หลากวิธีหายใจดี สู่ความแข็งแรงกายใจ

...ลมหายใจคือชีวิต เป็นการแสดงออกขั้นพื้นฐานที่สุดของชีวิต ถือกันว่าเป็นพาหะของจิต เพราะลมหายใจทำให้จิตของเราเคลื่อนที่ได้ ดังนั้นเมื่อคุณทำใจให้สงบด้วยการตามลมหายใจ ก็เท่ากับว่าคุณได้ฝึกฝนและกล่อมเกลาจิตไปพร้อมกันและโดยอัตโนมัติ...

โซเกียล รินโปเช: เขียน พระไพศาล วิสาโล: แปล

ลมหายใจ นับเป็นสมบัติชิ้นแรกที่ติดตัวเรามาตั้งแต่เกิด เป็นขุมพลังที่ทำให้แต่ละชีวิตดำรงอยู่ในแต่ละวัน และเป็นเพื่อนที่คอยดูแลกายและใจให้เราจนวาระสุดท้ายของชีวิตจะมาถึง

ด้วยความสำคัญเช่นนี้ มนุษย์จึงเรียนรู้กลไกการหายใจเข้าและออกได้เองอย่างเป็นธรรมชาติ แต่อาจเพราะอากาศอันบางเบาอยู่ใกล้แค่ปลายจมูก ผู้คนจึงมิใคร่สัมผัสรู้ ต่างพากันหลงลืมความสำคัญ อีกทั้งมองข้ามการนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์

หากใครรู้จักฝึกฝนการหายใจให้มีประสิทธิภาพ หรือเรียกว่าหายใจให้เป็นนั้น บุคคลดังกล่าวย่อมพบกับความมหัศจรรย์ที่มีต่อสุขภาพกาย ใจ และจิตวิญญาณ อย่างไม่น่าเชื่อ

หายใจเป็นสำคัญอย่างไร
ตามหลักกายวิภาคศาสตร์และสรีรวิทยา การหายใจคือ กระบวนการนำอากาศเข้าและออกจากร่างกาย ซึ่งควบคุมโดยศูนย์ควบคุมการหายใจบริเวณก้านสมองในระบบประสาทส่วนกลาง

โดยทั่วไป การหายใจเกิดขึ้นเองจากการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ แต่หากเราเข้าไปกำหนดหรือควบคุมด้วยอำนาจจิตใจ การหายใจจะทำงานด้วยระบบประสาทสั่งการ

การหายใจเข้าและออกทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนก๊าซภายในปอด ก๊าซออกซิเจนที่เข้าสู่ร่างกายขณะหายใจเข้าจะซึมเข้าสู่กระแสเลือด จากนั้นเม็ดเลือดแดงจึงลำเลียงไปเลี้ยงเซลล์ต่างๆ ขณะที่ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จะถูกลำเลียงออกจากเซลล์เวลาหายใจออก เมื่อไรที่กระบวนการหายใจสิ้นสุดลง ย่อมหมายถึงการเสียชีวิต

อวัยวะที่สำคัญต่อการหายใจหลักๆ ประกอบด้วย ปอด กระดูกซี่โครง กล้ามเนื้อกระดูกไหปลาร้า และกล้ามเนื้อกระบังลม ที่กั้นอยู่ระหว่างช่วงอกและช่องท้อง ผู้ใหญ่หายใจเฉลี่ยนาทีละ 12-18 ครั้ง ขณะที่เด็กและวัยรุ่นหายใจเฉลี่ยนาทีละ 20-26 ครั้ง