ริ้วคลื่นและผู้คนบน เกาะล้าน

ว่าตามตรง ผมไม่ได้ละเอียดลึกซึ้งอะไรกับธรรมชาติ เข้าอกเข้าใจฤดูกาลและกระแสน้ำเช่นพวกเขาหรือก็ไม่ในวันที่คนบนเกาะล้านยัง คงหันหน้าลงสู่ผืนน้ำสีฟ้าสวยที่คนจากฝั่งเพียรข้ามมาเยือน เข้าใจและทำให้บ้านที่อยู่ในโอบล้อมของทะเลหลังนี้เป็นที่ทางอันคงทนยั่งยืน นี่อาจคือภาพบางส่วนของที่เรียกว่าความสุขซึ่งใครสักคนเฝ้าตามหามาหลายผืน ทะเลผู้คนหยัดยืน

เรือเมล์ลำโตเทียบเข้าสู่ท่าคอนกรีตยาวเหยียด กลุ่มบ้านเรือนเล็กๆ ที่กระจุกตัวยามทอดมองไกลๆ แผ่กว้าง ผมพบตัวเองนั่งอยู่ที่ชุมชนหน้าบ้านพร้อมๆ กับพี่น้องคนเกาะล้านที่เตรียมตัวข้ามไปสู่ฝั่งพัทยา

ทุกเช้าบนเกาะล้าน ใครต่อใครก็มารวมกันที่นี่ มันเป็นอย่างนี้มาเนิ่นนาน ถนนเล็กๆ กว้างไม่เกิน 3 เมตรแสนมีชีวิตชีวา พระสงฆ์จากวัดใหม่สำราญ-ศูนย์รวมใจของพุทธศาสนานิกชนบนเกาะล้านเดินรับ บาตรอย่างสงบ หญิงชราในห้องแถวไม้ค่อยๆ ใส่อาหารประดามี ก่อนจบมือขึ้นเหนือหว่างคิ้ว ภาพตรงหน้านิ่งเย็น ราวทะเลไร้คลื่น

แผงปลาเล็กๆ ไม่มากไม่น้อยเรียงรายตรงท่าเรือ เด็กๆ เตรียมลงเรือเที่ยวแรกข้ามไปเรียนที่ "ฝั่งเมือง" ไกด์นำเที่ยวจากพัทยามาถึงเกาะกันเป็นกลุ่ม พวกเขามารอขบวนนักท่องเที่ยวที่คงเหมาเรือแบบ "วันเดย์ทริป" ตามมาทีหลัง เรือรอบเช้ามีชีวิตชีวามากที่สุดของเกาะล้าน ใครไปไหนมาไหน ถามไถ่สารทุกข์สุกดิบกันก็ระหว่างรอเรือออก

"คนเกาะรุ่นแรกๆ มาอยู่กันตรงนี้แหละครับ จากรุ่นปู่รุ่นย่าผมโน่น เกือบร้อยปีแล้ว" วันที่ เฉลียง กรดดี นั่งมองเรือโดยสารลำโตที่คนรุุ่นพ่อเข้าสร้างขึ้นมาอยู่ตรงมุมกาแฟเล็กๆ ตรงศาลาท่าเรือ ผู้เฒ่ามากเรื่องราวรุ่นพ่อรุ่นตาถกเรื่องราวข่าวสารประจำวันกันออกรส

ว่ากันว่าคนเกาะล้านนั้นอพยพมาปักหลักกลางลมทะเลราวร้อยกว่าปี "มาจากพระประแดงกันเป็นหลักน่ะ คนฝั่งชลบุรีนี่มีมาเสริมอีกที ตอนนี้ปนๆ กันมากกว่าเดิมอีก" ต่อหน้ากาแฟเจ้าเดิม ชายชราสักคนบอกผมเช่นนั้น

