คุยกับ จอห์น สปีส์ นักสำรวจถ้ำตัวยงแห่งแม่ฮ่องสอน

คุยกับ จอห์น สปีส์ นักสำรวจถ้ำตัวยงแห่งแม่ฮ่องสอน ... โดย ลุงจิ๊ป

ถ้ำถูกทำลายได้ง่าย ไม่เหมือนป่า ที่ต้นไม้ถูกทำลายไปยังงอกใหม่มาได้ จอห์น สปีส์ (John Spies ) หนุ่มใหญ่นักสำรวจถ้ำเล่าถึงสิ่งที่ห่วงมาตลอดยี่สิบกว่าปี ที่อยู่ในเมืองไทยให้ทีมงานเราฟังเมื่อสัปดาห์ก่อน หลายแง่มุมของการอนุรักษ์ได้คุยกันอย่างชนิดที่เชื่อว่า หลายคนคงไม่ทราบมาก่อนด้วยซ้ำ..

แดดอุ่น ๆ ยามเช้าส่องลงกระทบระเบียงไม้สัก ของ Cave Lodge Guesthouse ที่พักคนเดินทางจากทั่วทุกมุมโลก อยู่ริมห้วยน้ำลาง ก่อนถึงถ้ำน้ำลอดแห่งแม่ฮ่องสอน ในที่สุด ผม คุณนุ คุณโอ และคุณเอ ก็ได้เจอกับจอห์น หลังจากเมื่อสามวันก่อน เราคลาดกันไปนิดเดียว เพราะจอห์นแวะไปรับลูกสาวและซื้อของใช้ที่จำเป็นในตัวเมืองเชียงใหม่ เหตุเพราะคลาดกันไปคราวก่อน และเวลาจำกัด เราเลยตัดสินใจเข้าสำรวจถ้ำที่นายสบายไม่เปิดเผยชื่อด้วยตนเอง โดยมีชาวบ้านละแวกนั้นเป็นผู้นำทางแทนจอห์น ซึ่งตอนแรกเรากะว่าจะชวนร่วมทีมในฐานะเจ้าถิ่น ซึ่งคุ้นเคยกับถ้ำต่าง ๆ ในละแวกนี้ดี จอห์น สปีส์ อยู่เมืองไทยมาตั้งแต่ปี 1977 ใช้เวลามากกว่าครึ่งชีวิตในแผ่นดินสยาม ด้วยเหตุผล ที่เขาอธิบายกับเราด้วยสีหน้ายิ้ม ๆ . เก็ตลอส และ เกริล์เฟรนด์ ตอนแรกมาเมืองไทยเป็นแบ็กแพ็กเกอร์ ครั้งแรกวางแผนจะไปยุโรป บอกพ่อแม่ว่าสอง ปีจะกลับมา ไปอินโดนีเซีย ตอนนั้นถ้าเจอแฟนครั้งแรกอาจจะหลงทางเหมือนกัน เขาเล่าไปหัวเราะไป หลังจากนั้นก็ ไปมาเลย์ขึ้นไทย ตอนนั้นนักท่องเที่ยวที่สมุยยังไม่มี ต้องนอนชายหาด มาเชียงใหม่น่าประทับใจชาวเขาเมื่อยี่สิบปีก่อน น่าสนใจที่เจอยังแต่งตัวแบบโบราณอยู่

จอห์น เล่าต่อว่า เดินแถวนี้เจ็ดปี เริ่มรู้เรื่องถ้ำ พอเจอถ้ำผีแมนก็ประทับใจอยากจะรู้ว่ามันเป็นใครเอาศพไว้ในถ้ำ เริ่มสนใด ในแม่ฮ่องสอนจะเจอประมาณเจ็ดสิบไซต์ ผมว่าทุกที่ในเมืองไทยมีแบบนี้ ในแม่ฮ่องสอนมีภาพเขียนโบราณประมาณ สิบสองไซต์ เมื่อก่อนที่ถ้ำลอดสมบูรณ์ ชาวบ้านกับนักท่องเที่ยวช่วยกันทำลาย

การทำลายที่จอห์นว่าก็คือ การเอามือไปจับลูกคลำภาพเขียน ด้วยความไม่รู้ว่าจะทำให้ตัวภาพเลอะเลือนและจางซีดลงในที่สุด

แถวปาย-ปางมะผ้า มีถ้ำเยอะ สองร้อยกว่าแห่ง ถ้าในเมืองนอกฝรั่งเศส เขากลัวว่าคนจะเข้าจะล็อกไว้ พิจารณาดูก่อนว่าจะเปิดหรือไม่ บางถ้ำน้ำท่วมทุกปี ถ้าเดินไปตามอุโมงค์ใหญ่ น้ำล้างไปหมด ไม่ค่อยมีสิ่งมีชีวิตอยู่ จอห์น อธิบาย ว่า ทำไมบางถ้ำจึงไม่ควรเปิดเผยให้สาธารณชนรู้ หากไม่มีการเตรียมพร้อมสำหรับการรองรับนักท่องเที่ยวเสียก่อน โดยเฉพาะบางถ้ำสภาพแวดล้อมอาจละเอียดอ่อนเป็นพิเศษ แต่ถ้าถ้ำที่ไม่แอคทีฟ อย่างถ้ำผีแมน (ถ้ำที่มีโลงศพโบราณในภาคเหนือ โดยมากมักจะมีสภาพแห้ง) คนหายใจเข้าไป คาร์บอนจากลมหายใจเพิ่มขึ้น จะกระทบต่อหินยอกหินย้อย เวลาเข้านำเอาฝุ่นเข้าไป ถ้าคนเข้าไปเยอะ ๆ จะมีผล

เขาอธิบายให้ทีมงานสบายดอทคอมฟัง พร้อมยกตัวอย่างบางถ้ำที่มีสภาพเสียไปแล้ว อย่างเช่นถ้ำน้ำลอด ที่ผู้คนรู้จักกันมานาน ในขณะที่ถ้ำลึกลับที่นายสบายกล่าวถึง ไม่ควรให้มีคนเข้าไปมากในขณะนี้ เพราะยัง ไม่มีการทำทางเดินไม่ให้นักท่องเที่ยวเหยียบย่ำโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์