ยูโร 2022 : ภาพสะท้อนของการพัฒนาฟุตบอลหญิงแบบถูกที่ถูกเวลาของยุโรป

หากเราพูดถึงกีฬายอดนิยมของคนทั่วโลกอย่าง "ฟุตบอล" ภาพจำส่วนใหญ่คือการแข่งขันของชายหนุ่มร่างกายแข็งแรง จนแทบจะเรียกได้ว่าเกมลูกหนังคือการแข่งขันที่มีภาพผูกพันกับเพศชายเพียงอย่างเดียวในมุมมองของใครหลายคน

แต่ความเป็นจริงแล้วฟุตบอลคือกีฬาของคนทุกเพศ และผู้หญิงจำนวนมากก็หลงไหลในเกมการแข่งขันชนิดนี้ ไม่ใช่แค่เป็นแฟนบอลแต่มีความฝันในการเป็นนักกีฬาฟุตบอลอาชีพไม่ต่างจากผู้ชาย

อย่างไรก็ตามในหลายพื้นที่ทั่วโลกประสบปัญหากับการไม่สามารถผลักดันกระแสฟุตบอลหญิงให้ฟีเวอร์และได้รับความนิยมใกล้เคียงกับฟุตบอลชาย หรือแย่ไปกว่านั้นคือแค่เป็นลีกอาชีพก็ยังไม่สามารถทำได้

วงการฟุตบอลหญิงเจอปัญหานี้กันหมดในทุกพื้นที่ทั่วโลก แต่ทุกอย่างมีทางออก และปัจจุบันทวีปยุโรปกำลังไปได้สวยกับการสร้างความนิยมให้กับฟุตบอลหญิง จนทำให้ในตอนนี้กระแสของการแข่งขันฟุตบอลหญิงชิงแชมป์ยุโรป หรือยูโร 2022 ได้รับความนิยมไปทั่วยุโรป

ยุโรปมีวิธีการอย่างไรในการสร้างฟุตบอลหญิงอาชีพให้ได้รับความนิยมจริง ๆ และอะไรบ้างที่เอเชียต้องเรียนรู้ ติดตามไปพร้อมกับ Main Stand

การแข่งขันระดับชาติต้องมีความหมาย 

ในยุคแรกเริ่มของฟุตบอลหญิงในยุโรปก็ไม่ต่างจากทุกพื้นที่บนโลกคือเต็มไปด้วยความยากลำบาก ไม่ต้องพูดถึงการสร้างลีกอาชีพ แค่รวมตัวกันให้เป็นทีมจนได้รับการรับรองจากสมาคมฟุตบอลและสามารถส่งแข่งขันในเกมระดับชาติก็มีเพียงแค่ไม่กี่ประเทศที่ประสบความสำเร็จและทำให้เกิดขึ้นได้จริง

ระยะแรกตัวตั้งตัวตีของการสนับสนุนการแข่งขันฟุตบอลของผู้หญิงคือชาติทางยุโรปตะวันตก เช่น อังกฤษ, เดนมาร์ก, ฝรั่งเศส และ อิตาลี โดยในปี 1969 สมาคมฟุตบอลอิตาลีเคยยอมตั้งตัวเป็นแม่งาน จัดการแข่งขันฟุตบอลชิงแชมป์ยุโรปของฟุตบอลหญิงขึ้นมา 

แม้จะไม่ได้รับการรับรองจาก FIFA และ UEFA แต่การแข่งขันครั้งนั้นก็ได้จัดขึ้น การแข่งขันรายการนั้นแสดงให้เห็นว่าถึงจะเป็นกลุ่มคนเล็ก ๆ แต่ทุกคนที่เกี่ยวข้องกับวงการฟุตบอลหญิงก็อยากจะผลักดันให้เกมลูกหนังของผู้หญิงเดินหน้าต่อไปได้เช่นกัน

หลังจากนั้นเป็นต้นมาจำนวนนักฟุตบอลหญิงในยุโรปก็เพิ่มสูงขึ้นต่อเนื่อง ถึงจะไม่ได้มากมายมหาศาลแต่จากเดิมที่เคยลงแข่งขันกันเพียงไม่กี่ประเทศก็เริ่มมีอีกหลายชาติมาเข้าร่วม 