พวกเขามาทำไร่สับปะรด ขนุน ล่องกลับไปขายถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยาที่เขาจากมา "ลำไยก็ด้วย เคยกินไหมหลาน ลำไยเกาะล้านต้องเม็ดเล็ก กรอบ หวาน"

บนเกาะล้านไม่มีแหล่งน้ำจืดใดๆ เช่นนี้การเกษตรเล็กๆ น้อยๆ และความเป็นอยู่ของพวกเขาจึงผูกโยงกับฤดูกาลมาเนิ่นนาน "น้ำจืด" คือสิ่งมีค่าไม่แพ้อาหารหรือสินทรัพย์ในทะเล "บนเกาะน้ำจืดแพงมาก ยูนิตละเจ็ดสิบกว่าบาทซึ่งก็ไม่พอหรอก ยิ่งถ้าซื้อใส่เรือจากฝั่งเมืองนะ สองร้อยกว่าโน่น" เช่นนี้ชีวิตในแบบโบราณจึงรู้จักปรับตัว

"ทุกบ้านมีบ่อรองน้ำฝนกันหมดล่ะครับ บางบ้านนั้นเจาะใต้ถุน มีประตูเปิดลงไปได้เลย บ่อเท่าพื้นบ้านก็มี" เฉลียงเล่าให้ฟังบ้าง เรือรุ่งเกียรติวารีของเขาและครอบครัวในรอบเช้าผู้คนเต็มแน่น ทุกคนคล้ายมีจุดมุ่งหมายแตกต่าง

จากชีวิตประมง เกษตรกรรม คนรุ่นหลังรู้จักทางเดินที่ดีขึ้น "หลังจากทหารอเมริกันขึ้นมาเกาะล้านสี่สิบกว่าปีก่อนนั่นล่ะ บ้านเราก็มีเรื่องท่องเที่ยวเกิดขึ้นเรื่อยๆ" เฉลียวยิ้มอารมณ์ดี เขาว่ามันเป็นเรื่องดี หากเพราะแทบทุกคนบนเกาะได้รู้จักคำว่า "ชีวิตที่ดี"

เรือเมล์เที่ยวแรกออกไปจากเกาะ ส่งเสียงคำรามของเครื่องยนต์ชรา ค่อยๆ ลับหายกลายเป็นจุดเล็กในทะเลสีฟ้า สวนกับการมาถึงของผู้คน สินค้า นักท่องเที่ยว และหลายสิ่งหลายอย่าง ท่าเรือหน้าบ้านยังคงคึกคักเท่าที่ความเป็นจริงของคืนวันยังยินยอม

วงกาแฟเลิกรา แม่ค้าเก็บแผงปลาทูโม่งเหลือเพียงรอยยิ้ม ร้านค้าร้านอาหารเริ่มคึกคักผู้คน เด็กเล็กที่ยังไม่เกินมัธยมฯ 3 เดินสรวลเสเฮฮาไปโรงเรียนบนเกาะ

ภาพตรงหน้าของ "ท่าหน้าบ้าน" เปี่ยมชีวิตชีวาเช่นนี้ไม่ว่าฤดูใดจะย่างเยือนผืนทะเลสีฟ้า

ถนนที่ปูซีเมนต์ตัวหนอนพามอเตอร์ไซค์หลายคันนำพา "ผู้มาเยือน" อย่างเราและนักท่องเที่ยวให้กลายไปเป็นส่วนหนึ่งของเกาะล้าน ตามโขดเขา ชายหาด หรือใต้ร่มเงาทิวมะพร้าวไม่ว่างเว้นผู้คน แม้ในฤดูกาลใด

ถนนลัดขึ้นเหนือสันเขา มองผ่านทิวไม้ไปคือทะเลเปิดโล่งสีฟ้าสดยาวขนานอยู่เบื้องล่าง ผู้คนเริงร่าเป็นจุดสีสันสดใสในผืนน้ำ ไกลออกไป เรือสปีดโบ๊ต บานานาโบ๊ต นับร้อยเรียงราย เสียงหัวเราะดังไกลขึ้นมาถึงข้างบน

