จัดสวนให้ชวนมอง ด้วย 5 องค์ประกอบที่ไม่ควรมองข้าม

กำหนดสไตล์ เลือกพืชพันธุ์ไม้ให้เหมาะสมสิ่งสำคัญสำหรับการออกแบบสวนในอันดับแรกๆ เลยก็คือ การกำหนดสไตล์ในการจัดสวน เพราะการเลือกแบบสวนในสไตล์ต่างๆ จำเป็นต้องมีรูปแบบที่เหมาะสมและลงตัวกับพื้นที่ใช้สอยของบ้าน แต่หากมีพื้นที่จำกัดจะไม่เหมาะสำหรับการจัดสวนขนาดใหญ่ หรือหากมีพื้นที่กว้างขวาง แต่เลือกแบบสวนที่มีขนาดเล็กเกินไป ก็อาจทำให้มุมสวนดูเรียบโล่งและไม่สวยงามเท่าที่ควร ซึ่งการกำหนดสไตล์ในการจัดสวนนี้ก็มีส่วนสำคัญสำหรับการเลือกพันธุ์ไม้ที่จะนำมาปลูกด้วยเช่นกัน โดยควรพิจารณาพันธุ์ไม้ให้มีความเหมาะสมกับแบบสวนที่เลือก ลงตัวกับสภาพภูมิอากาศ และสามารถดูแลง่าย อาทิเช่น

แบบสวนสไตล์อังกฤษ เป็นสไตล์การจัดสวนในเขตเมืองหนาวที่มีรูปแบบไม่ตายตัว ส่วนมากจะเน้นการปลูกไม้ดอกสีสวยสดใสที่มีขนาดเล็ก 

แบบสวนสไตล์บาหลี คือรูปแบบของการจัดสวนในเขตร้อนชื้น โดยเน้นองค์ประกอบที่ให้ความรู้สึกผ่อนคลาย เย็นสบาย ด้วยการผสมผสานจัดวางมุมน้ำตก หรือบ่อน้ำ ในส่วนของพันธุ์ไม้จะเน้นชนิดใบมากกว่าการปลูกไม้ดอก ซึ่งส่วนใหญ่แล้วจะประกอบไปด้วยต้นเฟิร์นพันธุ์ต่างๆ 

แบบสวนสไตล์ญี่ปุ่น หรือเซน เป็นรูปแบบการจัดสวนที่เน้นมุมมองสบายตา มีการสร้างบรรยากาศให้เป็นธรรมชาติ ผสมผสานระหว่างการใช้องค์ประกอบประเภทหิน น้ำ และต้นไม้เข้าด้วยกัน ซึ่งการเลือกใช้พันธุ์ไม้โดยส่วนใหญ่จะนิยมปลูกไม้ประดับประเภทไม้ดัด บอนไซ ไม้แคระ และต้นไผ่เป็นหลักนอกจากนี้หากมีพื้นที่มากขึ้นก็จะนิยมทำบ่อน้ำสำหรับเลี้ยงปลาคาร์ฟด้วยเช่นกัน

แบบสวนสไตล์ฝรั่งเศส นิยมปลูกต้นไม้ทรงพุ่มเตี้ย มีการตัดแต่งเป็นรูปทรงเรขาคณิตที่ชัดเจน โดยใช้การสร้างเป็นลวดลายสวยงาม ซึ่งแบบสวนประเภทนี้จะนิยมใช้ในบริเวณที่มีพื้นที่กว้างขวางมากเป็นพิเศษ

การจัดวางพันธุ์ไม้ในทิศทางที่ดี แม้ความสวยของสวนจะขึ้นอยู่กับต้นไม้ แต่หากมีการจัดวางพันธุ์ไม้ในทิศทางไม่เหมาะสม ก็อาจทำให้มุมสวนไม่น่ามองได้เช่นกัน ซึ่งหลักในการจัดวางต้นไม้ในขนาดต่างๆ มีดังนี้

ไม้ยืนต้น คือต้นไม้ขนาดใหญ่ที่นิยมปลูกเพื่อให้ร่มเงากับพื้นที่โดยรอบบ้าน อีกทั้งยังเป็นองค์ประกอบหลักสำหรับเป็นฉากในการจัดวางต้นไม้ชนิดอื่นอีกด้วย ซึ่งโดยปกติทั่วไปแล้วไม้ยืนต้นจะมีขนาดความสูงมากกว่า 3 เมตรขึ้นไป ในส่วนของจำนวนต้นที่ปลูกจะขึ้นอยู่กับขนาดพื้นที่เป็นสำคัญ สำหรับการปลูกไม้ยืนต้นมีหลักในการจัดวาง ดังนี้ 