ไม่ว่าจะเป็น นอร์เวย์, ฟินแลนด์, สวิตเซอร์แลนด์, สกอตแลนด์, เนเธอร์แลนด์ และอีกหลาย ๆ ชาติ จนกลายเป็นการจุดประกาย ที่นำไปสู่การจัดการแข่งขันฟุตบอลหญิงชิงแชมป์ยุโรปอย่างเป็นทางการโดยยูฟ่าเป็นครั้งแรกในปี 1984 

การแข่งขันฟุตบอลยุโรประดับชาติถือเป็นเหตุการณ์สำคัญครั้งแรกที่สร้างกระแสฟีเวอร์ของฟุตบอลไปสู่ผู้หญิง ในแง่ของการสร้างความฝันการเป็นนักฟุตบอล เพราะหลังจากนั้นเป็นต้นมาจำนวนนักฟุตบอลหญิงก็เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยยะสำคัญ เนื่องจากผู้หญิงที่รักในเกมฟุตบอลได้เห็นเป้าหมายที่ชัดเจนแล้วว่าพวกเธอจะเป็นนักฟุตบอลได้อย่างไร

ในยุคแรกเริ่มของฟุตบอลหญิง การแข่งขันระดับสโมสรไม่ได้มีความหมายสักเท่าไหร่ ทุกอย่างมุ่งเป้าไปที่ฟุตบอลระดับชาติ ทำให้นักฟุตบอลหญิงต้องฝึกซ้อมและพัฒนาฝีเท้าของตัวเองเพื่อให้ได้รับเลือกเป็นตัวแทนของชาติ และเพิ่มโอกาสในการคว้าถ้วยแชมป์และคว้าความยิ่งใหญ่จากการแข่งขันต่าง ๆ กลับมา

ผู้หญิงทุกคนที่อยากจะเป็นนักฟุตบอลล้วนมีความฝันอยากจะติดทีมชาติแล้วไปคว้าแชมป์ให้กับประเทศ นั่นจึงทำให้ในยุค 1980s มาจนถึงยุค 1990s การแข่งขันฟุตบอลหญิงระดับทีมชาติได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น จนนำมาซึ่งการเกิดมหาอำนาจของวงการลูกหนังหญิงยุโรปนั่นคือ เยอรมัน 

แต่เมื่อนักฟุตบอลหญิงมีจำนวนมากขึ้น แค่จะแข่งขันกันเป็นนักฟุตบอลทีมชาติคงไม่พอ พวกเธอก็อยากจะมีพื้นที่ลงเล่นในสนามตลอดทั้งปี และในใจลึก ๆ พวกเธอทุกคนก็อยากจะเป็นนักฟุตบอลอาชีพเหมือนกับผู้ชาย เพราะตลอดหลายปีที่ผ่านมาแข้งทองหญิงต่างแสดงให้เห็นว่าพวกเธอเล่นกีฬานี้ได้ดีไม่ต่างจากผู้ชายแม้แต่น้อย

การก่อตั้งลีกอาชีพที่ไม่ใช่เรื่องง่าย

เหตุผลสำคัญที่ทำให้เยอรมันกลายเป็นสุดยอดชาติที่แข็งแกร่งกับฟุตบอลหญิง นั่นเป็นเพราะเยอรมันมีการตั้งลีกอาชีพฟุตบอลหญิงอย่างรวดเร็ว หากย้อนไปในช่วงแรกเริ่มของการสร้างแข้งหญิงอินทรีเหล็กพวกเขาไม่ได้แข็งแกร่งแบบทุกวันนี้ ในทางตรงกันข้ามเขากลับหาชัยชนะแทบไม่เจอ

โชคดีที่เยอรมันเป็นชาติที่ไม่ชอบอยู่ในสถานะผู้แพ้ การพัฒนาคุณภาพของฟุตบอลหญิงในประเทศจึงกลายเป็นวาระใหญ่ จนทำให้ในปี 1984 เยอรมันผุดไอเดียที่จะสร้างลีกฟุตบอลหญิงอาชีพขึ้นมา 

