วัชพืชของดีที่คุณอาจไม่เคยรู้มาก่อน

“วัชพืช” มักโผล่ขึ้นมาตามแปลงปลูกพืชผัก ในกระถางสนามหญ้า หรือริมทางที่รกร้างว่างเปล่า คนส่วนใหญ่มองว่าพืชพวกนี้คอยสร้างปัญหาและความเสียหายมากกว่าผลดี จึงถูกทำลายทิ้งแบบถอนรากถอนโคน แต่ก็มีคนนำพืชเหล่านี้มาพัฒนาจนกลายเป็นไม้ประดับตกแต่งสวน เช่นหญ้าน้ำพุ หญ้าสีฟ้า หญ้าถอดปล้อง หญ้าแดง วันนี้เราจะพาทุกคนไปรู้จักกับด้านดีของวัชพืช ทั้งประโยชน์และสรรพคุณมากมายที่เราอาจไม่เคยรู้มาก่อน จะมีอะไรบ้างไปชมพร้อม ๆ กันเลยครับ

ผักสลัดน้ำ Watercress ผักสลัดน้ำ หรือผักวอเตอร์เครสจัดเป็นผักสำหรับคนรักสุขภาพลำต้นและใบคล้ายผักเป็ดไทย แต่จะต่างกันตรงที่ขนาดความยาวของใบผักชนิดนี้มีความยาวมากกว่า มี 2 สายพันธุ์หลักๆที่นิยมปลูกรับประทาน คือ  พันธุ์สีเขียวและพันธุ์สีแดง (หรือน้ำตาล) มีแหล่งปลูกที่สำคัญในแถบภาคเหนือและภาคใต้ซึ่งเป็นที่นิยมปลูกกันมาก เพราะเป็นผักที่ปลูกง่าย โตเร็วรับประทานสดได้ จะนำมาประกอบอาหารก็อร่อย แถมยังใช้ปลูกเป็นไม้ประดับในน้ำได้อีกด้วย

ประโยชน์ ผักวอเตอร์เครสช่วยบำรุงและรักษาสายตา เพราะเป็นผักที่อุดมไปด้วยวิตามินเอป้องกันและรักษาโรคเลือดออกตามไรฟันรับประทานสดหรือใช้ประกอบอาหารได้หลากหลายเมนูเช่นแกงจืด สลัด ซุป ผัดไฟแดง ชุบแป้งทอด  รับประทานสดพร้อมกับส้มตำ น้ำพริก หรือใช้ตกแต่งอาหารให้ดูน่ารับประทานมากยิ่งขึ้นช่วยป้องกันโรคหลอดเลือดหัวใจตีบตันบำรุงและรักษากระดูกและฟันให้แข็งแรง

ส้มกบ Creeping Woodsorrel เป็นวัชพืชพุ่มเตี้ย สูงแค่ 2 - 3 นิ้ว มีอายุยืนหลายฤดู ลำต้นทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน ใบเป็นรูปหัวใจ แบ่งออกเป็น 3 ใบต่อหนึ่งช่อ เกิดจากจุดเดียวกันที่ปลายของก้านใบ  มีดอกเดี่ยวสีเหลือง  แต่ละดอกมีปลายแยกออกเป็นกลีบ 5 กลีบ

ประโยชน์ ช่วยในเรื่องระบบการย่อยอาหารใบสดนำมาใช้ทำแกงกินได้แก้อาการร้อนในในปากและเพดาน ลิ้นเป็นฝ้า  เจ็บคอ  ให้นำส้มกบมาเคี้ยวกินสัก 4 - 5 รอบ อาการจะดีขึ้นช่วยรักษาแผล ด้วยการนำน้ำคั้นจากต้นมาใช้ล้างแผล จะช่วยทำให้แผลหายเร็วยิ่งขึ้นช่วยแก้ข้ออักเสบ อาการเคล็ดขัดยอกและมีอาการปวดบวม โดยใช้ใบส้มกบสดมาตำแล้วพอกบริเวณที่มีอาการช้ำบวม ทำให้รู้สึกเย็นลดอาการปวดบวมให้น้อยลง

