เฉลยใครคือใบหน้าต้นแบบ ปั้นอนุสาวรีย์ "ย่าโม" นางแบบได้ค่าจ้างวันละ 1 บาท

เผยแล้ว ใครคือใบหน้าต้นแบบปั้นอนุสาวรีย์ "ย่าโม" เมื่อปี 2477 นางแบบได้ค่าจ้างวันละ 1 บาท

เฟซบุ๊ก Tanin Soontranon ของ อ.ธานินทร์ สุนทรานนท์ มหาวิทยาลัยศิลปากร มีการเปิดเผยเอกสารสำคัญชิ้นหนึ่ง ที่เกี่ยวกับการปั้นอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี โดยในเอกสารระบุว่า เมื่อวันที่ 14 ธันวาคม 2477 ข้าพเจ้าผู้มีนามข้างท้ายนี้ ได้รับเงินค่าจ้างนั่งเป็นแบบสำหรับการปั้นรูปในการทำอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี ของกองประณีตศิลปกรรม รวม 1 วัน เป็นเงิน 1 บาท ได้รับเงินจำนวนนี้ไปเสร็จแล้ว พร้อมกับมีการลงชื่อ นางเชื่อม เป็นผู้รับเงิน

โดยนางเชื่อม นั่งเป็นแบบอยู่ 3 วัน จึงได้เงินค่าจ้างไป 3 บาท ตกวันละบาท ส่วนในเอกสารเป็นการรับเงินแบบวันต่อวัน

หลักฐานดังกล่าวมีการแชร์ออกไปในโลกออนไลน์เป็นจำนวนมาก หลายคนเพิ่งทราบว่า นางเชื่อม คือต้นแบบใบหน้าของอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี หรือ ย่าโม ซึ่งเป็นศูนย์รวมใจของชาวโคราช

นอกจากนี้ยังมีการแชร์เอกสาร จากหนังสือที่ระลึกงานศพ นางลดาวัลย์ วรรณบูรณ์ เหลนคุณย่าโมรุ่นที่ 5 เมื่อเดือนมีนาคม 2556 บันทึกไว้ว่า เดิมอัฐิของท้าวสุรนารีบรรจุไว้ที่วัดศาลาลอย ต่อมาภายหลังเจดีย์บรรจุอัฐิชารุด จึงได้สร้างกู่บรรจุไว้ที่วัดกลางหรือวัดพระนารายณ์ โดยสร้างไว้ที่มุมวัดทางทิศตะวันตกเฉียงใต้

ต่อมาภายหลังเมื่อมี การสร้างอนุสาวรีย์รูปท้าวสุรนารีที่หน้าประตูชุมพล จึงนําอัฐิท้าวสุรนารีไปบรรจุไว้ในฐานรองรับ ครั้นฐานอนุสาวรีย์ชํารุด จึงสร้างฐานอนุสาวรีย์ขึ้นใหม่ และนําอัฐิท้าวสุรนารีบรรจุไว้ในฐานเช่นเดิม นางทองคํา ชาตะวราหะ ภรรยา นายถนอม ชาตะวราหะ เล่าว่า นายสอน ชาตะวราหะ น้าของตนได้ไปขอแบ่ง อัฐิท้าวสุรนารีจากผู้ว่าราชการจังหวัด โดยใส่ในผอบทองนําไปบรรจุไว้ในเจดีย์ ที่นายสอนสร้างไว้ทางทิศเหนือของโบสถ์วัดศาลาลอย มีประชาชนทั่วไป กราบไหว้บูชาเสมอมาจนถึงปัจจุบันนี้

ทั้งนี้นางลดาวัลย์บันทึกเรื่องแบบปั้น คุณหญิงโมว่า คุณยายเล่าว่าในการสร้างรูปอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี ทางจังหวัดได้ขอให้ นางนิ่ม เมนะรุจิ ณ ราชสีมา ภรรยาพระบุรคามบริรักษ์เป็นหุ่นในการสร้าง

ท้าวสุรนารี หรือ คุณหญิงโม (ต้นฉบับว่า ท่านผู้หญิงโม้) หรือที่นิยมเรียกว่า ย่าโม (พ.ศ. 2314 – พ.ศ. 2395) เป็นบุคคลในประวัติศาสตร์ไทยในฐานะวีรสตรีมีส่วนกอบกู้เมืองนครราชสีมาจากกองทัพเจ้าอนุวงศ์ พระมหากษัตริย์เวียงจันทน์ เมื่อปี พ.ศ. 2369 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ภายหลังคุณหญิงโมได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นท้าวสุรนารี

ข้อมูลจาก เว็บไซต์ สำนักศิลปากรที่ 10 นครราชสีมา เปิดเผยว่า อนุสาวรีย์ย่าโมสร้างขึ้นในปี 2476 โดย อาจารย์ ศิลป์ พีระศรี ผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยศิลปากร และพระเทวาภินิมมิต (ฉาย เทียมศิลปไชย) ประติมากรเลื่องชื่อในสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม ซึ่งพื้นเพเป็นชาวนครราชสีมา ร่วมกันออกแบบ หล่อด้วยทองแดงรมดำสูง 185 เซนติเมตร หนัก 325 กิโลกรัม ประดิษฐานอยู่บนไพทีสี่เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสองสูง 250 เซนติเมตร หน้าประตูชุมพล (ประตูเมืองนครราชสีมาด้านทิศตะวันตก) ทำพิธีเปิดในปี พ.ศ. 2477 และซ่อมแซมส่วนฐานอนุสาวรีย์เพื่อบรรจุอัฐิย่าโม ปี 2510 ตามที่เห็นปัจจุบัน

ทั้งนี้ กรมศิลปากร กำหนดให้อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีและประตูชุมพล พร้อมด้วยแนวกำแพงเมืองนครราชสีมาใบเสมาข้างละ 10 ใบ ที่ยืดออกจากประตูชุมพล เป็นโบราณสถานสำหรับชาติ ในปี พ.ศ. 2480