แต่จะสร้างขึ้นมาทันทีสำหรับนักฟุตบอลที่ไม่มีความพร้อมในการแข่งขันก็คงไม่มีใครอยากมาสนับสนุน สหพันธ์ฟุตบอลเยอรมัน หรือ เดเอฟเบ จึงทำสิ่งที่สำคัญกว่าการก่อตั้งลีกอาชีพ นั่นคือการปูรากฐานให้นักฟุตบอลหญิงทุกคนในประเทศด้วยการออกแบบหลักสูตรการสร้างนักฟุตบอลแบบพิเศษของเยอรมันขึ้นมา โดยเน้นไปที่การสร้างเบสิกพื้นฐานของนักฟุตบอล เพื่อให้อย่างน้อยเรื่องเบสิกฟุตบอลต่อให้เป็นผู้หญิงลงแข่งขันก็ต้องไม่ต่างจากผู้ชาย 

การสร้างคุณภาพให้กับฟุตบอลหญิงในเยอรมันไม่ได้เริ่มต้นแค่การสอนนักฟุตบอลรุ่นปัจจุบันเท่านั้น แต่มีการฝึกสอนให้กับเยาวชนเพื่อเพิ่มจำนวนนักฟุตบอลที่มีความพร้อมที่เมื่อถึงเวลาอันเหมาะสมเยอรมันจะสามารถเริ่มต้นลีกฟุตบอลหญิงระดับอาชีพได้ทันที

 

ซึ่งทุกอย่างมาออกดอกออกผลใน 5 ปีถัดมา ด้วยการคว้าแชมป์ยุโรปในปี 1989 ที่เป็นสัญลักษณ์ว่าวงการฟุตบอลหญิงเยอรมันมีความพร้อม อีกทั้งการคว้าแชมป์ยุโรปทำให้ชาวเยอรมันต่างเปิดใจแล้วหันมาสนใจฟุตบอลหญิงมากขึ้น นำไปสู่การสร้างลีกอาชีพอย่างเป็นทางการในปี 1990 และกลายเป็นรากฐานสำคัญที่สร้างความรุ่งเรืองให้กับวงการลูกหนังหญิงเยอรมัน

เยอรมันสามารถหาสูตรสำเร็จที่นำไปสู่ความยิ่งใหญ่ได้ก็จริง แต่ไม่ใช่ทุกประเทศจะเดินตามในแนวทางนี้ได้ เพราะหลายชาติถึงจะมีลีกฟุตบอลหญิงแต่ก็ไม่ใช่ลีกอาชีพ เพราะมันยังไม่สามารถสร้างมูลค่าให้กับวงการฟุตบอลหญิงได้มากพอที่จะดูดเงินเข้ามาช่วยให้ทุกอย่างเดินต่อไปได้

ยกตัวอย่างเช่น อังกฤษ ที่สร้างลีกฟุตบอลหญิงในปี 1991 หลังจากเยอรมันแค่ปีเดียวเท่านั้น แต่กว่าฟุตบอลลีกหญิงอังกฤษจะเป็นลีกอาชีพจริง ๆ ในแบบที่นักฟุตบอลทุกคนมีสัญญาอาชีพกลับต้องรอจนถึงปี 2018 

วงการฟุตบอลอังกฤษไม่เคยปิดบังเหตุผลเรื่องที่ฟุตบอลหญิงเป็นลีกอาชีพได้ยากว่าเป็นเพราะการไม่มีเงินมากพอมาสนับสนุน เนื่องจากความนิยมของลีกไม่ได้อยู่ในระดับเดียวกับที่เยอรมันสามารถทำได้

ความนิยมจึงกลายเป็นปัญหาสำหรับวงการฟุตบอลหญิงในยุโรป ถ้าประเทศไหนฟุตบอลหญิงสามารถตั้งตัวได้ เช่น ฝรั่งเศส ก็จะสามารถเดินหน้าต่อไปได้ไม่ยาก แต่ส่วนใหญ่ที่มีปัญหาไม่ต่างกันก็คือการมีเงินหมุนเวียนในลีกน้อย รวมถึงนักฟุตบอลก็ได้เงินเดือนที่จำกัด ซึ่งผลลัพธ์ที่ตามมาคือปัญหาของการพัฒนาฟุตบอลหญิงที่ไปช้ากว่าฟุตบอลชายเป็นอย่างมาก

