แหลมผักเบี้ย ความสุขของพ่อ กับการพัฒนาสิ่งแวดล้อม

แหลมผักเบี้ย หรือ “ โครงการศึกษาวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมแหลมผักเบี้ย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ” ตำบลแหลมผักเบี้ย อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี
เป็นโครงการบำบัดน้ำเสีย ที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงมีพระราชดำริขึ้นโดยใช้สายลม แสงแดด และธรรมชาติ เข้าจัดการสร้างน้ำเสียสู่น้ำในให้ท้องถิ่นอีกครั้ง

“…ปัญหาสำคัญ คือ เรื่องสิ่งแวดล้อม เรื่องน้ำเสียกับขยะ ได้ศึกษามาแล้วเหมือนกัน ทำไม่ยากนัก ในทางเทคโนโลยีทำได้ แล้วในเมืองไทยเองก็ทำได้…
…โครงการที่จะทำนี้ไม่ยากนัก คือว่า ก็มาเอาสิ่งที่เป็นพิษออก พวกโลหะหนักต่างๆเอาออก ซึ่งมีวิธีทำ ต่อจากนั้นก็มาฟอกใส่อากาศ บางทีก็อาจไม่ต้องใส่อากาศ แล้วก็มาเฉลี่ยใส่ในบึง หรือเอาน้ำไปใส่ในทุ่งหญ้าแล้วก็เปลี่ยนสภาพของทุ่งหญ้าเป็นทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ ส่วนหนึ่งเป็นที่สำหรับปลูกพืช ปลูกต้นไม้…
…แล้วก็ต้องทำการเรียกว่า การกรองน้ำ ให้ทำน้ำนั้นไม่ให้โสโครก แล้วก็ปล่อยน้ำลงมาที่เป็นที่ทำการเพาะปลูก  หรือทำทุ่งหญ้า หลังจากนั้นน้ำที่เหลือก็ลงทะเล โดยที่ไม่ทำให้น้ำนั้นเสีย…”

กระแสพระราชดำรัสพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2533

เสน่ห์ของสถานที่แห่งนี้ไม่ใช่เพียงแค่การศึกษาวิจัยพัฒนาสิ่งแวดล้อมอย่างเดียว แต่ยังมีเส้นทางเพื่อศึกษาในเรื่องของระบบนิเวศป่าชายเลนที่มีทางเดินลัดเลาะเข้าไปยังป่าชายเลนระยะทางกว่า 850 เมตร เพื่อให้ได้รับบรรยากาศและเข้าใจถึงระบบนิเวศป่าชายเลน ได้เรียนรู้ระบบบำบัดน้ำเสียทางธรรมชาติ 4 ระบบ ซึ่งเราจะได้เห็นว่า ธรรมชาติ ก็สามารถบำบัดธรรมชาติด้วยกันเองได้ ถ้าพร้อมแล้วตามนวลมาได้เลยครับ

จากกระแสพระราชดำรัสของในหลวงรัชกาลที่9 ในเรื่องของสิ่งแวดล้อมนั้น ได้กลายมาเป็นโครงการศึกษาวิจัยหาวิถีทางที่เหมาะสมในการแก้ไขปัญหาน้ำเสียและขยะในชุมชน ที่แสนจะประหยัด สะดวก ทำได้ง่าย และยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับพื้นที่อื่นๆในประเทศไทยได้ 

ปัญหาขยะและน้ำเสียในชุมชนและในเมืองนั้นสร้างความเดือดร้อนต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ และสภาพแวดล้อม ยังส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของเราอีกด้วย

โดยจะมีอาคารจัดแสดงเกี่ยวกับพระมหากรุณาธิคุณและความรู้เกี่ยวกับโครงการแหลมผักเบี้ยให้เราได้ความรู้ก่อนไปชมของจริงกันด้วย

แหลมผักเบี้ย นั้นเป็นสถานที่ทำการศึกษาวิจัยการกำจัดขยะแบบประหยัด 

และการบำบัดน้ำเสีย โดยวิธีธรรมชาติก่อนปล่อยลงสู่ทะเล

ป่าชายเลน คือ สถานที่บำบัดน้ำเสียที่ดีที่สุด ก่อนที่น้ำนั้นจะไหลลงสู่ทะเลที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ พระองค์ได้มีพระราชดำริขึ้นเพื่อประชาชนทุกคนอย่างแท้จริง ในอดีตนั้นที่นี่พบกับปัญหาน้ำเสียถึงขนาดน้ำที่จะนำมาใช้ในการอุปโภค บริโภคไม่สามารถนำมาใช้ได้เลย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงมีพระราชดำริจัดตั้งโครงการดังกล่าวเพื่อบำบัดน้ำเสีย โดยให้ธรรมชาติช่วยธรรมชาติ มีด้วยกัน 4 ระบบ ดังนี้