เรากำลังดิ่งลงไปสู่สีสันของหาดตาแหวน-หาดที่คึกคักที่สุดของเกาะล้าน

"วันเสาร์คือวันทำงานของคนเกาะค่ะ" แม่ค้าขายน้ำปั่นชื่นเย็นยิ้มร่า แม้ในใบหน้าจะปนไปด้วยหยาดเหงื่อ สุดสัปดาห์กับเกาะแสนสวยที่ไม่ไกลจากฝั่งเมืองทำให้เกาะล้านแทบไม่หลับใหล ตลอดเช้า บ่าย จดเย็น

ทะเลในยามนี้คือนิยามของความสดใส สนุกสนาน ทัวร์จีนหลายสิบคณะมาถึงก่อนผม พวกเขาเริงร่าและใช้จ่ายคืนวันแห่งการเดินทางไปกับกิจกรรมทางน้ำนานา สาวๆ ในชุดบิกีนีดูสดใสเคียงคู่ทะเลเสมอ

ผมเดินเลาะแนวร้านอาหารและเตียง ผ้าใบไปตามหาดทรายสีขาวเนียนนุ่มดังปุยแป้ง มันทอดความยาวกว่า 750 เมตรรองรับทะเลสีฟ้าสด เรือเมล์เที่ยวเช้าของหาดตาแหวนพานักท่องเที่ยวมากหลายลงมาเพิ่มสีสันให้ เกาะล้านราวกับมันคือปลายทางแห่งสุดสัปดาห์มองภาพเช่นนั้นด้วยตาเปล่า กลางฟ้าและน้ำที่ค่อยๆ หลอมเลือนให้กลายเป็นสีเดียวกัน
นาทีเช่นนี้ราวกับทะเลคล้ายหญิงสาวแสนสวย ห่มคลุมอาภรณ์หลากสีสัน

บ่ายหัวมอเตอร์ไซค์จากหาดตาแหวนขึ้นไปตามถนนคอนกรีตเล็กๆ เราตัดผ่านโขดเขาและป่าซึ่งมีอยู่น้อยนิดของเกาะล้าน รอบด้านเงียบสงบ มีเพียงสายลมที่ปะทะหน้าตามความเร็วรถ แดดจัดระอุผิว ขณะที่แลกมาด้วยฟ้าครามเข้ม

ไม่เกิน 10 นาที หาดแสมและผู้คนที่นั่นก็ชัดเจนในแดดสาย ลดความเนืองแน่นลงจากหาดตาแหวนนิดหน่อย แต่ก็เฉกเช่นเดียวกัน คือเต็มไปด้วยภาพแห่งการผ่อนพัก

เกาะล้านตั้งอยู่ในแนวพัดพา ของกระแสน้ำ แม้จะอยู่ไม่ไกลจากฝั่งแผ่นดิน แต่ก็ใสสะดุดตาได้อย่างไม่น่าเชื่อ "แต่เราก็เห็นเลยนะคะว่าขุ่นเมื่อไหร่ นั่นหมายถึงช่วงหน้าน้ำจากฝั่งเมือง" ในฐานะคนที่รับผลจาก "ปลายน้ำ" แม่ค้าคนหนึ่งของหาดแสมบอกถึงบ้านของเธอจากการดูผืนน้ำและฤดูกาล

หาดแสมทอดทรายสีนวลๆ ราว 300 เมตรไว้อย่างพอดิบพอดี เตียงชายหาดเรียงรายเต็มไปด้วยคนที่นอนมองทะเลราวกับไม่มีจุดสิ้นสุด สีสันฉูดฉาดของร่มผ้าใบตัดกับสีสดเรียบง่ายของผืนทรายและแผ่นน้ำราวกับ โปสการ์ดจากช่างภาพฝีมือดี

