ทุ่งกุลา (เลิก) ร้องไห้

ทุ่งกุลาร้องไห้เป็นที่ราบที่มีอาณาเขตกว้างขวางใหญ่ที่สุดในภาคอีสาน หากเปรียบกับกรุงเทพฯ มีขนาดใหญ่กว่าถึง 2 เท่า ครอบคลุมพื้นที่ 5 จังหวัด คือ ร้อยเอ็ด สุรินทร์ มหาสารคาม ศรีสะเกษ และยโสธร

ในอดีตทุ่งกุลาร้องไห้เคยเป็นท้องทะเลอันกว้างใหญ่ไพศาลมาก่อน ผนวกกับการปลูกข้าวหอมมะลิบนผืนดินแห่งนี้ ต้องเผชิญกับสภาพ 5 มหาโหด คือ ดินทราย รสเค็ม น้ำท่วมหนัก สภาพแห้งแล้ง อากาศหนาวเย็น และหมอกลงจัด  ซึ่งบ่มเพาะให้ข้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร้องไห้มีเอกลักษณ์ด้านรสชาติ และกลิ่นอันแตกต่างจากข้าวหอมมะลิในพื้นที่อื่นๆ

ข้าวหอมมะลิ (Thai jasmine rice “Thai Hom Mali”) เป็นสายพันธุ์ข้าวที่มีถิ่นกำเนิดในไทยมีลักษณะกลิ่นหอมคล้ายใบเตยเป็นพันธุ์ข้าวที่ปลูกที่ไหนในโลกก็ยังไม่ได้คุณภาพดีเท่ากับปลูกในไทย

ข้าวหอมมะลิเป็นข้าวที่มีคุณภาพสูง และข้าวมีเปลือกเรียวยาวได้ขนาดมาตรฐานข้าวชั้นหนึ่ง เมื่อสีเป็นข้าวสารจะได้เมล็ดข้าวเรียวยาว ขาวใส เงาแกร่ง และมีท้องไข่น้อย มีกลิ่นหอมอย่างมาก เมื่อหุงเป็นข้าวสุก มีรสชาติดี ข้าวหอมมะลิมีแป้งอะมิโลสต่ำ คือประมาณ 12-18% ทำให้เมื่อข้าวสุกแล้วจะมีความอ่อนนุ่มนิ่ม

อาจเป็นเพราะทุ่งกุลาร้องไห้มีลักษณะภูมิประเทศและภูมิอากาศแบบจำเพาะไม่เหมือนที่ใด ทำให้ข้าวหอมมะลิจากการปลูกบนพื้นที่ของทุ่งกุลาร้องไห้เป็นที่เลื่องลือขึ้นชื่อบนเวทีระดับโลก 

ชาวอีสานบนพื้นที่ทุ่งกุลาเมื่อเสร็จจากฤดูทำนาก็ออกเดินทางเข้าเมืองกรุงเพื่อหางานทำส่งเงินมาเลี้ยงครอบครัว และหาโอกาสเดินทางกลับบ้าน เพื่อมาช่วยครอบครัวเก็บเกี่ยวแล้วนำข้าวจากบ้านกลับไปทานด้วย

“หากได้ทานข้าวที่นำมาจากบ้านคราใดก็เสมือนดั่งได้นั่งทานข้าวที่บ้าน แม้ในใจอยากจะกลับไปนั่งทานข้าวพร้อมหน้าพร้อมตากับครอบครัวก็ตาม”

เปิดตำนาน…ทุ่งกุลาร้องไห้

ทุ่งกุลาร้องไห้เป็นเรื่องเล่าที่สืบทอดต่อกันมาแสนนาน หรืออาจเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริงบนสถานที่แห่งนี้ว่าชนเผ่ากุลามาจากเมืองเมาะตะมะ ดินแดนของชาวมอญ พวกเขามีอาชีพค้าขายสินค้าประเภทสีย้อมผ้า เครื่องทองเหลืองต่างๆ  กุลา ได้เดินทางผ่านทุ่งแห่งนี้หลายวัน ไม่พบผู้คน ไม่พบหมู่บ้าน ไม่พบแหล่งน้ำ ไม่มีต้นไม้ให้ร่มเงา มีแต่หญ้าขึ้นสูงเต็มไปหมด  ส่วนดินก็เป็นดินทรายยากลำบากแก่การเดินทาง จะขอความช่วยเหลือจากใครก็ไม่ได้  ถึงเวลาค่ำคืน ทั้งหิว ทั้งเหนื่อย สายตัวแทบขาด ร่างกายขาดน้ำ  ทั้งหมดจึงได้แต่นอนร้องไห้จนมีชาวพื้นเมืองผ่านมาพบเข้าจึงช่วยเหลือหาบหามไปปฐมพยายบาลในหมู่บ้าน ผู้รอดตายจึงเล่าเหตุการณ์ว่า ทนความยากลำบากไม่ไหวทุกคนเลยเอาแต่นอนร้องไห้  ชาวบ้านจึงตั้งชื่อทุ่งแห่งนี้ว่า “ทุ่งกุลาร้องไห้”