ระบบแรก คือ บ่อบำบัดน้ำเสีย เวลาที่มีน้ำเสียไหลมาแต่ละบ่อก็จะไหลล้นผ่านอาคารระบายน้ำด้านบน และเชื่อมต่อกันทางตอนล่างของบ่อถัดไปเป็นลำดับก่อนที่จะนำคืนสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ

ระบบที่สอง คือ ระบบพืชและหญ้ากรองน้ำเสีย ซึ่งให้พืชช่วยบำบัดนำเสียโดยการให้น้ำเสียไหลผ่านแปลงหญ้าและหญ้าที่ดีที่สุดก็คือ หญ้าธูปฤาษี ที่ช่วยปล่อยออกซิเจนจากรากลงไปเติมน้ำให้กลายเป็นน้ำดีได้ และเมื่อครบ 90 วัน ก็จะตัดพืชออก พอตัดแล้วก็นำไปให้กลุ่มแม่บ้านทำเครื่องสานเพื่อเพิ่มประโยชน์และสามารถสร้างรายได้ให้กับกลุ่มแม่บ้านได้

ระบบที่สาม คือ ระบบพื้นที่ชุ่มน้ำเทียม กลไกก็จะคล้ายกับระบบพืชและหญ้ากรอง แต่จะแตกต่างกันด้วยวิธีการ

ระบบที่สี่ คือ ระบบแปลงพืชป่าชายเลน โดยการให้ธรรมชาติบำบัดด้วยตัวของมันเองตามระยะเวลาการขึ้นลงของน้ำทะเลในแต่ละวัน อาศัยระบบรากของพืชป่าชายเลนช่วยปล่อยก๊าซออกซิเจนเติมให้กับน้ำเสียและจุลินทรีย์ในดินและชาวบ้านจะไม่เข้ามายุ่ง เพราะเป็นพื้นที่ของงานวิจัยและเมื่อมีโครงการฯ เข้ามาชาวบ้านก็จะเริ่มอนุรักษ์โดยการไม่ปล่อยน้ำเสียลงแม่น้ำ หรือว่าถ้าเขาจะปล่อยก็จะใช้ผ่านถังดักไขมัน หากบ้านไหนยังไม่มี ชาวบ้านจะมารับถังดักไขมันที่โครงการฯ ได้

ในส่วนของเส้นทางศึกษาธรรมชาติระบบนิเวศป่าชายเลนนั้น มีระยะทางประมาณ 850 เมตร  ไม่ต้องกลัวว่าแดดจะร้อนครับเพราะตลอดสองข้างทางเดินนั้นจะเต็มไปด้วยต้นโกงกางและต้นแสมสูงท่วมหัวจนเป็นอุโมงค์กันแดดเลย เราจะได้พบกับเจ้าน้องปลาตีนตัวโตสัญลักษณ์ความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลน ปูแสม ปูก้ามด้าม แต่ปูนาขาเกไม่มีนะครับ และนกนานาชนิด ไม่ว่าจะเป็นนกเด้าดิน นกยางเปีย เขาว่ากันว่าที่นี้เป็น1ใน10ที่ดูนกของไทยเลยนะครับ

การที่จะเข้าไปเยี่ยมชมโครงการศึกษาวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมแหลมผักเบี้ย อันเนื่องมาจากพระราชดำรินั้นไม่ยากเลยครับ สามารถขับรถยนต์ส่วนตัวเพื่อเที่ยวชมบ่อบำบัดน้ำเสียได้ มีแผนที่บอกแผนผังคร่าวๆของโครงการฯ หลังจากได้รับความรู้และความสุขมากมายจากการเรียนรู้โครงการฯแล้ว ก็อย่าลืมแวะอุดหนุนสินค้าของที่ระลึกจากโครงการฯกันนะครับ ไม่ว่าจะเป็นงานสานจากหญ้าธูปฤาษีของกลุ่มแม่บ้าน เสื้อยืด หมวกสาน ผลไม้อบแห้งและโปสการ์ด รวมทั้งสินค้าอื่นๆอีกมากมาย และถ้าหากใครยังไม่รู้ว่าวันพ่อนี้จะพาพ่อไปเที่ยวที่ไหน นวลขอแนะนำโครงการศึกษาวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมแหลมผักเบี้ย อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลแหลมผักเบี้ย อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรีแห่งนี้เลยครับ