"จริงๆ คนเกาะล้านเห็นเรื่องการท่องเที่ยวมาเกือบ 30 ปีแล้วล่ะ ช่วงนั้นฝรั่งมาเป็นหลัก ไม่ค่อยมีเอเชีย มาสามสี่ปีนี้เองที่โด่งดังเหมือนพลุแตก" แม่ค้าลูกเกาะล้านที่เราคุ้นกันในหลายวันถัดมาบอกภาพตรงหน้าที่เป็นการงาน ของเธอและใครอีกหลายคนให้เห็น

"ไม่ต้องไปไหนนั้นดีที่สุด" เธอว่าเอาราวกับอยากให้เด็กๆ รุ่นใหม่ของเกาะล้านเข้าใจว่าบ้านของพวกเธอนั้นมีคุณค่า ดูแลชีวิตได้ ไม่น่าจากจรอย่างน้อยเสียงหัวเราะเริงร่าในผืนทะเลสวยสดตรงหน้าก็หมายรวมถึง การ "มีกิน" ของใครหลายคนที่ทำมาค้าขายอยู่บนชายหาดแสนสวยผืนนี้

ปลายหาดแสมมีทางเดินไต่สันเขาขึ้นไปด้านบน เมื่อไปถึง ภาพมุมสูงของชายหาดก็กระจ่างตา มองเห็นความคึกคักเบื้องล่างปะปนอยู่กับภาพวิวแบบพานอรามา และเมื่อลัดลงไปสู่ถนนสายเดิม ปลายทางที่หาดเทียนก็รอเติมเต็มภาพงดงามอยู่ไม่แตกต่าง

หาดผืนเล็กที่ต้องเดินเลาะเลียบผาหินแห่งนี้สวยงามแบบพอดีๆ ไม่พลุกพล่านทว่าก็ไม่เงียบเหงา เพื่อนร่วมทางเก็บภาพเวิ้งอ่าวที่มีทิวมะพร้าวอยู่เบื้องหลัง ผู้เคนเดินเล่นประปราย รวมไปถึงการแหวกว่ายในล้อเล่นกับคลื่นอยู่เพลินๆ มันดูเหมือนชายหาดในอุดมคติที่เด็กๆ สักคนใฝ่ฝันถึง

เราเปลี่ยนภาพทางตาจากชายหาด ผู้คน และเสียงหัวเราะร่าเริงขึ้นสู่จุดชมวิวเขานม ผ่านแนวกังหันผลิตกระแสไฟฟ้าที่เพิ่มเก๋ๆ แปลกตาให้กับเกาะล้าน เมื่อขึ้นไปถึง สุ้มเสียงข้างบนก็เหลือเพียงเสียงลมและความเปิดกว้างเกาะสากวางแนวขวางตัวอยู่เบื้องหน้า ลิบหลังไปคือทะเลอ่าวไทย ข้างบนนี้เราเห็นวิวเกาะล้านได้ทั้งสองฟากฝั่ง ถนนเล็กๆ คดโค้งไปมาราวงูตัวใหญ่ ขณะที่หย่อมบ้านเรือน สิ่งก่อสร้าง และตัวตนแห่งการเปลี่ยนแปลงกลับเล็กลงจนกลายเป็นจุดเล็กๆใครสักคนว่าไว้ โลกช่างดูยิ่งใหญ่เมื่อเราลดทอนหลายสิ่งที่ห่มคลุมตัวตนออกไป จะยากหรือง่าย แง่มุมเช่นนั้นมีอยู่จริงอย่างน้อยก็ตรงจุดสูงสุดของเกาะเล็กๆ ในน่านน้ำชลบุรีแห่งนี้แง่มุมสุขสงบยิ่งได้ลัดเลาะไปทั่วเกาะ เสน่ห์ของเกาะล้านก็เปิดเผยตัวตนออกมาให้เห็น ตามหาด "เล็กๆ" นั้นสงบเงียบ เป็นที่ทางของใครสักคนที่ต้องการทอดตามองทะเลหรือพาตัวตนลงไปเป็นหนึ่งเดียว กับมันผ่านป่ากระถินไปจนสุดถนน บ่ายๆ ที่หาดนวล คือความเงียบสงบเท่าที่เกาะล้านในปลายฝนมอบให้คนที่เดินทางมาถึง

