ลพบุรี

ลพบุรี เป็นเมืองเก่าแก่ที่มีประวัติความเป็นมายาวนาน ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ จนถึงสมัยปัจจุบัน เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 12 ลพบุรีรู้จักกันในชื่อว่า ละโว้ หรือ ลวะปุระ เป็นเมืองที่มีความสำคัญทางฝั่งตะวันออกของลุ่มน้ำเจ้าพระยา มีการคมนาคมได้ทั้งทางบก และทางน้ำ ทำให้เมืองลพบุรีเป็นเมืองท่าสำคัญในการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศ และยังเป็นเมืองศูนย์กลางทางพุทธศาสนาอีกด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการที่ได้ติดต่อกับอาณาจักรกัมพูชา ซึ่งเป็นศูนย์กลางแห่งอำนาจที่สำคัญในขณะนั้น ทำให้รับเอาศิลปวัฒนธรรมของอาณาจักรกัมพูชาเข้ามามากมาย

จนทำให้ลพบุรีกลายเป็นเมืองที่มีความเจริญรุ่งเรืองกว่าเมืองอื่นๆ ที่อยู่ในเขตลุ่มน้ำเจ้าพระยา ในสมัยกรุงศรีอยุธยา ลพบุรีมีฐานะเป็นเมืองหน้าด่านที่สำคัญ ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ จนถึงสมัยสมเด็จพระตรโลกนาถ เมืองลพบุรีถูกลดฐานะลงเป็นเมืองจัตวา และซบเซาลงเรื่อยๆ จนกระทั่งถึงสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ลพบุรีกลับมามีบทบาทโดดเด่นอีกครั้ง โดยเป็นเสมือน ราชธานีแห่งที่ 2 เนื่องจากสมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงเสด็จมาประทับที่เมืองลพบุรี เพื่อว่าราชการในแต่ละปีถึง 8-9 เดือน

จึงทำให้ลพบุรีในสมัยนั้นมีความเจริญรุ่งเรืองทั้งทางด้านสถาปัตยกรรม ด้านสาธารณูปโภค และเป็นเมืองสำคัญในการปกครอง จนกระทั่งสิ้นสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ลพบุรีถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งจนเกือบมีสภาพเป็นเมืองร้าง ลพบุรีกลับมามีบทบาทอีกครั้งในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยพระองค์ทรงให้ความสนใจเมืองลพบุรีมาก ทรงโปรดฯ ให้มีการบูรณะปฏิสังขรณ์พระราชวัง ซึ่งเคยเป็นที่ประทับของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และพระราชทานชื่อว่า พระนารายณ์าชนิเวศน์ ในสมัย จอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี ได้พัฒนาจังหวัดลพบุรีให้เป็นเมืองศูนย์กลางทางการทหาร และมีการวางผังเมืองใหม่ โดยย้ายศาลากลางจังหวัดจากบริเวณพระนารายณ์ราชนิเวศน์มายังสถานที่ตั้งในปัจจุบัน

คำขวัญประจำจังหวัดลพบุรี คือ วังนารายณ์คู่บ้าน ศาลพระกาฬคู่เมือง ปรางค์สามยอดลือเลื่อง เมืองแห่งดินสอพอง เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์เกริกก้อง แผ่นดินทองสมเด็จพระนารายณ์

ลพบุรี อยู่ห่างกรุงเทพฯ 153 กิโลเมตร เนื้อที่ทั้งหมด 6,199 ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครอง ออกเป็น 9 อำเภอกับ 2 กิ่งอำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองลพบุรี อำเภอโคกสำโรง อำเภอบ้านหมี่ อำเภอชัยบาล อำเภอท่าวุ้ง อำเภอพัฒนานิคม อำเภอท่าหลวงอำเภอสระโบสถ์ อำเภอโคกเจริญ กิ่งอำเภอลำสนธิ และกิ่งอำเภอหนองม่วง