สร้างมูลค่า และคุณค่าที่คู่ควร 

ในโลกยุคนี้ที่กระแสความเท่าเทียมทางเพศถูกพูดมากขึ้นเรื่อย ๆ วงการกีฬาก็เป็นหนึ่งในพื้นที่ที่มีการพูดเรื่องนี้กันอย่างมากเกี่ยวกับประเด็นเรื่องความเท่าเทียมระหว่างผู้ชายกับผู้หญิง โดยเฉพาะเรื่องเงินรางวัลและค่าจ้างที่ผู้ชายได้มากกว่าผู้หญิงหลายเท่าตัว

หากไม่มีกระแสเฟมินิสต์เราคงไม่ได้เห็นการเปลี่ยนแปลงที่ก้าวหน้าอย่างรวดเร็วของวงการฟุตบอลหญิงในยุโรป แต่เมื่อทั้งตัวนักฟุตบอล ผู้เกี่ยวข้อง ไปจนถึงนักกิจกรรมด้านความเท่าเทียมทางเพศได้รณรงค์ให้เกิดการสร้างความเท่าเทียมที่แท้จริง ผลลัพธ์ที่ตามมาคือการผลักดันฟุตบอลหญิงให้เป็นลีกอาชีพอย่างเต็มตัว ทั้งใน อังกฤษ ฝรั่งเศส แล ะอิตาลี

เหตุผลที่การสร้างลีกอาชีพของผู้หญิงทำได้สำเร็จในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาก็เพราะการตระหนักรู้ถึงเรื่องความเท่าเทียมทางเพศ แฟนบอลจึงเปิดใจให้กับฟุตบอลหญิงมากขึ้นและตีตั๋วเข้าไปชมเกมในสนามมากขึ้น ขณะที่ภาคธุรกิจก็เข้ามาสนับสนุนอัดฉีดเงินเข้าไปมากขึ้น เพราะการได้ภาพว่าเป็นองค์กรที่สนับสนุนฟุตบอลหญิงในยุโรปถือเป็นการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับองค์กรเรื่องการสนับสนุนความเท่าเทียมทางเพศได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เมื่อมีกระแสมากขึ้น วงการฟุตบอลหญิงในยุโรปก็คึกคักทันตาเห็น โดยเฉพาะการขายลิขสิทธิ์ถ่ายทอดสดที่ตามมา โดยลีกฟุตบอลหญิงระดับสูงสุดของประเทศอย่าง อังกฤษ, เยอรมัน, สเปน, ฝรั่งเศส, อิตาลี และ สวีเดน มีการขายลิขสิทธิ์การถ่ายทอดสดการแข่งขันออกไปนอกประเทศ 

การซื้อลิขสิทธิ์การถ่ายทอดสดคือส่วนสำคัญในโลกยุคปัจจุบัน เพราะมันเป็นการทำให้ธุรกิจฟุตบอลเติบโตที่ไม่ใช่เพียงจะได้เงินก้อนใหญ่มาหมุนในธุรกิจเพิ่มขึ้นเท่านั้นแต่เป็นส่วนช่วยให้แฟนบอลเข้าถึงการแข่งขันได้ง่ายขึ้น และทำให้ตลาดกว้างขึ้นตามไปด้วย 

การพัฒนาที่รวดเร็วทั้งแง่ของรายได้ของนักกีฬา, การเติบโตของมูลค่าธุรกิจ และฐานตลาด บวกกับกระแสของฟุตบอลหญิงที่กลายเป็นกระแสที่ไฮป์มาตลอดหลายปีที่ผ่านมา ทุกสิ่งที่ว่ามานั้นมาบรรจบกันพอดีตอนนี้กับการแข่งขันฟุตบอลหญิงชิงแชมป์ยุโรป ในปี 2022 หรือที่เรียกกันว่า "ยูโร 2022"

