วงการการ์ตูนไทย เมื่อไรจะถึงฝั่งฝัน..!? (1)

โดย : ประสพโชค จันทรมงคล bomsquare@yahoo.com

เหตุใดวงการการ์ตูนไทย ก้าวไม่ทันคนอื่นเขาสักที..

เมื่อประมาณช่วงเดือนกรกฎาคม 2552 ที่ผ่านมา... มีนักศึกษาสาวจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์คนหนึ่ง ติดต่อทางอีเมลเข้ามาเพื่อขอสัมภาษณ์พูดคุยรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับวงการการ์ตูนเพื่อนำไปเขียนเป็นบทความพิเศษในหนังสือพิมพ์มหาวิทยาลัย ของคณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

การพูดคุยระหว่างผมและนักศึกษาคนดังกล่าวพร้อมเพื่อนร่วมคณะเป็นไป อย่างออกรสออกชาติมาก เพราะนานๆ ทีผมจึงจะได้คุยกับวัยรุ่นที่มีบุคลิกและความคิดแตกต่างไปจากวัยรุ่นทั่วๆ ไปในสมัยนี้สักที โดยเฉพาะเรื่องของการใช้ภาษาที่นักศึกษาทั้ง 3 คนให้ความสำคัญเป็นพิเศษสมกับเป็นนักศึกษาคณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน แถมทั้ง 3 คนก็ยังเป็นคอการ์ตูนที่ติดตามอ่านการ์ตูนมามากมายไม่แพ้ผมเลย... หากนับกันเฉพาะการ์ตูนยุคใหม่จริงๆ ผมอาจจะสู้พวกเธอไม่ได้เสียด้วยซ้ำไป

หัวข้อในการเขียนบทความพิเศษในครั้งนี้คือหัวข้อ "กว่าจะมาเป็นนักเขียนการ์ตูน Manga" ซึ่งคำว่า "Manga (มังงะ)" ในที่นี้หมายถึงหนังสือการ์ตูนสไตล์คอมมิคส์หรือที่เรียกกันติดปากว่า "การ์ตูนญี่ปุ่น" นั่นเอง เพียงแต่หลังๆ มานี้เริ่มจะมีการ์ตูนจากประเทศอื่นนอกเหนือจากประเทศญี่ปุ่นเข้ามากินส่วน แบ่งของตลาดไปบ้างแล้วเหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นการ์ตูนจีน, การ์ตูนฮ่องกง, (ซึ่งก็คล้ายๆ กัน), การ์ตูนเกาหลี ฯลฯ แต่การสนทนาโดยรวมได้มีการพูดถึงวงการการ์ตูนไทยแนวหนังสือการ์ตูนไปพอสมควร ระดับหนึ่งในฐานะที่เกี่ยวข้องกันไม่มากก็น้อย

หลักใหญ่ใจความเกี่ยวกับคำถามที่ว่า... เมื่อไหร่คุณภาพของการ์ตูนและนักเขียนไทยจะเทียบเท่าการ์ตูนญี่ปุ่นเสีย ที..!? ถือเป็นคำถามครอบจักรวาลที่โดนใจมากๆ (โดนถามบ่อยๆ) ผมจึงใคร่ขอนำมันมาขยายใจความเล่าสู่กันฟังใน "ชีวิตการ์ตูน" เพื่อเปลี่ยนบรรยากาศไปจากการแนะนำหนังสือการ์ตูนเป็นเรื่องๆ บ้างนะครับ...

ก่อนอื่นขอเกริ่นถึงข้อเท็จจริงที่แตกต่างกันระหว่างบ้านเรากับญี่ปุ่น เสียก่อนเพื่อที่ผู้อ่านจะได้พอนึกภาพออก... ประการแรกคือ ค่าเฉลี่ยของประชากรญี่ปุ่นที่อ่านหนังสือนั้นมากกว่าค่าเฉลี่ยประชากรไทย ที่อ่านหนังสืออยู่หลายเท่า แถมผู้คนในญี่ปุ่นก็อ่านหนังสือการ์ตูนกันอย่างกว้างขวาง ซึ่งถ้าหากนำยอดขายการ์ตูนเทียบกับหนังสือประเภทอื่นนั้นสูงถึงประมาณ 40% เลยทีเดียว ยอดขายการ์ตูนต่อเดือนนั้นจึงสูงถึงมูลค่ากว่า 120 ล้านเล่ม นับว่าสูงกว่าบ้านเราหลายสิบเท่าเลยทีเดียว

