ดร.ปณิธาน วิเคราะห์สถานการณ์ อิหร่าน-สหรัฐ เชื่อ "ทรัมป์" อยู่ไม่เป็นสุข ถูกตั้งค่าหัว 2,400 ล้าน

รายการ "เรื่องลับมาก (NO CENSOR)" ออกอากาศทุกวันจันทร์-ศุกร์ เวลา 13.55  - 14.50 น. ทางเนชั่นทีวี ช่อง 22 วันนี้ (9 ม.ค.) "ดร. เสรี วงษ์มณฑา" เกาะติดสถานการณ์ความขัดแย้งระหว่าง "สหรัฐอเมริกา" และ "อิหร่าน" โดยได้เปิดใจสัมภาษณ์ "รศ.ดร.ปณิธาน วัฒนายากร" ถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้น

ทรัมป์ใช้โมทีฟอะไรในการไปจัดการ?

"โมทีฟแรกคือต้องการลดอิทธิพลอิหร่าน ซึ่งเติบใหญ่มาหลายปี อันนี้ผมคิดว่าประเทศพันธมิตรเขาก็เห็นด้วย ดูจากแถลงการณ์ ลดอิทธิพล บารมี และหักหน้าทางการเมือง เป็นข้อแรก ข้อสองต้องการตัดทอนสิ่งที่สหรัฐคิดว่าเกิดขึ้นแน่ เพราะนายพลกลุ่มนี้ 10 กว่าคนเข้าไปเตรียมการขั้นสุดท้ายที่จะโจมตีฐานทัพสหรัฐในตะวันออกกลางทั้งหมด ซึ่งมี 30 กว่าฐานทัพ นายพลกลุ่มนี้เติบใหญ่มาจากการลอบโจมตีแบบนี้ เขาคิดว่าภัยจะถึงตัวแล้ว เป็นการประกาศสงคราม เขาคิดว่าไม่ผิด อิรักเป็นสมรภูมิการรบ ไม่ต้องประกาศอีกแล้ว เข้าไปเตรียมการโจมตีเขา เขาก็โจมตีก่อนเลย อันที่สาม ตอนนี้ใครก็ตามในอเมริกา ไม่พูดเรื่องการถอดถอน ลืมไปหมดแล้ว นอกจากนี้หุ้นสหรัฐขึ้นหมดแล้ว บริษัทค้าอาวุธขึ้นหมดแล้ว น้ำมันขึ้น สหรัฐได้ประโยชน์มาก ซึ่งข้อที่สามจีนเป็นห่วงที่สุด"

จะฆ่าคนอิหร่าน ทำไมมาทำที่อิรัก?

"เพราะเป็นสมรภูมิสงคราม วันที่สามจริงๆ สำคัญกว่านี้อีก แต่คนพูดน้อย คือโจมตีรองผบ.กองกำลังที่ควบคุมกองกำลังตัวแทน รองผบ. กองกำลังพีเอ็มยู อันนี้สำคัญมาก ตายไปประมาณ 6 คน วันที่ 2 ตาย 6-8 คน วันนี้ผู้ชมก็คงเห็นรูป เท็จจริงไม่ทราบ แต่รายละเอียดเหล่านี้สำคัญ เป็นการตัดทอนในพื้นที่รบ ซึ่งสหรัฐไม่ต้องประกาศการรบ เพราะอยู่ในสมรภูมิในอิรัก ในอิรักเข้าใจว่ารบกันแล้ว"

ในแง่การชักธงแดงของอิหร่านแปลว่าอะไร?

"สัญลักษณ์ที่สำคัญที่สุด เขาโต้ตอบอย่างสมน้ำสมเนื้อ และแสดงให้เห็นว่าพลังมวลชนเขาสูง พลังรบเขาอาจจะน้อย เรือรบมีไม่กี่ลำ นาวิกโยธินมีแค่ 5 พัน อเมริกันมีเป็นแสนเป็นล้าน"

ถ้ารบจริงๆ แสนยานุภาพสู้กันไม่ได้?

"ไม่ได้เลย อเมริกันเขาเผด็จศึกเลย กำลังในอิรักของอเมริกันเกือบหมื่นแล้ว ถ้ารบตามแบบ อิหร่านไม่เอาไม้ซีกไปงัดไม้ซุงแน่ ตามแบบคือใช้กองกำลังขนาดใหญ่ เรือรบ เครื่องบิน รถถังมีแค่พันกว่าคัน ซึ่งอิหร่านสู้ไม่ได้แน่เพราะเขาโดนคว่ำบาตรไม่ได้ซื้ออาวุธเลย ได้อาวุธมาจากจีน รัสเซียบ้าง แต่ว่ารบนอกแบบกองกำลังปฏิวัติของเขา กองกำลังพิทักษ์อิสลาม ซึ่งนายพลคนนี้เขาดูแลมาตั้งแต่ต้นเมื่อ 40 ปีก่อนเข้มแข็งมาก มีอยู่แสนห้าพันคน"

เป็นการรบแบบกองโจร?

"ใช่ครับ และเป็นเป้าหมายที่ป้องกันตัวเองไม่ได้ อย่างบ้านพักทหาร"

ภาพที่เห็นในงานศพนายพล คนเหมือนเป็นล้าน แสดงอะไรบ้างมั้ย?

"แสดงศักยภาพที่สหรัฐก็ไม่มี ความร่วมมือร่วมใจกัน สหรัฐตอนนี้แตกเป็นเสี่ยงๆ เรื่องการเมือง ทางรัฐสภาอยากถอดถอนและลดอำนาจการประกาศสงครามด้วยซ้ำ ซึ่งถือว่าทำยาก นายพลคนนี้ก็ไม่ได้รับคะแนนนิยมมากเท่านี้ก่อนเสียชีวิต แต่ตอนนี้กลายเป็นวีรบุรุษ ฮีโร่ และพลังมวลชนจะไปติดต่อให้กับพวกที่ปฏิบัติเดี่ยว ปฏิบัติตามลำพังทั่วโลกในช่วงที่สอง ในการโจมตีสหรัฐ อาจเป็นไปได้ยึดเครื่องบิน จับตัวประกัน สังหารผู้นำทั่วโลก"

อิหร่านเริ่มต้นแล้ว เหมือนเป็นการแก้แค้น การเริ่มต้นแบบนี้จะดำเนินต่อไปยังไง?

"เขาใจเย็น ประเทศนี้มีประวัติความเป็นมาลึกซึ้ง เขาไม่วู่วาม เขาทำอะไรก็สาสมกับการกระทำที่เขาได้รับ ระยะสั้นคิดว่าเขาคงมุ่งเป้าไปที่สมรภูมิที่เกิดขึ้น โจมตีกองกำลังสหรัฐที่มีอยู่ทั่วตะวันออกกลาง เรือบรรทุกน้ำมันของสหรัฐซึ่งโดนโจมตีไปบ้างแล้ว และมุ่งเป้าไปยังทหารขนาดเล็ก เพื่อทำสัญลักษณ์ว่าเขาก็สู้ได้ในพื้นที่ที่รบกันอยู่แล้ว ในประเทศต่างๆ ที่ขัดแย้งกับอิหร่าน และขยับไปจังหวะที่สอง ซึ่งหลายฝ่ายก็กังวลมากว่าจะส่งหน่วยรบต่างประเทศ สนับสนุนให้พวกปฏิบัติการตามลำพังออกมาโจมตีพลเรือนสหรัฐ และสถานประกอบการ อันนี้จะป้องกันยากมาก"

เรื่องนิวเคลียร์ที่จะระงับ จะขอยกเลิก มีความหมายแค่ไหน?