ธูปฤาษี (กกธูป) Cattail จัดว่าเป็นไม้ล้มลุก อายุหลายปี เจริญเติบโตในน้ำแทงหน่อขึ้นเป็นระยะสั้นๆ ลำต้นสูงได้ตั้งแต่ 1.50 - 3 เมตร ใบเป็นรูปแถบแบน กว้าง 1 - 2 เซนติเมตร ยาว 2 เมตร แตกสลับกันเป็นสองแถวด้านข้าง มีกาบใบ ช่อดอกเป็นสีน้ำตาลรูปทรงกระบอก เจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่ชุ่มน้ำขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด พบตามหนองน้ำ ตามทะเลสาบหรือริมคลอง รวมไปถึงตามที่โล่งทั่วๆ ไป

ประโยชน์ ช่วยเรื่องการบำบัดน้ำเน่าเสียและรักษาการพังทลายของหน้าดิน ยอดอ่อนใช้รับประทานได้ทั้งสดและทำให้สุกธูปฤาษีที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ อาจนำมาใช้เป็นอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยงหรือสัตว์เคี้ยวเอื้องได้ใบธูปฤาษีเหนียวและยาวจึงนิยมนำมาใช้มุงหลังคา สานตะกร้า ทำเสื่อ และทำเชือกเยื่อของต้นสามารถนำมาใช้ทำกระดาษได้ใช้เป็นวัสดุคลุมดินสำหรับไม้ยืนต้นตามสวนผลไม้ต่างๆ ช่วยลดการสูญเสียความชื้นออกจากผิวดิน และลดการชะล้างหน้าดินในช่วงหน้าฝนได้

ผักกาดน้ำ Plantain พรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ลำต้นสูงประมาณ 30 - 50 เซนติเมตร โคนต้นติดอยู่กับดิน รากสั้น แตกแขนงเป็นฝอย เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด มักขึ้นตามทุ่งหญ้าพื้นที่โล่งแจ้งที่มีความชุ่มชื้น เจริญ-เติบโตขึ้นซ้อนกันเป็นกอจากใต้ดินคล้ายกับใบผักกาด ลักษณะลำต้นมีสีเขียวอมแดง แผ่นใบมีลักษณะหนาคล้ายกับใบผักคะน้า ขึ้นสลับซ้อนกันรอบต้น และมีดอกเล็กๆ ขึ้นที่ปลายยอดออกดอกเป็นช่อชูขึ้นมาจากกลางกอ และมีดอกย่อยขนาดเล็ก เป็นสีเขียวอ่อนหรือสีน้ำตาล และไม่มีก้านดอก

ประโยชน์ รากนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้กระษัยนำทั้งต้นไปต้มกับน้ำตาลกรวด กินเป็นยาแก้อาการร้อนใน แก้เจ็บคอ ส่วนเมล็ดก็มีสรรพคุณเป็นยาแก้ร้อนในเช่นกันใช้ทั้งต้นตำพอกรักษาแผลที่หายยากใช้แก้อาการท้องร่วงและท้องเสียได้แก้โรคเชื้อราที่เท้า ด้วยการใช้ใบสดนำมาบดใส่เกลือห่อผ้าพอกทิ้งไว้

ผักเบี้ยใหญ่ Purslane เป็นพืชที่มีอายุเพียงปีเดียว ลำต้นเตี้ยเลื้อยทอดไปตามพื้นดิน บางครั้งปลายตั้งชูขึ้นได้สูงประมาณ 5 - 10 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านสาขาแผ่ออกไปลำต้นอวบน้ำเป็นสีเขียวอมแดง ก้านกลม เป็นพรรณไม้กลางแจ้งที่ขึ้นได้เองโดยไม่ต้องเพาะปลูกมักขึ้นบริเวณชายฝั่งริมน้ำที่โล่ง ดินทราย ในที่รกร้างทั่วไป ตามริมถนนหรือทางเดิน ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ลักษณะคล้ายรูปช้อนปลายใบมนมีรอยเว้าเข้าเล็กน้อย โคนใบเรียวเล็กลงจนไปติดกับลำต้น แผ่นใบหนา ผิวใบเรียบเป็นมัน ด้านหลังใบเป็นสีเขียวแก่ ส่วนท้องใบเป็นสีแดงเข้ม ก้านใบสั้น

