ไวรัสโคโรนา: Pandemic และ Epidemic, Outbreak ต่างกันอย่างไร

การระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ ที่แพร่กระจายไปอย่างน้อย 114 ประเทศ มีการยกระดับจากองค์การอนามัยโลก (WHO) ให้เป็น Pandemic (แพนเดมิก) จากเดิมที่เป็น Epidemic (เอพิเดมิก) และ Outbreak (เอาท์เบรก) แล้ว แต่ 3 คำนี้ ต่างกันตรงไหน มาหาคำตอบกันเลย

• อ่านเพิ่มเติม ไวรัสโคโรนา: องค์การอนามัยโลก ประกาศโควิด-19 "ระบาดใหญ่" ทั่วโลก

Outbreak

เล็ก แต่ไม่ใช่โรคระบาดตามฤดูกาล

การระบาดเล็ก หรือ Outbreak เป็นการระบาดที่อยู่ในวงจำกัด และคาดเดาจำนวนผู้ป่วยที่เพิ่มขึ้นได้ และไม่ใช่โรคระบาดตามฤดูกาล อย่างเช่น เด็ก 15 คนในศูนย์รับเลี้ยงเด็กปฐมวัย (เนิร์สเซอรี่) ที่เทศบาลใกล้บ้านป่วยเป็นโรคท้องร่วงพร้อมกัน

อย่างไรก็ตามการระบาดของโรคเดิมๆ ที่ระบาดเป็นครั้งคราว อย่างเช่นโรคท้องร่วงที่ยกตัวอย่างมา มักจะไม่เป็นที่สนใจนัก ต่างจากการระบาดของโรคใหม่ อย่างเช่นไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 ที่เริ่มขึ้นจากการที่มีผู้ป่วยปอดอักเสบพร้อมกันจากตลาดปลาแห่งหนึ่งในเมืองอู่ฮั่น ประเทศจีน เมื่อปลายปีที่แล้ว

ทันทีที่เจ้าหน้าที่สาธารณสุขพบว่ามีการระบาด ก็จะต้องเริ่มสอบสวนและให้ทราบว่ามีกี่คนที่ติดหรือได้รับผลกระทบ และจะใช้ข้อมูลที่ได้มานี้ตัดสินใจว่าจะควบคุมการระบาดนี้ได้อย่างไร

Epidemic

ใหญ่กว่า และกำลังแพร่

การระบาด หรือ Epidemic ใหญ่กว่าการระบาดเล็ก โดยแพร่ไปในหลายพื้นที่ เมื่อใดผู้คนนอกเมืองอู่ฮั่นเริ่มติดไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่แล้ว เมื่อนั้นนักระบาดวิทยาจะรู้ว่าการระบาดนี้ไม่ใช่ Outbreak อีกต่อไป แต่เป็น Epidemic แล้ว ทั้งยังเป็นสัญญาณว่า มาตรการที่ใช้ควบคุมการแพร่ระบาดในตอนแรกอาจไม่เพียงพอหรือสายเกินไป

แต่เรื่องเช่นนี้เกิดขึ้นได้อยู่แล้ว เพราะขณะนี้ยังไม่มีวัคซีนใดๆ ที่รักษาโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา หรือโรคโควิด-19 ได้

Pandemic

ระบาดใหญ่ทั่วโลก และควบคุมไม่อยู่

ตามความหมายเลย.... เมื่อ Epidemic นั้นแพร่ระบาดไปในหลายประเทศหรือหลายภูมิภาคทั่วโลก ก็จะกลายเป็นการระบาดใหญ่ทั่วโลก หรือ Pandemic แต่นักระบาดวิทยาจะจัดให้การแพร่ระบาดเป็น Pandemic ได้จริงๆ ต้องพบว่าโรคนั้นมีการแพร่กระจายในภูมิภาคอื่นๆ ผ่านการติดต่อกันในพื้นที่เองด้วย

ตัวอย่างเช่น ถ้าหากมีผู้ป่วยโรคโควิด-19 เดินทางจากจีนสู่สหรัฐ ยังไม่ได้แปลว่าการระบาดนั้นเป็น Pandemic แต่เมื่อใดที่มีผู้ป่วยรายใหม่ในท้องถิ่นนอกพื้นที่แพร่ระบาดเดิม ก็อาจจัดเป็นการระบาดใหญ่ทั่วโลกได้ แต่! จุดนี้ก็ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ เพราะนักระบาดวิทยาบางส่วนก็มองว่า จะเป็น Pandemic ได้ต้องมีอีกปัจจัยคือ มาตรการที่ใช้ควบคุมโรคนั้น เอาไม่อยู่แล้ว

ทั้งนี้การประกาศคำเหล่านี้ยังมีปัจจัยทาง "การเมือง" มาเกี่ยวข้องด้วย ขึ้นอยู่กับองค์การด้านสาธารณสุขและรัฐบาลในแต่ละพื้นที่