"ที่นี่สลับคนน้อยเยอะตามฤดูกาลครับ หากเป็นช่วงฝน คนจะเทไปทางตาแหวน เพราะ ‘ลมนอก' เข้า ทะเลมีคลื่น แต่แลกมาด้วยความเงียบที่เห็น พอหนาวโน่น ลมเปลี่ยนทิศ ที่นี่ไร้คลื่น คึกคักหน่อย" ชายหนุ่มเจ้าของร้านอาหารเล็กๆ บนหาดนวลว่าถึงความสัมพันธ์ระหว่างธรรมชาติ ฤดูกาล ที่ส่งผลมาถึงกิจการของเขา

อย่างไรก็ตาม "บรรยากาศ" ตรงหน้าของหาดนวลตอนนี้ก็แสนสงบ ฝรั่งไม่กี่กลุ่มจมอยู่กับหนังสือเล่มหนาและการอาบแดดในความเงียบงัน ทะเลมีเหลือเพียงเสียงคลื่นจางๆ ขับกล่อม เรียบเรื่อยและผ่อนคลายไม่แตกต่างกันกับยามเย็นที่กำลังเดินทางมาถึงเมื่อผม พาตัวเองย้อนกลับสู่ท่าหน้าบ้าน ผ่านแหลมหัวโขด จุดชมวิวโขดเขาหินเล็กๆ และพาสายตาไปไว้ตรงหาดตายาย ตรงปลายสุดของหัวเกาะ ดวงอาทิตย์กำลังใกล้จากไปและเปลี่ยนผืนน้ำตรงหน้าให้กลายเป็นสีเรื่อเรือง อาจด้วยไกลจากหาดยอดนิยม ที่นี่จึงมีเพียงทัวร์กรุ๊ปเล็กๆ ไม่กี่กลุ่มในตลอดทั้งวัน เมื่อพวกเขาจากไป โขดหินสูงชันตรงหัวอ่าวทั้งสองด้านก็ยิ่งเพิ่มความงามยามใครสักคนขึ้นไปนั่ง มองตะวันกำลังตกน้ำฝั่งพัทยาตรงลิบตาวับแวมแสงไฟ ขณะที่แสงโพล้เพล้สีบลูเปลี่ยนที่ตรงนี้ให้นิ่งเงียบ โรแมนติกเป็นความเงียบที่มีอยู่จริง แม้รอบด้านและวันเวลาจะพยายามอย่างยิ่ง ที่จะส่งสุ้มเสียงอันไร้ความหมายล่วงพ้นเข้ามา

บนเกาะเล็กๆ แห่งหนึ่งกลางทะเลชลบุรี ไม่ไกลนักจากฝั่งพัทยาอันแสนโกลาหล ผมใช้เวลาสี่ห้าวันไปเพื่อจะรู้ว่า ท้องทะเลนั้นมี "ความหมาย" ในแต่ละดวงตาแตกต่างกันบางคราวทะเลนั้นจริงแท้ ดิบสด มากไปด้วยสีสันกับคนที่หลงรักความเริงร่าอาจบางทีก็มากไปด้วยความผสมผสานของ สายลม ผืนน้ำ และชีวิตที่หล่อหลอมเติบโตร่วมกับมันและกับที่เกาะล้าน บางทีทะเลสีฟ้าใสก็เป็นเพียงสิ่งโอบอุ้มให้บ้านหลังหนึ่งคงทนแข็งแรง ตราบเท่าที่เจ้าของบ้านยังหลับตานอนฝันอยู่กับมันอย่างไม่มีวันจากไปไหน

(คลิกที่ภาพ เพื่อชมภาพขนาดใหญ่)