ประโยชน์ ต้นใช้กินเป็นผักสด มีประโยชน์ต่อฟันช่วยลดอาการเลือดออกตามไรฟันน้ำคั้นจากใบสดผสมกับน้ำผึ้งและน้ำตาลเป็นยาแก้อาการกระหายน้ำ แก้ไอแห้งใบใช้ตำพอกทาแก้ถูกไฟไหม้ น้ำร้อนลวกอักเสบบวมต้นใช้รักษาแผลจากแมลงกัดต่อย  โดยคั้นน้ำจากต้นแล้วนำมาทาบริเวณที่ถูกกัด

ผักเสี้ยนผี Asian Spider flower วัชพืชชนิดนี้เป็นพืชล้มลุกซึ่งในเมืองไทยมีอยู่ 5 สายพันธุ์ ต้นสูงได้ประมาณ 1 เมตร ส่วนต่างๆ ของต้นมีต่อมขนเหนียวสีเหลืองปกคลุมอยู่หนาแน่น มีกลิ่นเหม็น พบได้ทั่วไป ขึ้นได้ตามริมถนนที่รกร้าง หรือตามริมแม่น้ำลำธารใบเป็นใบประกอบมี 3 - 5 ใบย่อย ก้านใบยาวประมาณ 1 - 6 เซนติเมตร ใบย่อยมีลักษณะเป็นรูปรี ปลายแหลมหรือมน ขอบใบเรียบมักเป็นสีเดียวกันกับก้านใบ มีผลลักษณะเป็นฝักคล้ายถั่วเขียว แต่มีขนาดเล็กมาก เห็นเส้นเป็นริ้วได้ชัดเจน ในผลมีเมล็ดจำนวนมาก

ประโยชน์ รากใช้ผสมกับเมล็ด ใช้เป็นยาแก้เลือดออกตามไรฟันได้ เมล็ดนำมาต้มหรือชงเป็นชาใช้ดื่มช่วยขับเสมหะได้ทั้งต้นใช้เป็นยาทาภายนอก ช่วยแก้โรคผิวหนังในประเทศจีนและอินเดีย ใช้ผักเสี้ยนผีเป็นสมุนไพรพอกแก้อาการปวดศีรษะและปวดตามข้อหรือบดเกลือทาแก้อาการปวดหลังลดอาการหูอื้อด้วยการใช้ใบผักเสี้ยนผีประมาณ 3 - 4 ใบมาขยี้ให้พอช้ำ  แล้วใช้อุดหูสักพัก อาการก็จะดีขึ้น

หญ้าลูกไก่ Chickweed วัชพืชที่ออกดอกหนึ่งดอกต่อหนึ่งต้น มีลักษณะคล้ายดาว กลีบดอกสีขาวแยกออกเป็นแฉกใบเรียวยาว เมื่อโตเต็มที่จะมีความสูงประมาณ 30 เซนติเมตร ดอก ใบ และลำต้น สามารถนำมากินสดกับผักสลัดต่างๆ เพื่อสุขภาพ ใส่ในปริมาณเพียงเล็กน้อยก็พอ

ประโยชน์ มีวิตามิน แร่ธาตุ โอเมก้า 6 โพแทสเซียมแมกนีเซียมและยังช่วยรักษาโรคเก๊าต์  โรคข้อระบบทางเดินหายใจ นำมาทำเป็นยาพอกแผลมีดบาด แผลไฟไหม้และผดผื่นได้ นำไปตากแห้งทำเป็นชาดื่มช่วยล้างไขมันและขับของเสียออกจากร่างกาย (รับประทานในจำนวนที่เหมาะสม หากมากเกินไปอาจจะเป็นพิษต่อร่างกายของเราได้เช่นกัน) 

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก