วัดติโลกอารามแห่งกว๊านพะเยา

กว๊านพะเยา ผืนน้ำกว้างซึ่งเป็นทะเลสาบน้ำจืดที่ครองแชมป์ใหญ่ที่สุดของภาคเหนือตอนบน พื้นที่กว่าหมื่นไร่ เป็นบึงน้ำมหึมากลางเมืองพะเยา เดิมเป็นแหล่งรองรับน้ำจากเทือกเขาตอนเหนือ สำหรับใช้เพื่อการเกษตรและประมงพื้นบ้าน

จนกระทั่ง ปี พ.ศ. 2482 กรมประมงสร้างประตูกั้นน้ำเพื่อกักเก็บน้ำให้มากขึ้น ส่งผลให้ชุมชนและวัดโบราณบางส่วนจมหายไปกับสายน้ำและกาลเวลา

 

หนึ่งในโบราณสถานที่หายไปในคราวนั้น คือ “วัดติโลกอาราม” ซึ่งถูกค้นพบอีกครั้งในปี พ.ศ.2526 เมื่อชาวประมงพื้นบ้านพายเรือมาหลบลมฝนฤดูร้อนช่วงวันสงกรานต์

“ชาวบ้านที่หลบฝนเอาไม้พายแซะกองหินกอหญ้ากลางน้ำ แล้วเจอพระเครื่อง จึงนำกลับไปเปรียบเทียบกับพระที่บ้าน พบว่าเป็นพระเครื่องยอดขุนพลเมืองพะเยา เมื่อข่าวคราวแพร่สะพัดออกไป คนก็เฮโลกันมาขุดเป็นร้อยคน จึงทราบว่าเป็นกรุพระเครื่อง พบเป็นจำนวนมากบริเวณเกาะกลางน้ำ” ทวี ฝึกฝน ชายชราผู้ทำหน้าที่แจวเรือในกว๊านฯ เล่าเรื่องอดีตพลางหยิบพระเครื่องที่ห้อยคออยู่มาอธิบายประกอบ

สิ่งที่น่าตื่นเต้นยิ่งกว่านั้น ยังมีการค้นพบพระพุทธรูปหินทรายปางมารวิชัยองค์ใหญ่ คือ หลวงพ่อศิลา ชาวบ้านจึงอัญเชิญพระพุทธรูปขึ้นจากน้ำเพื่อไปทำพิธีสมโภชน์ 7 วัน 7 คืน ก่อนอัญเชิญไปประดิษฐานที่วัดศรีอุโมงค์คำ ทั้งนี้ มีการค้นพบตามหลักศิลาจารึกอีกด้วยว่า พระเจ้าติโลกราช เจ้าเมืองล้านนา โปรดให้ พระยายุทธิษถิระ เจ้าเมืองพะเยา สร้างวัดติโลกอาราม และสร้างสำเร็จประมาณปี พ.ศ. 2029 นั่นหมายถึงวัดแห่งนี้มีอายุกว่า 500 ปีแล้ว

แล้วการท่องเที่ยวกว๊านพะเยา ก็มีจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญ เมื่อปี พ.ศ. 2549 ผู้ว่าฯ ธนเศก อัศวานุวัตร ผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยาในยุคนั้น ได้ทำการสำรวจพื้นที่โบราณสถานกลางน้ำ พร้อมมีแนวคิดอยากส่งเสริมการท่องเที่ยวให้แตกต่างจากเดิม จึงไปปรึกษาพระครูที่วัด ก่อนอัญเชิญหลวงพ่อศิลากลับไปประดิษฐาน ณ วัดกลางน้ำดังเดิม

นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา การท่องเที่ยวกว๊านพะเยาจึงมีมิติใหม่ๆ นอกจากการชมความงามริมกว๊านแล้ว ทั้งนักท่องเที่ยวรวมถึงคนท้องถิ่น มักไม่พลาดโอกาสล่องเรือไปสักการะพระพุทธรูปกลางน้ำ รวมถึงการจัดพิธีเวียนเทียนกลางน้ำ ในวันพระใหญ่ทางพุทธศาสนา ซึ่งเป็นต้นตำรับประเพณีเวียนเทียนกลางน้ำแห่งแรกและแห่งเดียวในโลก

More Information

ค่าบริการเรือแจวจากท่าเรือไปวัดติโลกอาราม เริ่มต้นที่คนละ 30 บาท (นั่งได้ 5 คน) หรือเหมาเรือในราคา 150 บาท ส่วนการมาเป็นหมู่คณะ นั่งได้ประมาณ 10-20 คนต่อเที่ยว