ขนมตดหมา อาหารถิ่นเมืองบุรีรัมย์ กลิ่นหอมเย้ายวนใจ!

ขนมตดหมา หรือภาษาเขมรพื้นถิ่นเรียกว่า “เวือระพอม”  กลับมาได้รับความสนใจจากประชาชนและนักท่องเที่ยวอีกครั้ง หลังกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ยกให้เป็นเมนูอาหารพื้นถิ่น “1 จังหวัด 1 เมนูเชิดชูอาหารถิ่น”  ปี 2566 ของจังหวัดบุรีรัมย์  วันนี้ทีมข่าว จะพาไปรู้จักที่มาของต้นตดหมาพืชสมุนไพรที่นำมาเป็นส่วนผสมในการทำขนมตดหมา รวมถึงวิธีขั้นตอนการทำขนมตดหมาต้นตำรับ ที่บ้านสนวนนอก  อ.ห้วยราช  จ.บุรีรัมย์  

 

ปกติแล้วต้นตดหมา หรืออีกชื่อหนึ่งเรียกว่า กระพังโหม เป็นพืชไม้เลื้อย มีลำต้นและใบที่มีกลิ่นฉุน จึงเรียกกันว่า ตดหมา  จะขึ้นเองตามรั้วบ้าน ป่าละเมาะ สมัยโบราณคนเฒ่าคนแก่จะนิยมนำใบไปใช้ทาบริเวณสะดือให้ลูกหลานที่มีอาการท้องอืดท้องเฟ้อ   ส่วนรากก็จะนำไปต้มรับประทานเป็นยาสมุนไพรแก้ความดัน  เบาหวาน หรืออาหารท้องอืดด้วย   บางคนก็นำรากตดหมาไปต้มแล้วนำน้ำผสมในการทำขนมตดหมารับประทานในครัวเรือน เป็นขนมที่เกิดจากภูมิปัญญาของคนเฒ่าคนแก่สมัยก่อน   แต่พอยุคสมัยเปลี่ยนไปอาหารการกินและยารักษาโรคมีหลากหลายมากขึ้น   รุ่นลูกหลานจึงไม่นิยมนำมาทำขนมหรือใช้รักษาอาการท้องอืดเหมือนเมื่อก่อน อีกทั้งกลิ่นของใบตดหมาที่ค่อนข้างฉุนจึงพากันกำจัดทิ้ง     

  

กระทั่งหน่วยงานภาครัฐได้มีโครงการส่งเสริมหมู่บ้านสนวนนอก  เป็นหมู่บ้านท่องเที่ยว  จึงได้พลิกฟื้นขนมตดหมากลับมาอีกครั้ง จากนั้นชาวบ้านก็ต่อยอดทำขายให้กับนักท่องเที่ยวที่ไปเยือน  และเคยเป็นขนมที่ใช้สำหรับต้อนรับนายกรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรีเมื่อครั้งเดินทางดูเยือนจ.บุรีรัมย์ด้วย ปัจจุบันชาวบ้านก็จะอนุรักษ์ต้นตดหมาไว้   เพราะนักท่องเที่ยวที่มาเยือนนอกจากจะรับประทานขนมตดหมาแล้ว  ก็ยังอยากเห็นต้นตดหมาด้วย 

ขนมตดหมา หรือ เวือระพอม จะมีลักษณะหน้าตาคล้ายๆ กับขนมจาก แต่ขนมตดหมาห่อด้วยใบตองสด ข้างในจะมีส่วนผสมของแป้งข้าวเหนียว  น้ำตาล  มะพร้าวอ่อน กะทิสด เกลือ และที่ขาดไม่ได้คือน้ำต้มรากตดหมา  คลุกเคล้าส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน พักไว้หนึ่งชั่วโมงเพื่อให้แป้งขึ้น แล้วจึงนำเนื้อขนมมาใส่ใบตองห่อในขนาดที่พอเหมาะเป็นชิ้นยาวๆ นำไปย่างบนเตาไฟให้สุก เมื่อแกะออกมาดูจะพบว่าเนื้อแป้งมีความแห้งเกรียม กลิ่นหอม  รสชาติหวานมันอร่อยกลอมกล่อม ปัจจุบันนอกจากชาวบ้านสนวนนอกจะทำขายแล้ว   ก็จะมีชาวบ้านในหมู่บ้านอื่นทำขายด้วยเช่นกัน  บางคนก็นำไปประยุกต์ใส่ใบเตยเพื่อเพิ่มความหอมด้วย ปัจจุบันนอกจากจะมีขายที่บ้านสนวนนอกแล้ว  ก็มีขายตามงานโอท็อป  ถนนคนเดินด้วยในราคาเพียงชิ้นละ 5 บาทเท่านั้น

นางพงศ์ศรี   แก้วพรม  อายุ 57 ปี ผจก.ท่องเที่ยวชุมชนบ้านสนวนนอก  บอกว่า “เครือตดหมา หรือเวือระพอม” เป็นพืชไม้เลื้อยชนิดหนึ่งบางพื้นที่จะเรียกว่า ต้นกระพังโหม ขึ้นได้ทั่วไปในป่า และรั้วบ้าน  หากนำต้นหรือใบมาขยี้แล้วลองดมก็จะมีกลิ่นเหม็น แต่ถึงแม้กลิ่นจะไม่น่าพิสมัย แต่ถือเป็นสมุนไพรที่มีประโยชน์มากมาย ทั้งเป็นยาแก้ท้องอืดท้องเฟ้อ กลิ่นเหม็นๆ นั้นยังช่วยระบายความร้อนในร่างกาย ช่วยขับลม ช่วยย่อยอาหารด้วย   ซึ่งคนเฒ่าคนแก่ในหมู่บ้านก็จะนำมาเป็นส่วนผสมในการทำขนมตดหมาด้วย   ปัจจุบันก็มีการทำขายและอนุรักษ์ต้นตดหมายเอาไว้ด้วย  ทั้งนี้ขนมตดหมายังสร้างรายได้ให้กับชาวบ้านที่ทำขายด้วย

ด้านป้าระเบียบ   มาตรคำจันทร์  อายุ 67 ปี ชาวชุมชนบุลำดวน  อ.เมืองบุรีรัมย์  บอกว่า  ส่วนตัวก็รู้ถึงสรรพคุณของต้นตดหมาอยู่แล้ว    ว่าเป็นพืชสมุนไพรที่สามารถนำใบไปขยี้แล้วทางบริเวณท้องเพื่อแก้อาหารท้องอืดท้องเฟ้อ   ทั้งยังนำรากไปต้มดื่มแก้โรคต่างๆ ได้อีกด้วยก็มีประโยชน์หลายอย่าง   แล้วเมื่อนำมาทำขนมก็ยังช่วยย่อยได้อีกด้วย   เพราะขนมตดหมามีส่วนผสมของแป้งข้าวเหนียว   ก็เคยกินมาตั้งแต่เด็ก   ก็ดีใจที่ชาวบ้านยังอนุรักษ์ภูมิปัญญาขนมพื้นถิ่นเอาไว้   หากใครอยากรับประทานขนมตดหมาต้นตำรับก็สามารถไปอุดหนุนกันได้ที่บ้านสนวนนอก