ประการต่อมา... ผู้คนในประเทศญี่ปุ่นเขามีภูมิคุ้มกันทางสังคมที่แข็งแรงและเปิดรับสื่อ บันเทิงได้เกือบทุกประเภท ทำให้ผู้คนเกือบทุกเพศทุกวัยและทุกชนชั้นของญี่ปุ่นสามารถถือหนังสือการ์ตูน อ่านกันเป็นเรื่องปกติธรรมดามากๆ อ่านกันได้ทุกที่ตั้งแต่บนรถไฟฟ้า, รถเมล์, ร้านอาหาร, ร้านเหล้า ฯลฯ พูดง่ายๆ ว่าสำหรับที่ญี่ปุ่นแล้วการ์ตูนไม่ใช่ความบันเทิงสำหรับเด็กเท่านั้นและไม่ ได้เป็นสิ่งที่ไร้สาระเหมือนอย่างที่ผู้ใหญ่ส่วนใหญ่ในบ้านเราคิดกัน

แค่เหตุผล 2 ประการแรกที่กล่าวมาก็แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างกันสุดขั้วแล้วสำหรับ ญี่ปุ่นและบ้านเรา... ไหนจะยังมีปัจจัยอื่นๆ อีกหลายอย่างด้วยกัน ที่สำคัญอย่างหนึ่งเห็นจะเป็นการสนับสนุนของภาครัฐที่เล็งเห็นถึงประโยชน์ ของการ์ตูนซึ่งสามารถถ่ายทอดวัฒนธรรมประเพณีของญี่ปุ่นไปสู่สากลได้อย่างแยบ ยล คนที่ไม่เคยไปญี่ปุ่นบางคนรู้จักจังหวัดต่างๆ ในญี่ปุ่นรวมทั้งข้อมูลเด่นๆ จากการอ่านการ์ตูน, รู้จักธรรมเนียมการสื่อความรักของคู่รักญี่ปุ่นที่จะเขียนชื่อของทั้งคู่ไว้ คนละข้างของสัญลักษณ์รูปร่ม, รู้จักรูปแบบการแต่งตัวของนักเรียนญี่ปุ่น, รูปแบบการดำเนินชีวิต, ขนบธรรมเนียมประเพณี ฯลฯ ก็จากการอ่านการ์ตูนญี่ปุ่น ซึ่งแน่นอนว่าแทบทุกคนจะมีความใฝ่ฝันอยากไปเที่ยวประเทศญี่ปุ่นสักครั้งใน ชีวิตเสียเป็นส่วนใหญ่ นอกจากนั้นการ์ตูนยังถือว่าเป็นสินค้าที่สามารถนำเงินตราเข้าประเทศญี่ปุ่น ได้เป็นกอบเป็นกำ เพราะเป็นเรื่องของลิขสิทธิ์หรือสิทธิทางปัญญาล้วนๆ ขายกินเท่าไหร่ก็ไม่มีวันหมด...

ลองหันมามองบ้านเรากันบ้าง... หากไม่นับเรื่องที่ผู้คนในบ้านเราอ่านหนังสือกันเฉลี่ยต่อหัวน้อยกว่าคน ญี่ปุ่นหลายเท่า ไม่นับเรื่องภูมิคุ้มกันทางสังคมของบ้านเราที่เปราะบางเสียจนถูกกะเทาะหรือ แตกเป็นเสี่ยงๆ ได้ง่าย เพราะผู้คนส่วนใหญ่ในสังคมชอบที่จะโทษและแก้ไขปัญหากันที่ปลายเหตุหรือบางที อาจจะไม่เกี่ยวกับเหตุเสียด้วยซ้ำ และเมื่อสังคมเปราะบางมากก็ทำให้โอกาสที่ภาครัฐจะเข้ามาสนับสนุนได้เหมือน ที่ญี่ปุ่นทำพลอยตีบตันไปด้วย (เชื่อไหมครับว่า การ์ตูนไทยและนักเขียนการ์ตูนของไทยเราโกอินเตอร์กันไปหลายเรื่องหลายคนแล้ว แต่ผู้คนในสังคมแทบจะไม่เคยทราบข่าวเลย)

ในฉบับหน้าเราจะมาว่ากันถึงวงจรลูกโซ่ที่ทำให้การ์ตูนไทยและนักเขียนการ์ตูนไทยไปถึงฝั่งฝันได้ยากกันครับ..!!