เที่ยวพะเยา ความสุขดีๆ ที่ริมฝั่งกว๊าน

สวัสดีครับป้อแม่ปี้น้องที่ฮักยิ่งของนวล ตื่นเต้นขนาดได้ปิ๊กมาแอ่วพะเยา สมัยละอ่อนป้อกับแม่ชอบพานวลมาแอ่วคราวนี้นวลได้มาแอ่วพะเยาแหมเตื่อ เหมือนปิ๊กมาหาบรรยากาศเก่าฮิมฝั่งกว๊านพะเยา

ได้มาไหว้พระเจ้าตนหลวงสิ่งศักดิ์สิทธิคู่เมืองพะเยา ได้มาไหว้สาพ่อขุนงำเมืองต้นหลวงที่พึ่งของคนพะเยามาช้านาน ได้ไปแอ่ววัดอนาลโยบนดอยบุษราคัม ที่ยังงดงามไม่เสื่อมคลาย

แต่เดี๋ยวก่อน จะพาไปแอ่ววัดอย่างเดียวก็คงไม่ใช่แนวของนวล วันนี้นวลเลยจะพาไปสัมผัสกับอีกหนึ่งวิถีชีวิตของคนริมฝั่งกว๊าน ไปเรียนรู้การทำประมงพื้นบ้านที่ โฮงเฮียนกว๊านพะเยา ปั่นรถถีบเลาะกว๊าน

ไปเรียนการ ทำสุ่มไก่ ไปผ่อนคลายกับ สปาสุ่มไก่ ไปชมแหล่งเพาะพันธุ์กว่างซ่ง นักสู้แห่งขุนเขาที่บ้านบัว ไปเรียนรู้การทำบ้านดินในฝันของนวลที่บ้านดินคำปู้จู้

และที่ขาดไม่ได้เลยก็คือนั่งเรือข้ามกว๊านไปไหว้พระกลางน้ำที่วัดติโลการาม อันซีนที่พลาดไม่ได้ของพะเยา ถ้าพร้อมแล้วตามนวลไปได้เลยครับ

มารู้จักกันสักหน่อย : จังหวัดพะเยา เป็นจังหวัดในภาคเหนือตอนบน มีประวัติความเป็นมาที่เก่าแก่ยาวนาน บริเวณที่ตั้งของจังหวัดพะเยาในปัจจุบันอยู่ติดกับกว๊านพะเยา

เดิมเป็นที่ตั้งของเมือง ภูกามยาว หรือ พยาว ที่ก่อตั้งขึ้นเมื่อพุทธศตวรรษที่ 16 โดยมีผู้ปกครองคือ พ่อขุนงำเมือง ภายหลังมีการเปลี่ยนแปลงอำนาจ และตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของอาณาจักรล้านนา

เมื่อถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เมืองพะเยาอยู่ภายใต้การปกครองของจังหวัดเชียงรายในฐานะ อำเภอพะเยา และเมื่อวันที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2520 อำเภอพะเยาได้ยกฐานะขึ้นเป็น จังหวัดพะเยา นั้นเองละครับ

จากหนองเอี้ยงสู่กว๊านพะเยา

ก่อนที่จะเป็นกว๊านพะเยาในวันนี้ พื้นที่แห่งนี้เดิมมีสภาพเป็นพื้นที่ลุ่มต่ำริมแม่น้ำอิง ที่ประกอบไปด้วย“บวก”อันเป็นพื้นที่น้ำขังขนาดเล็ก และ“หนอง”ที่เป็นพื้นที่น้ำขังขนาดใหญ่ โดยมี“หนองเอี้ยง” เป็นหนองน้ำที่สำคัญที่สุด

หนองเอี้ยง ได้ชื่อว่าเป็นต้นกำเนิดของกว๊านพะเยา หนองเอี้ยง กับหนองและบวกอื่นๆในบริเวณที่ลุ่มแม่น้ำอิง ในปี พ.ศ. 2484 กรมประมง สร้างทำนบและประตู กั้นน้ำ กักเก็บน้ำไว้

เกิดเป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่กินพื้นที่มากกว่า 1 หมื่นไร่ ที่เรียกขานกันว่า “กว๊านพะเยา” ขึ้นมา จากอดีตจนถึงทุกวันนี้กว๊านพะเยาได้กลายแหล่งน้ำสำคัญในหลายด้านของจังหวัด

ไม่ว่าจะเป็น ด้านการประมง การชลประทาน แหล่งท่องเที่ยว แหล่งประวัติศาสตร์ สถานที่พักผ่อนหย่อนใจของคนพะเยาและนักท่องเที่ยวไปแล้ว

อนุสาวรีย์พญางำเมือง อดีตกษัตริย์ผู้ปกครองเมืองภูกามยาว (พะเยา) ประดิษฐานอยู่ที่สวนสาธารณะ เทศบาลหน้ากว๊านพะเยา เริ่มก่อสร้างเมื่อปี พ.ศ. 2524 เสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2527