"มากที่สุด ระยะยาวถ้าเขาเดินออกจากสนธิสัญญา ไม่เผยแพร่อาวุธนิวเคลียร์จริงตามที่ประกาศ และตั้งใจเพิ่มสมรรถภาพของแร่ยูเรเนียมให้ได้เกิน 20 เปอร์เซ็นต์ เขาประกาศจะเพิ่มอีก 5 เปอร์เซ็นต์ ก็จะเข้าไปสู่ช่วงที่แร่นี้เอามาทำอาวุธนิวเคลียร์ได้แล้ว แต่ก็ใช้เวลาอีกหลายปี แต่ถ้ามันเดินปุ๊บ ปฏิกิริยาลูกโซ่หลายประเทศที่เป็นศัตรูของเขา ก็ต้องเพิ่มการลงทุนด้านการพัฒนานิวเคลียร์ คิดดูสภาพสิ ตะวันออกกลางไม่ติดนิวเคลียร์ยังขนาดไหน ถ้าติดนิวเคลียร์จะเป็นยังไง นี่คือระยะยาวที่สุดที่อเมริกันบอกว่าเห็นมั้ย ผมถึงต้องเข้าไปจัดการกับเขา"

เรื่องไซเบอร์ในการรบครั้งนี้ จะเข้ามาเกี่ยวข้องมากน้อยแค่ไหน?

"หลายคนก็คาดการณ์แบบนั้น เพราะหนึ่งประชาชนทั่วไปในอิหร่าน มีความรู้เรื่องไซเบอร์ดี คล้ายๆ คนไทย อ่านไลน์ตลอด รู้เรื่องดี อะไรก็เห็นหมด ประชากรเขาพื้นฐานดี ภาษาดี คล้ายๆ อินเดีย มีนักวิทยาศาสตร์ที่ทำงานด้านนี้ เขาไม่เก่งรบตามแบบ ก็มาลงทุนด้านนี้ ลงทุนมาหลายปี"

ความแค้นคนอาหรับ อาจผนึกกำลังกัน?

"ในโลกโซเบอร์ง่ายเลย แต่ก็หลายพวกอยู่ อาหรับหลายพวก หลายนิกาย จอร์แดนดีใจมากที่อเมริกันทำแบบนี้ คนไม่เห็นด้วยสามารถรวมกันทางไซเบอร์ได้ง่าย แม้จะรวมกันชั่วคราวเพื่อปกป้องศักดิ์ศรีชาติพันธ์ตัวเอง สองกองกำลังนายพลสุไลมานี เขาลงทุนด้านไซเบอร์มานาน อย่างน้อยๆ 5-6 ปี ตอนนี้เขาก็ส่งข้อมูลเรื่องพิธีศพผ่านระบบไซเบอร์ คนดูเยอะมาก ตอนนี้มีภาพนายพลเสียชีวิตออกมา ทุกคนก็เศร้าสลด บอกว่าทำกันถึงขนาดนี้ เท็จจริงแค่ไหนไม่ทราบ จริงๆ ไซเบอร์มีสงครามโลกครั้งที่ 3 ไปแล้วนะ คนตกอกตกใจ เครียด แต่ผมว่าภัยจริงๆ อาจมาสองสามรูปแบบ เขาอาจไปรบกวนกิจการโครงสร้างเครือข่ายสำคัญของโลกไซเบอร์ เรื่องการสื่อสาร คมนาคมขนส่ง การเงิน เรื่องสาธารณสุข แต่อันนี้คือทางทฤษฎีเท่านั้น"

พันธมิตรสหรัฐแสดงอะไรออกมาบ้าง?

"หนึ่งเดือดร้อนพอสมควร หลายประเทศมีกองกำลังในอิรัก ตอนนี้ก็ปกป้องตัวเองกันใหญ่ ทั้งแคนาดา ออสเตรเลีย อังกฤษตอนนี้ส่งเรือรบไปปกป้องคนอังกฤษในช่องแคบแล้ว ก็ค่อนข้างเดือดร้อนจากความตึงเครียด ต้องเพิ่มปฏิบัติการทางทหารเพื่อปกป้องผลประโยชน์ตัวเอง สองก็พอใจระดับหนึ่ง เห็นอิหร่านถูกลดทอนบารมีถูกตัดทอนกองกำลัง ซึ่งเชื่อกันว่าที่รบนอกประเทศ ในยุโรปเยอะมาก ที่ฝรั่ง เยอรมัน เบลเยี่ยม สเปน พวกนี้ออนไลน์ทั้งนั้นและไม่มีประวัติ"

พันธมิตรสหรัฐ พอจะสรุปได้มั้ย ใครยินดีกับสิ่งที่สหรัฐทำ ใครกลางๆ และใครที่ค้านว่าไม่ควรทำแบบนี้?

