆ เพื่อรักษาสายพันธุ์ปลา ให้คงความหลากหลายของสายพันธุ์ปลา นอกจากนี้ในการเพาะเลี้ยงปลาหลายชนิดยังมีปัญหาด้านการเพาะพันธุ์ เช่น ปลาขนาดใหญ่ต้องมีบ่อขนาดใหญ่ ต้องใช้น้ำมากจึงจะสามารถเพาะพันธุ์ปลาได้

ทีมนักวิจัย มทส. จึงร่วมมือกับทีมนักวิจัยของมหาวิทยาลัย Tokyo University of Marine Science and Technology ในประเทศญี่ปุ่น กว่า 5 ปี พัฒนาเทคนิคการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ในปลา โดยในขณะนี้สามารถที่จะสร้างพ่อ-แม่พันธุ์ปลาสวายที่สามารถอุ้มบุญลูกปลาบึกได้เป็นผลสำเร็จครั้งแรกในประเทศไทย เพื่อลดข้อจำกัดและระยะเวลาในการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ หรือการผสมเทียมที่ต้องใช้พื้นที่ในการอนุบาลและเพาะเลี้ยงขนาดใหญ่

ทีมวิจัยได้ทำการศึกษาวิจัยในกลุ่มปลาบึกและปลาสวายโดยใช้ปลาบึกเป็นปลาผู้ให้ (Donor Fish) และปลาสวายเป็นปลาผู้รับ (Recipient Fish) เนื่องจากปลาบึกเป็นปลาที่พบตามธรรมชาติในลุ่มแม่น้ำโขงและเป็นปลาขนาดใหญ่ที่มีข้อจำกัดในการใช้พื้นที่ในการเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์ และตามธรรมชาติยังมีจำนวนลดลงอย่างต่อเนื่อง ส่วนปลาสวายเป็นปลาที่มีสายวิวัฒนาการใกล้เคียงกับปลาบึก มีการเพาะเลี้ยงกันอย่างแพร่หลาย สามารถเพาะพันธุ์และอนุบาลปลาสวายได้ในบ่อเลี้ยงขนาดเล็ก โดยในขั้นตอนของงานวิจัยจะสกัดเอาเสต็มเซลล์ (Stem Cell) จากอวัยวะสืบพันธุ์ปลาบึก เพื่อมาปลูกถ่ายในลูกปลาสวายเผือกวัยอ่อนอายุ 4-5 วัน แล้วเลี้ยงปลาสวายเผือกที่ได้รับการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์จนเป็น พ่อ-แม่พันธุ์ และนำมาเพาะขยายพันธุ์ตามธรรมชาติในบ่ออนุบาล

ทั้งนี้ ในธรรมชาติปลาสวายเผือกจะให้ลูกปลาสวายเผือกที่ลำตัวมีสีขาวอมแดงทั้งหมด ซึ่งถ้าหากพ่อแม่พันธุ์ปลาสวายที่ได้รับการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์จากปลาบึก ให้ลูกปลาที่มีสีเทาดำ (สีลำตัวปกติของปลาบึก) ร่วมกับปลาสีขาวอมแดงซึ่งเป็นปลาสวายเผือก ในครอกเดียวกันจะทำให้สามารถสังเกตได้ชัดเจนว่าปลาสวายเผือกได้อุ้มบุญปลาบึกเป็นผลสำเร็จ โดยเรียกปลาสวายเผือกที่ได้รับการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์และสามารถผลิตลูกปลาบึกได้ว่า พ่อแม่ปลาอุ้มบุญ (Surrogate Broodstock) โดยในการทดลองทีมวิจัยสามารถที่จะผลิตปลาอุ้มบุญที่สามารถที่ผลิตลูกปลาบึกได้จำนวนหนึ่ง

ทั้งนี้ ทีมวิจัยกำลังพัฒนาให้พ่อแม่ปลาอุ้มบุญสามารถอุ้มบุญลูกปลาบึกได้ 100% ในอนาคต และเตรียมต่อยอดงานวิจัยเพื่อการพัฒนาและอนุรักษ์พันธุ์ปลาหายากและใกล้สูญพันธุ์ต่อไป รศ.ดร.สุรินทรฯ กล่าว

ทั้งนี้ เกษตรกรและผู้สนใจ สามารถที่จะเข้าชมนิทรรศการการปลูกถ่ายเซลล์สืบพันธุ์ในปลาหรือปลาสวายอุ้มบุญได้ในงานเกษตรแห่งชาติ ประจำปี 2563 ซึ่งจัดขึ้นที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี จังหวัดนครราชสีมา ระหว่างวันที่ 10 -19 มกราคม 2563