- ปลูกบริเวณมุมบ้าน เพื่อลดความกระด้างของเหลี่ยมเสาต่างๆ สามารถปลูกได้ทั้งแบบต้นเดียว หรือจัดวางแบบสามต้นทำมุมกันก็ได้ ทั้งนี้ก็ต้องพิจารณาสภาพพื้นที่ ขนาดของต้นไม้ด้วยเช่นกัน แต่จะไม่นิยมปลูกแบบเรียงเป็นแถว เพราะจะทำให้พื้นที่ภายในบ้านดูมืดครึ้ม และปิดบังทิศทางของแสงสว่างและลมจนไม่สามารถผ่านเข้ามาได้-

-ปลูกทางด้านทิศตะวันตก เพื่อช่วยบังแสงแดดที่ร้อนแรงในช่วงบ่าย ทำให้ตัวบ้านเย็นสบาย ไม่ร้อนอบอ้าวในตอนกลางคืน

ไม้ประธาน นิยมจัดวางเพื่อเป็นจุดนำสายตา หรือสร้างจุดเด่นให้กับมุมสวน หากเป็นสวนขนาดใหญ่ ควรเลือกต้นไม้ที่มีความสูงประมาณ 1.2-3 เมตร แต่หากเป็นสวนขนาดเล็ก จะนิยมใช้ไม้ประธานเป็นจุดนำสายตาแทน

ไม้พุ่ม การปลูกไม้พุ่มส่วนมากจะปลูกเพื่อสร้างมิติให้กับพื้นที่ภายในสวน โดยควรเลือกไม้พุ่มที่มีขนาดความสูงหลากหลายประมาณ 0.3-1.20 เมตร นำมาจัดสวนให้มีระดับความสูงลดหลั่นกันไป อาจจัดวางเรียงลำดับแบบเป็นแนวแถว ก็สามารถสร้างมิติให้กับมุมสวนได้มากขึ้น 

ไม้คลุมดิน เป็นพรรณไม้ที่อยู่ริมด้านนอกสุดของมุมสวน นิยมปลูกเพื่อเชื่อมระดับความสูงของไม้พุ่มกับต้นหญ้าหรือพื้นด้านหน้า พร้อมทั้งช่วยเน้นแนวสวนให้ชัดเจนมากขึ้น อีกทั้งยังสามารถแก้ไขปัญหาของไม้พุ่มบางชนิดที่โคนต้นทิ้งใบจนโล่ง ไม่สวยงามได้ โดยควรเลือกไม้คลุมดินที่มีความสูงน้อยกว่า 30 เซนติเมตร แต่หากไม้พุ่มในสวนมีขนาดความสูงมาก แนะนำให้เลือกไม้คลุมดินที่มีระดับสูงเหมาะสมและใกล้เคียงกันกับไม้พุ่ม นอกจากนี้ไม้พุ่มบางชนิดยังสามารถตัดแต่งให้เป็นไม้คลุมดินได้ หรือไม้คลุมดินบางชนิดก็สามารถนำมาตัดแต่งเป็นไม้พุ่มที่มีความสูงมากขึ้นได้เช่นกัน

ออกแบบทางเดินในสวน นอกจากการจัดสวนที่สวยงามแล้ว การสร้างทางเดินในสวน ยังช่วยเพิ่มความสะดวกสบายให้การสัญจรในสวนง่ายมากขึ้น อีกทั้งยังสามารถสร้างขอบเขตให้มุมสวน และพร้อมเชื่อมต่อพื้นที่ไปยังจุดอื่นของบ้านได้ง่ายขึ้น ที่สำคัญ การสร้างทางเดินในสวนยังสามารถเพิ่มลูกเล่นที่ชวนสะดุดตาให้มุมสวนน่ามองขึ้นกว่าเดิม ซึ่งทางเดินในสวนที่สามารถพบเห็นได้บ่อยก็คือ การนำแผ่นหินสีขาว คอนกรีต หรือไม้มาวางจัดแต่งเป็นแนว ตกแต่งพื้นที่รอบข้างด้วยกรวดหินสีขาวขนาดเล็ก เพื่อลดความแข็งกระด้างลง 

ของตกแต่งสวน ไม่เพียงแค่ต้นไม้ ดอกไม้ หรือการจัดวางอย่างเหมาะสมเท่านั้นที่ทำให้สวนดูสวยงาม แต่การเพิ่มของตกแต่งสวนประเภท ตุ๊กตาดินเผา บ้านไม้หลังเล็กๆ หรือของประดับอื่นๆ ที่ให้ความเป็นธรรมชาติ ก็สามารถสร้างบรรยากาศของสวนภายในบ้านให้น่าประทับใจได้มากขึ้น

สร้างมุมพักผ่อนในสวนการสร้างมุมนั่งเล่นในสวนสำหรับนั่งเล่นผ่อนคลาย เป็นองค์ประกอบสำคัญที่ช่วยเพิ่มความสวยงามให้กับสวนของบ้านมากยิ่งขึ้น ซึ่งสามารถทำได้โดยการจัดวางชุดโต๊ะนั่งเล่นขนาดเล็ก ต่อเติมไม้เป็นม้านั่งยาว หรือจะเพิ่มหลังคาสำหรับบังแดด กันฝนด้วยก็ได้ตามใจชอบ