"ที่ออกหน้าสุดคือยิว ตอนนี้คะแนนเสียงยิวในอเมริกาพุ่งกระฉูด นอกจากนั้นการเมืองอิสราเอลที่ค่อนข้างอ่อนแอ นายกรัฐมนตรีที่ร่อแร่มาหลายครั้ง ที่จะเลือกตั้งไม่กี่อาทิตย์ข้างหน้ามีหวังคะแนนดีขึ้นเยอะ เพราะเขาแข็งขันมาก และอาจหาจังหวะช่วยสหรัฐโจมตี นอกจากนี้ก็มีจอร์แดน ซาอุดิอาระเบีย ยูเออี คูเวต พวกนี้ก็ค่อนข้างชัด"

ยุโรปล่ะ?

"อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมัน ไม่ชัดมาก แต่ก็ยินดี ผมคิดว่าอยู่เบื้องหลัง  ส่วนใหญ่ก็แสดงว่าเป็นกังวล ให้หักห้ามใจ ที่สำคัญน่าสนใจมาก หลายประเทศไปเน้นว่าอย่าเดินออกจากข้อตกลงนิวเคลียร์นะอิหร่าน อังกฤษ ฝรั่งเศส พูดตรงกันว่ากลับมาเจรจาเถอะ"

ข้างอิหร่านมีใคร?

"จีน รัสเซีย รัสเซียนี่ประณามเลย และชี้ให้เห็นว่าทำผิดกฎหมายระหว่างประเทศ"

ถ้ารบกันจริง แสนยานุภาพอิหร่านสู้สหรัฐไม่ได้ จีน รัสเซียจะยื่นมือมามั้ย?

"อิหร่านต้องซื้ออาวุธจากจีน รัสเซียอยู่แล้ว ตอนนี้เขาก็ต้องขายได้เพิ่มขึ้นแน่ เขาได้ประโยชน์ ส่วนกองกำลังเขาจะมามั้ยคงยาก นักวิเคราะห์รัสเซียหลายสถาบัน บอกว่ารัสเซียคงไม่ส่งกองกำลังเข้ามาช่วย จริงๆ รัสเซียกับอิหร่านเพิ่งซ้อมรบทางทะเลเมื่อเดือนที่แล้วเอง  เป็นครั้งใหญ่ที่สำคัญ เพื่อกู้ภัยในทะเลและดูแลความเรียบร้อย แต่เอาเข้าจริง เขาบอกว่ารัสเซียคงไม่พร้อมที่จะเผชิญหน้ากับสหรัฐ"

คนอาหรับอยู่ในสหรัฐเยอะ มีโอกาสมั้ยที่คนพวกนี้อาจก่อการร้ายในยุโรป?

"โอกาสมีมากขึ้น ในการรายงานสถิติก่อการร้ายในสองสามปีหลัง มันเพิ่มมากขึ้น ปฏิบัติการเดี่ยวตามลำพังและโดยผู้หญิงในรอบ 2 ปี แนวโน้มน่ากลัว เพราะเราไม่ทราบว่าเขาเป็นใคร เขาไม่ประกาศว่าอยู่กลุ่มไหนด้วยซ้ำ แล้วกลุ่มนี้จะค่อยๆ หาวิธีโจมตีรพ. ศูนย์การค้า ร้านอาหาร ที่ดูแล้วไม่ได้เป็นเป้าหมายสำคัญอะไร เพื่อให้เกิดกระแสว่าไม่พอใจ ไม่เห็นด้วย ไม่ชอบ เรื่องเหล่านี้เป็นแนวโน้มที่ผิดปกติ ที่อาจกลายเป็นปกติไปแล้วในชีวิตเราอีกหลายปีข้างหน้า"

คิดอย่างไรกับ "ท่านดอน"?