ลืม! ความแห้งแล้ง พกแรงเล่นน้ำ

ใครกัน? ที่ว่าทุ่งกุลาร้องไห้แห่งนี้ แห้งแล้ง มีแต่แดด ต้นหญ้า ดินปนทราย หรือนั่นเป็นเพียงแค่ตำนานไปเสียแล้ว

เราขอแนะนำสถานที่ซึ่งชาวกุลาเลิกร้องไห้  นั่นก็คือ…“ทะเลสาบทุ่งกุลา” อยู่ในพื้นที่อำเภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์

เมื่อก้าวเท้าลงจากรถก็จะพบผู้คนมากมาย บ้างมากันเป็นครอบครัว บ้างมากับเพื่อนๆ  ยิ้มกันอย่างมีความสุข สภาพเนื้อตัวเปียกปอน

“หนูจ๋าถ้าจะเล่นน้ำก็ไปเปลี่ยนเสื้อผ้าที่ห้องน้ำด้านโน้นเลยนะจ๊ะ” เสียงนี้แว่วเข้าหู หันไปดูก็ได้พบกับรอยยิ้มที่เป็นมิตรจากชายสูงอายุ  ทำให้รู้สึกว่าวันนี้ต้องได้ลงเล่นน้ำอย่างสนุกสุดมันส์อย่างแน่นอน…

ในระหว่างทางที่เดินลงไป ก็ได้เห็นแหล่งน้ำใหญ่มองไกลสุดสายตา เข้าใจเลยว่าทำไมเขาจึงตั้งชื่อว่าทะเลสาบ

ในทะเลสาบทุ่งกุลามีแพประกอบทุ่นลอยน้ำอยู่หลายหลังให้เลือกสรรสำหรับนั่งพักผ่อน ทานอาหาร และลงนั่งเล่นน้ำ หรือจะเล่นบานาน่าโบ๊ท ที่คนแถวนี้เรียกกันว่า “เรือกล้วย”

แพที่นั่งมีโครงสร้างเหล็กแข็งแรง ปูพื้นด้วยไม้ไผ่เรียงกันแน่นหนา หลังคามุงหญ้าคา ภายในแพมีอุปกรณ์ความปลอดภัยอย่างห่วงยาง เสื้อชูชีพ และเชือกเส้นยาว ทำให้เรามั่นใจที่จะลงแพแบบไม่ต้องกังวลใจ

นั่งได้สักพักก็มีแม่ค้ามากล่าวทักทายและยื่นเมนูอาหาร มีทั้งอาหารไทยและอาหารท้องถิ่นเต็มไปหมด ซึ่งราคาดูแล้วก็ไม่แพง หลังจากสั่งอาหารเสร็จก็มีลุงถอยเรือมาลากแพที่เรานั่งออกไปกลางทะเลสาบ มีลมมาปะทะสัมผัสได้ถึงอากาศที่สดชื่น รู้สึกสงบและผ่อนคลาย มีความเป็นส่วนตัว

เมื่อลุงจอดเรือแล้วโยนสมอที่ผูกเชือกติดไว้กับแพลงน้ำ ฉันมองดูเชือกที่วิ่งตามสมออย่างสงสัยว่าน้ำมีความลึกเท่าไหร่ แต่ก็หาข้อสรุปที่ชัดเจนไม่ได้

ความสวยงามของสายน้ำสีฟ้าคราม ใสแทบจะมองเห็นปลา ฉันได้เพียงแต่นั่งหย่อนขาลงในน้ำเย็นๆ บนกระแสน้ำที่ปลดปล่อยความเหนื่อยล้าและความเครียดที่มีอยู่หายไปโดยที่ไม่รู้ตัว

มองดูเพื่อนๆ และผู้คนรอบข้างต่างหลั่งไหลกันเข้ามาทะเลสาบแห่งนี้ คงจะมีความสุขไม่น้อยกว่าเราเป็นแน่

นับจากวันนั้นทุกครั้งที่ฉันรู้สึกไม่สบายใจ ก็จะคิดอยากจะหายตัวไปให้ถึงสถานที่ที่ดีที่สุด ณ “ทะเลสาบทุ่งกุลา”