แยกยังไง? งูทับสมิงคลา-งูปล้องฉนวน แฝดคนละฝา ตัวนึงมีพิษรุนแรง อีกตัวไม่มีพิษเลย

งูทับสมิงคลา กับ งูปล้องฉนวน แฝดคนละฝา ตัวนึงมีพิษรุนแรง อีกตัวไม่มีพิษเลย มีวิธีสังเกตหรือแยกยังไง?

ในช่วงฤดูฝน หลายบ้านต้องประสบปัญหา "งูเข้าบ้าน" กันเป็นประจำ ซึ่งมีทั้งงูพิษ และงูไม่มีพิษ ซึ่งชนิดที่ถูกคนสับสนกันมากที่สุดคือ งูปล้องฉนวน งูไม่มีพิษที่ดันไปรูปร่างหน้าตาคล้ายกับ งูทับสมิงคลา ซึ่งเป็นงูพิษร้ายแรงอันดับต้นๆ  ซึ่งข้อมูลบางแห่งบอกว่า พิษของงูทับสมิงคลารุนแรงเป็นอันดับ 1 ของงูพิษที่พบในไทย

งูทับสมิงคลา

งูทับสมิงคลา หรือ งูทับทางขาว (Malayan Krait หรือ Bungarus candidus) มีขนาดเล็กที่สุดในสกุลงูสามเหลี่ยม ลำตัวไม่เป็นสามเหลี่ยมชัดเจน ตามตัวเป็นปล้องดำสลับขาว เป็นงูพิษอันตรายที่พบได้ในประเทศไทย พิษออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทเป็นหลัก ลักษณะมีลายสีขาวสลับกับสีดำ ในบางตัวเกล็ดสีขาวมีสีดำแซม

งูทับสมิงคลาเต็มวัย ความยาวเฉลี่ย 1 - 1.5 เมตร บางตัวมีสีขาวอมเหลืองอ่อนๆ สลับกับสีดำ ท้องมีสีขาว ลายสีดำจะไม่คาดถึงท้องแบบงูสามเหลี่ยม เกล็ดกลางสันหลังเป็นเกล็ดขนาดใหญ่ลักษณะเป็นรูปหกเหลี่ยม 

Thai National Parksงูทับสมิงคลา

Thai National Parksงูทับสมิงคลา

งูปล้องฉนวน

งูปล้องฉนวน (Lycodon หรือ Wolf snakes) เป็นงูที่ไม่มีพิษ ไม่มีอันตราย รูปร่างเพรียว ลำตัวเรียวยาว มีแถบสีขาวสลับดำหรือสีดำอมเทา กลุ่มงูปล้องฉนวนเกล็ดมีลักษณะเท่าๆ กันทั้งตัว ขนาดตัวโตเต็มวัยของกลุ่มงูปล้องฉนวนมีขนาดไม่ใหญ่มาก บางชนิดลำตัวอ้วนเท่านิ้วมือ

Thai National Parksงูปล้องฉนวนกินงู

งูปล้องฉนวนตับจาก หรือ ปล้องฉนวนอินเดีย (Lycodon davisonii) จุดสังเกตคือ แก้มสีขาว ทรงหัวเล็กค่อนข้างแหลมยาว ปลายหัวมน ลำตัวกลม เรียวเพรียวยาว โทนสีออกน้ำตาลดำสลับด้วยสีขาวหรือครีมอมเหลือง ลักษณะปล้องไม่รอบไปถึงด้านท้อง ท้องสีขาวหรือสีออกครีมส่วนครึ่งท้ายลวดลายจะถี่ บางตัวลายเส้นสีอ่อนจะสลับไปมาคล้ายร่างแห 

Thai National Parksงูปล้องฉนวนอินเดีย

วิธีสังเกตและจำแนก งูทับสมิงคลา กับ งูปล้องฉนวน

นิค อสรพิษวิทยา ผู้เชี่ยวชาญทางด้านงู และเจ้าของเพจ Nick Wildlife ให้สัมภาษณ์ว่า ในการจำแนกงูทั้ง 2 ชนิดนี้ จะใช้เกล็ดกลางหลังเป็นหลัก 