"ผมคิดว่าในแง่หนึ่ง โดยทั่วไปสหรัฐจะแจ้งเตือนพันธมิตร แต่ลงรายละเอียดหรือไม่ นักข่าวต้องไปถามท่าน วันที่ 1 2 เขาเตือนหลายประเทศ เขายกระดับเป็นสีแดงก่อนโจมตี เขาบอกทุกประเทศที่เป็นพันธมิตรเขาว่าเขาจะยกระดับเป็นสีแดง ผมก็คิดว่าเป็นธรรมเนียมปฏิบัติต้องแจ้งเตือน เมื่อเตือนแล้ว หลายประเทศก็เป็นกังวล พยายามบอกว่าให้ไม่รุนแรง ให้ระงับความรุนแรง แล้วเริ่มเข้าไปอยู่กระบวนการลดผลกระทบ อย่างราคาพลังงาน เราต้องพึ่งหลายประเทศ คนของเราอยู่ในอิสราเอลเป็นหมื่น อยู่ในอิรักก็มี เมื่อเตือนแล้วก็ดำเนินการตามช่องทางเรา และเฝ้าระวัง เราก็อยู่ในช่วงเฝ้าระวัง"

อิหร่านต้องต่อสู้ด้วยสงครามกองโจร โดยจิตวิทยาชาวอิหร่าน ใช้ความแค้นเป็นแรงบันดาลใจผลักดันในการสู้เข้มแข็งแค่ไหน?

"เข้มแข็ง เพราะผู้นำเขาเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณจริงๆ และผสมกับหลักการทางศาสนาที่เข้มข้น ทำให้เขาไม่กลัวในการต่อสู้ยาวนาน"

ค่าหัวทรัมป์ 2,400 ล้าน จะมีผลมั้ย?

"ตอนนี้ออกเงินคนละเหรียญ ก็ได้เงิน 80-90 ล้านเหรียญ ซึ่งข้อเท็จจริงเป็นยังไงก็ไม่ทราบ จะไปเอากับใครก็ไม่ทราบ แต่เขาเคยตั้งค่าหัวนี้กับนักเขียน ที่เขียนหนังสือดูถูกศาสนาเขา ก็ไม่มีใครไปเอา นักเขียนก็ยังอยู่ได้ดี นี่ประธานาธิบดีนะครับ การเข้าถึงตัวทรัมป์ยาก แต่นี่ก็เป็นโลกสมัยใหม่ เงินขนาดนี้ ทรัมป์ก็คงอยู่ไม่สุข แต่จะไปเคลม เบิกเงินยังไง ผ่อนจ่ายเป็นสิบปียี่สิบปีหรือเปล่า เงื่อนไขเป็นยังไง มันเป็นจิตวิทยา นายพลกลุ่มนี้เด่นเรื่องคิดนอกแบบ เขาน่าจะมีแผน และแผนเหล่านี้จะถูกนำมาปฏิบัติการช้าๆ ต้องใช้เวลา เป็นสถานการณ์ใหม่ในตะวันออกกลาง"

ไม่มีนายพลแล้ว อิหร่านจะอ่อนแอ?

"ช่วงสั้นๆ ก็ใช่ เพราะคนมาแทนเข้มแข็งไม่เท่า ทดแทนกันได้ยาก เขาอยู่ในสมรภูมิมาทั้งชีวิตเขา ทดแทนไม่ได้ด้วยคนใหม่ วิธีการทำงานของเขาก็น่าประทับใจหลายอย่าง ผมคิดว่าความสำเร็จก็เกิดขึ้นอีกหลายด้านอย่างพันธมิตร เขาประสานงานกับต่างประเทศได้ดี"

เรื่องนี้ยืดเยื้อแน่?

"คนใจร้อนใจเร็วจะอึดอัดมาก เพราะมันไม่เบ็ดเสร็จเด็ดขาด แต่ว่าเรื่องแบบนี้ทำให้เร็วไม่ได้ การรบขนาดเล็กกำลังเริ่มต้นก็ต้องอยู่กับมัน"