นี่คือการจัดการแข่งขันครั้งแรกในรอบ 5 ปีหลังจากการแข่งขันครั้งล่าสุดที่จัดขึ้นในปี 2017 ก่อนจะหายไปนานเพราะพิษของ COVID-19 และทำให้แฟน ๆ พร้อมสุด ๆ สำหรับการแข่งขันครั้งนี้ จนเกิดกระแสฟุตบอลหญิงฟีเวอร์ไปทั่วยุโรปเมื่อการแข่งขันยูโร 2022 มาถึง 

The Athletic สื่อกีฬาชื่อดังได้พูดถึงฟุตบอลยูโร 2022 ครั้งนี้ว่า เป็นหนึ่งในฟุตบอลทัวร์นาเมนต์ระดับทีมชาติที่น่าตื่นเต้นมากที่สุดครั้งหนึ่ง เพราะมีหลายทีมที่มีศักยภาพพอจะคว้าแชมป์ได้ เนื่องจากคุณภาพของฟุตบอลหญิงในทวีปยุโรปพัฒนาอย่างรวดเร็วจนมีระดับใกล้เคียงกันโดยไม่ใช่แค่เยอรมันที่เก่งอยู่ทีมเดียวแบบในอดีต

นอกจากนี้เหตุผลที่สื่อทั่วยุโรปโหมกระแสฟุตบอลยูโร 2022 ก็เพราะว่าทัวร์นาเมนต์ระดับชาติแบบนี้คือทางที่ง่ายที่สุดที่จะทำให้คนหันมาสนใจฟุตบอลหญิง และหากมีคนจำนวนมากมาติดตามก็ถือว่าเป็นการขยายตลาดและเพิ่มความมั่นคงให้กับวงการลูกหนังหญิง

อีกทั้งทาง UEFA ก็หวังจะใช้ทัวร์นาเมนต์นี้แสดงให้เห็นถึงพลังของความเท่าเทียมทางเพศซึ่งเป็นสิ่งที่สามารถสร้างมูลค่าให้กับฟุตบอลหญิงได้เป็นอย่างดีตลอดหลายปีที่ผ่านมา ถึงจะไม่ใช่การเอาคุณภาพฟุตบอลมาขายอย่างตรงไปตรงมา แต่ตอนนี้วงการฟุตบอลหญิงก็จำเป็นต้องทำทุกทางเพื่อให้วงการเติบโตอย่างมั่นคงและยั่งยืน

โดยทัวร์นาเมนต์ยูโร 2022 ครั้งนี้ไม่ได้ตื่นเต้นกันแค่ในยุโรปเท่านั้น แต่ทางสหรัฐอเมริกาก็ปลุกกระแสจากการแข่งขันครั้งนี้ด้วยเช่นกัน เพราะที่อเมริกาการผลักดันฟุตบอลหญิงเป็นหนึ่งในสิ่งที่ทำมาตลอด และการขยายให้แฟนกีฬา "ซอคเกอร์" ที่อเมริกาได้รู้จักฟุตบอลหญิงฝั่งยุโรปก็เป็นการขยายตลาดให้ใหญ่ขึ้นเช่นกัน

กว่าจะสร้างความสำเร็จในแบบที่เป็นอยู่ในปัจจุบันได้ ฟุตบอลหญิงต้องใช้เวลามาอย่างยาวนาน รวมถึงต้องเตรียมความพร้อมรอบด้าน ทั้งเรื่องธุรกิจ การตระหนักรู้ทางสังคม และการร่วมมือร่วมใจจากทุกภาคส่วน

แต่กรุงโรมไม่ได้สร้างเสร็จในวันเดียวฉันใดการสร้างวงการฟุตบอลหญิงให้แข็งแกร่งก็เช่นกัน ในขณะที่ทางอเมริกาและยุโรปสร้างการแข่งขันฟุตบอลหญิงให้เป็นที่นิยมและมีความหมายได้ ถึงเวลาแล้วที่ฝั่งเอเชียจะต้องมาร่วมหาวิธีสร้างฟุตบอลหญิงให้แข็งแกร่งทัดเทียมกับที่อื่นบนโลกโดยเร็ว