พิษณุโลก

จังหวัดพิษณุโลกมีประวัติศาสตร์อันยาวนานควบคู่กับประเทศไทย โดยมีชื่อเรียกต่าง ๆ กันในศิลาจารึก ตำนาน นิทาน และพงศาวดาร เช่น สองแคว, สองแควทวิสาขะ และไทยวนที จังหวัดพิษณุโลก เป็นเมืองที่มีประวัติความเป็นมาที่เก่าแก่ก่อนการก่อตั้งอาณาจักรสุโขทัย ของราชวงศ์พระร่วง โดยมีหลักฐานว่าพิษณุโลก หรือสองแคว เป็นเมืองที่อยู่ใต้การปกครองของราชวงศ์พ่อขุนผาเมือง จนกระทั่งถึงสมัยพ่อขุนรามคำแหง จึงได้ทรงยึดเมืองสองแควเข้าไว้ในอาณาจักรสุโขทัย เพื่อสกัดกั้นมิให้อาณาจักรอยุธยาแผ่ขยายอำนาจขึ้นมาครอบครองสุโขทัย แต่ในที่สุดเมื่อถึงสมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราช ที่ 1 (ขุนหลวงพระงั่ว) ครองกรุงศรีอยุธยา

พระองค์ก็สามารถทำสงครามยึดเมืองสองแควได้ เมืองสองแควจกลายเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยา และมีฐานะเป็นราชธานีของหัวเมืองฝ่ายเหนือ เมืองสองแควจึงถือเป็นเมืองสำคัญทางยุทธศาสตร์เมืองหนึ่งของกรุงศรีอยุธยา และเคยเป็นเมืองหลวงของอยุธยาอยู่ช่วงหนึ่งในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทั้งได้ทรงเปลี่ยนชื่อเมืองสองแคว เป็น พิษณุโลกด้วย ต่อมาเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 พิษณุโลกจึงเปลี่ยนฐานะเป็นจังหวัดๆ หนึ่งของประเทศจนถึงปัจจุบัน

เดิมเมืองพิษณุโลกเป็นเมืองเก่าสมัยขอม อยู่ห่างจากที่ตั้งเมืองปัจจุบันลงไปทางทิศใต้ประมาณ 5 กิโลเมตร เรียกว่า "เมืองสองแคว" ที่เรียกเช่นนี้ เพราะตั้งอยู่ระหว่างแม่น้ำสองสาย คือ แม่น้ำน่าน กับแม่น้ำแควน้อย แต่ปัจจุบันแม่น้ำแควน้อยเปลี่ยนทางเดินออกห่างจากตัวเมืองไปประมาณ 10 กิโลเมตร

ที่ตั้งตัวเมืองเก่าในปัจจุบันคือ บริเวณวัดจุฬามณี ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่ของพิษณุโลก แต่เมื่อประมาณพุทธศักราช 1900 พระมหาธรรมราชาที่ 1 (ลิไท) ได้โปรด ให้ย้ายเมืองสองแคว มาตั้งอยู่ ณ บริเวณตัวเมืองในปัจจุบัน และยังคงเรียกกันติดปากว่า เมืองสองแคว เรื่อยมา

คำขวัญประจำจังหวัด : พระพุทธชินราชงามเลิศ ถิ่นกำเนิดพระนเรศวร สองฝั่งน่านล้วนเรือนแพ หวานฉ่ำแท้กล้วยตาก ถ้ำและน้ำตกหลากตระการตา

สถานที่ท่องเที่ยวสำคัญ : วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร, พระราชวังจันทน์, วัดนางพญา, อุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง, อุทยานแห่งชาติทุ่งแสลงหลวง, อุทยานแห่งชาติภูหินร่องกล้า, อุทยานแห่งชาติแก่งเจ็ดแคว, อุทยานแห่งชาติน้ำตกชาติตระการ, อุทยานแห่งชาติภูสอยดาว

ทิศเหนือ ติดต่อกับ จังหวัดอุตรดิตถ์ และลาว ทิศใต้ ติดต่อกับ จังหวัดพิจิตร ทิศะวันออก ติดต่อกับ จังหวัดเลย และเพชรบูรณ์ ทิศตะวันตก ติดต่อกับ จังหวัดสุโขทัย และกำแพงเพชร จังหวัดพิษณุโลกแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 9 อำเภอ คือ อำเภอเมืองพิษณุโลก อำเภอวังทอง อำเภอพรหมพิราม อำเภอบางระกำ อำเภอบางกระทุ่ม อำเภอนครไทย อำเภอวัดโบสถ์ อำเภอชาติตระการ และอำเภอเนินมะปราง