พญางำเมืองเป็นพระสหายร่วมน้ำสาบาน กับ พญามังรายอดีต กษัตริย์เมืองเชียงราย และพระร่วงเจ้า แห่งกรุงสุโขทัย ซึ่งทั้งสามกษัตริย์ได้ทรงกระทำสัตย์ต่อกัน ณ บริเวณน้ำแม่อิง ซึ่งปัจจุบันอยู่บริเวณกว๊านพะเยา

"วัดอนาลโยทิพยาราม" ตั้งอยู่บนดอยบุษราคัมห่างจากตัวจังหวัด 20 กิโลเมตร บริเวณดอยบุษราคัม และม่อนพระนอน ประกอบด้วยพระพุทธรูปศิลปสุโขทัยลักษณะงดงามมาก

และยังมีพระพุทธรูปปางต่างๆ อีกหลายองค์ อาทิ พระพุทธไสยาสน์ พระพุทธรูปปางลีลา พระพุทธรูปปางนาคปรก สร้างด้วยความประณีตสวยงามแบบศิลปไทย รัตนเจดีย์ เป็นศิลปะแบบอินเดียพุทธคยา

เก๋งจีนประดิษฐานเจ้าแม่กวนอิม หอพระแก้วมรกตจำลอง จากยอดเขาสามารถชมทัศนียภาพ ของกว๊านพะเยา และเมืองพะเยาได้อย่างสวยงามเลยละครับ

นวลพาไปรู้จักกับพะเยาไปแล้วคร่าวๆนะครับ

แต่วันนี้อย่างที่บอกว่าจะพามาสัมผัสกับอีกหนึ่งวิถีชีวิตของคนริมฝั่งกว๊าน

มาเรื่องกันที่นี้เลยดีกว่าครับ บ้านดินคำปู้จู้

ความฝันเรื่องการมีบ้านดินมักเป็นความฝันของหลายคนที่คิดว่าอยู่บ้านดินหน้าร้อนแล้วเย็นสบาย อยู่บ้านดินหน้าหนาวแล้วอบอุ่น บ้านดินราคาไม่แพง และบ้านดินต้องเหมาะกับชีวิตพอเพียง

สำหรับความคิดของคู่สามีภรรยาครูจุ้ย-ชลดา และครูโชะ-ศักดิ์ชัย เวยื่อ นั้นเริ่มจากแนวคิดการอยากพึ่งพาตนเอง จึงเริ่มศึกษาและหาข้อมูลเกี่ยวกับบ้านดินให้มากขึ้น

และในที่สุดทำให้รู้ว่าการสร้าง “บ้านดิน” ไม่ได้ทำให้ทั้งคู่ได้แค่ “บ้านหลังใหม่” แต่ทั้งสองยังกลายเป็น “คนใหม่” ไปพร้อมๆ กับเวลาที่บ้านเสร็จ

“บ้าน” ที่เริ่มจากดิน 1 ก้อน

ตั้งแต่ปี 2551 ครูจุ้ยกับครูโชะเริ่มสนใจเรื่องบ้านดิน หาข้อมูลจากการอ่าน และเดินทางไปดูบ้านดินตามจังหวัดต่างๆ เจอทั้งบ้านดินแบบที่แย่ที่สุด ไม่น่าอยู่ อยู่ไม่ได้ เพราะไม่มีคนดูแล

หรือแม้กระทั่งบ้านดินที่ดีที่สุดแบบใช้ผู้รับเหมาสร้างให้ แต่เพราะทั้งสองต้องการมีส่วนร่วมในการสร้างบ้านของตัวเอง และดึงศักยภาพของตนเองออกมาใช้ให้มากที่สุด 4 ปีถัดมาจึงตัดสินใจซื้อที่นา 2 ไร่เพื่อสร้างบ้านดินตามแนวทางของตัวเอง

จากนั้นอีกประมาณ 1 ปีหลังถมดิน ปรับหน้าดินเพื่อสร้างบ้าน ทั้งสองก็เริ่มเหยียบดินปั้นก้อนอิฐดิน จากก้อนอิฐดินก้อนแรก ทำวันละ 40 ก้อน ใช้เวลาเกือบปี จนกระทั่งได้ก้อนอิฐดินสำหรับสร้างบ้าน 4 ,000 ก้อน

ตลอดระยะเวลาประมาณ 2 ปี ทั้งสองค่อยๆ ช่วยกันสร้างบ้านดินจนกระทั่งบ้านเสร็จและย้ายเข้าอยู่เมื่อปี 2557

 

“บ้านดินมีจิตวิญญาณของคนทำอยู่ในนั้น ทุกมุมของบ้านมันมีเรื่องราว บ้านดินเปลี่ยนเรา ดังนั้นคนสร้างบ้านดินส่วนใหญ่จึงอยากบอกต่อ เป็นกำลังใจและสร้างแรงบันดาลใจให้กับคนที่สนในอยากมีบ้านดินเหมือนกัน"

นอกจากบ้านดินคำปู้จู้จะเป็นบ้านดินสำหรับพักอาศัยของคุณครูทั้งสองแล้ว ยังกลายเป็นแหล่งเรียนรู้วัฒนธรรมชุมชนเรื่องการสร้างบ้านดิน เกษตรพอเพียง และศิลปะที่เปิดอบรมให้ความรู้กับผู้สนใจทุกคนโดยไม่มีค่าใช้จ่าย