• เกล็ด งูปล้องฉนวน เกล็ดจะมีลักษณะเท่าๆ กันทั้งตัว ส่วนงูทับสมิงคลา เกล็ดกลางหลังจะเป็นเกล็ดขนาดใหญ่รูปหกเหลี่ยม ซึ่งจะมองเห็นเป็นสันตามแนวหลัง แต่ไม่ได้เป็นเหลี่ยมชัดเจนเท่างูสามเหลี่ยม 

งูพิษชิดใกล้ Thailand Snakes : Close Encounters

• หาง สัดส่วนของหางงูปล้องฉนวน จะยาวกว่างูทับสมิงคลา เมื่อเทียบกับความยาวทั้งตัว

งูพิษชิดใกล้ Thailand Snakes : Close Encounters

• ตา สัดส่วนของตากับขนาดความหนาของหัว งูปล้องฉนวนจะตาโตกว่างูทับสมิงคลา

งูพิษชิดใกล้ Thailand Snakes : Close Encounters

หากพบเจองูเข้าบ้าน วิธีที่ดีที่สุด โทร.สายด่วน 199 แจ้งหน่วยกู้ภัย หรือผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในการจับงูเข้ามาดำเนินการเพื่อความปลอดภัย "อย่าจับงูเองหากไม่ชำนาญ"

วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น คำแนะนำจากสภากาชาดไทย

หากถูกงูกัดอย่าพิ่งตกไจ ตั้งสติ ดูลักษณะของงูหรือถ่ายรูปงูเอาไว้ และร้องขอความช่วยเหลือ ไม่แนะนำให้ขันชะเนาะ (tourniquet) เพราะไม่สามารถป้องกันการดูดซึมพิษงูได้ และถ้ารัดแน่นเกินไปอาจทำให้เกิดเนื้อเน่าตายได้ จึงควรรีบมาโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด โดยขยับส่วนที่ถูกกัดให้น้อยที่สุด เพื่อลดการดูดซึมพิษงู และหากถูกงูหาพ่นพิษเข้าตา ควรล้างตาด้วยน้ำสะอาดปริมาณมาก

ผู้ป่วยที่ถูกที่มีพิษต่อระบบประสาทกัด อาจเป็นอัมพาตทั่วตัวคล้ายกับเสียชีวิตแล้ว ไม่ควรหยุดการช่วยเหลือ ให้รีบส่งผู้ป่วยไปโรงพยาบาลเพื่อช่วยการหายใจโดยเร็วที่สุด

แพทย์จะทำการตรวจร่างกายและตรวจเลือด บางรายยังไม่มีอาการของพิษ เมื่อมาถึงโรงพยาบาลจึงต้องสังเกตอาการต่อจนกว่าจะพ้นระยะอันตราย การให้เซรุ่มต้านพิษงูมีประโยชน์ แต่ก็เสี่ยงต่อการแพ้ และบางครั้งงูมีพิษกัดแต่ไม่ปล่อยพิษ ทำให้ผู้ป่วยอาจไม่มีอาการใด ๆ แพทย์จึงเลือกให้เซรุ่มเฉพาะรายตามความเหมาะสมเซมต้านพิษงูจะช่วยเรื่องกล้ามเนื้ออ่อนแรง และเลือดออกให้ดีขึ้นได้ แม้ผู้ป่วยจะได้เซรุ่มแล้ว บางรายอาจยังเกิดเนื้อเน่าตายหรือไตวายต่อมาภายหลังได้ จึงอาจต้องอาศัยการรักษาอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น การผ่าตัดตัดเนื้อตายออก การให้สารน้ำหรือการล้างไต เพื่อป้องกันและรักษาภาวะไตวาย เป็นต้น

งูเหลือม กับ งูหลาม ต่างกันยังไง? เพิ่งรู้มีวิธีสังเกตง่ายมาก ดูแค่ส่วนหัวก็รู้เลย

ไขข้อสงสัย งูเห่า-งูจงอาง ต่างกันยังไง ชนิดไหนพิษรุนแรงกว่า ถ้าต่อสู้กันใครชนะ?