กายภาพบำบัดอีกหนึ่งทางเลือกกับอาการปวดศีรษะ

เมื่อกล่าวถึงเรื่องของการทำกายภาพบำบัดกับอาการปวดศีรษะ หลายท่านอาจจะมองว่าไม่น่าจะไปในทิศทางเดียวกัน เพราะภาพที่บุคคลภายนอกคิดคือการปวดศีรษะน่าจะรักษาด้วยยา หรือการผ่าตัดด้วยวิธีต่างๆ ส่วนกายภาพบำบัดน่าจะเป็นเรื่องของการฟื้นฟู ซึ่งในความเป็นจริงแล้วอาการปวดศีรษะเกิดได้จากหลายสาเหตุ และมีรายละเอียดแตกต่างกันไป การทำกายภาพบำบัดกับผู้ที่มีอาการปวดศีรษะก็เช่นเดียวกันจะทำได้ในกรณีผู้ที่มีอาการปวดคอร่วมกับอาการปวดศีรษะเท่านั้น

หลักการทำกายภาพบำบัดกับผู้ที่มีอาการปวดศีรษะ

สำหรับหลักการใช้เครื่องมือทางกายภาพบำบัดกับผู้ที่มีอาการปวดศีรษะร่วมกับอาการปวดคอ จะเป็นไปเพื่อช่วยลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อต้นคอ เพราะโดยปกติผู้ที่ปวดศีรษะบ่อยๆ จะมีอาการปวดต้นคอทั้ง 2 ข้างร่วมด้วย โดยเครื่องมือทางกายภาพบำบัดส่วนใหญ่จะเป็นเครื่องที่ให้ความร้อน เช่น การประคบแผ่นร้อน การนวดด้วยคลื่นอัลตร้าซาวด์ และการนวดด้วยมือตามตำแหน่งที่มีการเกร็งของกล้ามเนื้อ และเมื่อกล้ามเนื้อบริเวณต้นคอมีการคลายตัวจะส่งผลให้เลือดที่ไปเลี้ยงสมองไหลเวียนได้ดีขึ้น จึงเป็นการช่วยบรรเทาอาการปวดคอและผลพลอยได้ที่จะตามมาคืออาจทำให้อาการปวดศีรษะอาจบรรเทาลง แต่ทั้งนี้ผลที่ได้จะขึ้นกับโรคของผู้ป่วยเป็นสำคัญ

สำหรับผู้ป่วยปวดศีรษะที่ไม่สามารถทำกายภาพบำบัดได้ คือ ผู้ที่เป็นโรคเกี่ยวกับระบบสมอง และประสาท เช่น โรคเนื้องอกในสมอง การติดเชื้อของน้ำไขสันหลัง เป็นต้น ดังนั้นกลุ่มผู้ป่วยที่แพทย์จะส่งต่อให้รักษาด้วยการทำกายภาพบำบัดส่วนมากจะเป็นกลุ่มที่มีอาการปวดศีรษะร่วมกับอาการปวดคอ

การประเมินอาการเพื่อการรักษาที่ตรงจุด

เพื่อให้การทำกายภาพบำบัดเกิดประโยชน์สูงสุดกับผู้ป่วยในแต่ละราย ขั้นตอนแรกในการรักษานักกายภาพบำบัดจะซักประวัติ ตรวจร่างกาย ประเมินอาการจากตำแหน่งของการปวด ลักษณะการเคลื่อนไหว อิริยาบถที่ทำให้เกิดอาการ และให้ทราบว่าอาการปวดคอมีความสัมพันธ์กับอาการปวดศีรษะอย่างไร เช่น มีอาการปวดศีรษะก่อนและจึงเกิดอาการปวดคอตามมาหรือมีอาการปวดคอขึ้นก่อนจึงค่อยมีการปวดศีรษะตามมา เป็นต้น เพื่อพิจารณาระยะของโรค ความรุนแรงและตำแหน่งของโรค ก่อนเลือกวิธีในการทำกายภาพบำบัดให้กับผู้ป่วยแต่ละราย ได้แก่

- แผ่นประคบร้อน (Hot Pack) เพื่อเพิ่มการไหลเวียนเลือด ลดการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ

- การรักษานวดด้วยคลื่นอัลตร้าซาวด์ (Ultrasound therapy) เป็นเครื่องรักษาด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง ใช้ลดอาการปวด ลดการอักเสบของเนื้อเยื่อ เพิ่มความยืดหยุ่นของข้อต่อในชั้นลึก ลดอาการบวม และช่วยเร่งการซ่อมแซมเนื้อเยื่อ รวมทั้งคลายการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ

- การนวด (Massage) เป็นกระบวนการดูแลสุขภาพและรักษาโรค โดยอาศัยการสัมผัสอย่างมีหลักการระหว่างผู้ให้การรักษาและผู้รับการรักษา การนวดจะส่งผลโดยตรงต่อร่างกายและจิตใจ โดยทำให้การไหลเวียนเลือดดีขึ้น กล้ามเนื้อผ่อนคลาย

- แพทย์ทางเลือก การนวดตามหลักทฤษฎีทางกายภาพบำบัดและผสมผสานหลักการนวดกดจุดแบบแพทย์แผนไทย เนื่องจากนักกายภาพบำบัดของรพ.มีความชำนาญในการนวดตามหลักวิชาการเป็นอย่างดีแล้วนั้น ทางรพ.ยังได้ให้นักกายภาพบำบัดอบรมเพิ่มเติมเกี่ยวกับวิธีกดจุดบำบัดแบบแพทย์ไทยอีกด้วย เพื่อให้นักกายภาพบำบัดใช้ผสมผสานแนวทางการนวดตามหลักทฤษฏีทางกายภาพ และยังสามารถอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจถึงเหตุผลการนวดและกดในจุดต่างๆ ได้ทั้งตามหลักทางกายภาพและสามารถเสริมความเข้าใจกับผู้ป่วยด้วยภาษาของแพทย์แผนไทยที่เน้นเรื่องลมปราณ เพื่อให้ผู้ป่วยเข้าใจได้ดีขึ้น เรียกได้ว่า เป็นการ "เพิ่มช่องทางการรักษาผสมผสานเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับสิ่งที่ดีที่สุด"

อย่างไรก็ตาม นอกเหนือจากความใส่ใจที่จะบำบัดดูแลผู้ที่มีอาการปวดศีรษะร่วมกับอาการปวดคอด้วยเครื่องมือที่เหมาะสมแล้ว ยังสอดแทรกวิธีปฏิบัติตัวเพื่อผ่อนคลายจากอิริยาบถที่ทำให้เกิดการปวดศีรษะ การออกกำลังกายที่เหมาะสม และวิธีหายใจที่ถูกต้อง เพื่อให้ผู้ป่วยนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันต่อไป