นั่นเป็นเพราะหัวใจความเป็นครูที่นึกย้อนกลับไปคิดถึงช่วงที่ตนเองเหน็ดเหนื่อยกับการแสวงหาความรู้ก่อนสร้างบ้านดิน

ดังนั้นหากใครสนใจแนวความคิดเรื่องการสร้างบ้านดินรวมถึงวิถีการพึ่งพาตนเองสามารถติดตามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่เพจ @บ้านดินคำปู้จู้ live & learn mud house ได้เลยครับ

ออกจากบ้านดินมาเราก็ไปต่อกันที่ ชุมชนบ้านบัวครับ ชุมชนบ้านบัวเป็นชุมชนท่องเที่ยวต้นแบบของพะเยา ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่9

 

นวลได้มีโอกาสไปปั่นจักรยานได้ไปเรียนรู้การทำสุ่มไก่ ได้ผ่อนคลายกับการทำสปาสุ่มไก่ที่เป็นการอบสมุนไพรที่ฟินเวอร์ๆ และไปเรียนรู้การเพาะเลี้ยงด้วงกว่างจากลุงบรรพต สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ http://www.baandokbua.com/index.php?page=home&language=th

อีกหนึ่งไฮไลท์ของการมาเที่ยวพะเยาในครั้งนี้ต้องยกให้การเรียนรู้การทำประมงพื้นบ้านของคนริมฝั่งกว๊านพะเยาที่ โฮงเฮียนกว๊านพะเยา ครับโฮงเฮียนกว๊านพะเยานี้เกิดขึ้นได้จาก สมศักดิ์ เทพตุ่น ประธานเครือข่ายประมงพื้นบ้านจังหวัดพะเยา

กล่าวว่าชุมชนวัดบุญยืนอยู่ติดกับกว๊านพะเยา คนที่คุ้นเคยจะเรียกว่าสันแกลบดำ ซึ่งเป็นท่าเรือพายของชาวประมงสำหรับออกหาปลาทุกวันตั้งแต่เป็นลำน้ำอิงก่อนมีกว๊านพะเยา

และสืบทอดอาชีพประมงกว๊านพะเยาจนถึงทุกวันนี้ ชุมชนแห่งนี้เป็นที่จัดกิจกรรม เกี่ยวกับวิถีชาวประมงกว๊านพะเยา จากการหารือกับเพื่อนชาวประมงอยากจัดตั้งโฮงเฮียนกว๊านพะเยา

เพื่อถ่ายทอดความรู้เรื่องวิถีชีวิตชาวประมงกับกว๊านพะเยา อีกทั้งให้โอกาสผู้ที่ต้องการศึกษาหรือต้องการข้อมูลได้เรียนรู้จากชีวิตจริงของชาวประมงด้วยตนเอง

"การเรียนรู้วิถีชาวประมงโดยลงเรือหาปลากับชาวประมง ศึกษาวิธีการเหวี่ยงแห เก็บปลา หรือหาปลาด้วยเครื่องมือหลายชนิดนอกจากได้รับความรู้แล้วก็ได้ปลาจากกว๊านพะเยากลับไปบ้านทำอาหารเพื่อให้เกิดความประทับใจและรักกว๊านพะเยาเหมือนชาวประมงทุกวันนี้"

ปิดท้ายทริปด้วยการล่องเรือออกไปไหว้พระกลางกว๊านพะเยาที่ วัดติโลกอาราม

วัดติโลกอารามหรือสันธาตุบวกสี่แจ่ง พระอารามหลวงในรัชสมัยพระเจ้าติโลกราช กษัตริย์ล้านนาลำดับที่ 9 แห่งราชวงศ์มังราย สร้างขึ้นระหว่างปี พ.ศ. 2019 - 2029 ปัจจุบันตัววัดจมอยู่ใต้กว๊านพะเยา

ยกเว้นส่วนยอดพระธาตุที่โผล่พ้นน้ำขึ้นมา เนื่องจากปี พ.ศ. 2482 กรมประมงได้ก่อสร้างประตูกั้นน้ำ ทำให้น้ำแม่อิงและลำน้ำสาขาซึ่งไหลลงมาจากทิวเขาผีปันน้ำ

เกิดการเอ่อล้นเข้าท่วมชุมชนโบราณที่ตั้งอยู่บริเวณหนองเอี้ยงจนเกิดทะเลสาบน้ำจืดขึ้นมา เรียกว่ากว๊านพะเยา ทำให้วัด โบราณสถาน และชุมชนโบราณจำนวนมากจมอยู่ใต้น้ำครับ

เป็นไงบ้างครับการมาเที่ยวพะเยากับนวลในครั้งนี้ พะเยาถึงจะเป็นเมืองเล็กๆ แต่แฝงไปด้วยเสน่ห์และมนต์ขลังสุดๆ ไปเลยละ นวลขอฝากพะเยาไว้เป็นอีกหนึ่งเดสติเนชั่นในใจของแฟนจ๋าด้วยนะครับ