รู้จักลำดับ "เมีย" ของชายไทย ตามศักดินาในสมัยโบราณ

หากติดตามละครแนวพีเรียดของเมืองไทยหลายๆ เรื่อง เรามักจะเห็นว่าฝ่ายชายมักมีภรรยาหรือเมียกันจำนวนหลายคน ซึ่งทำให้เกิดความสงสัยว่าลำดับเมียของชายไทยในสมัยก่อนนั้นจัดเรียงกันอย่างไร ซึ่งมีการตรากันเป็นกฎหมายตราสามดวงอย่างจริงจังดังนี้

1.เมียที่พระมหากษัตริย์ทรงพระราชทานเป็นบำเหน็จ ถือเป็นรางวัลให้แก่ชายผู้นั้น โดยไม่จำเป็นต้องเป็นเมียที่รักกันมาก่อน ตำแหน่งเมียตำแหน่งนี้เป็นตำแหน่งเมียที่ผู้ชายจะเกรงใจมากที่สุดในบรรดาเมียทั้งหมด และถือว่ามีหน้ามีตาและมีศักดิ์ใหญ่กว่าเมียทุกคนในบ้าน

2.เมียทูลขอพระราชทาน เป็นเมียพระราชทานเหมือนข้อแรก แต่ต่างตรงที่ฝ่ายชายจะต้องทูลขอกับเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดินเสียก่อน แล้วจึงโปรดพระราชทานให้ตามคำขอ และถึงแม้ฝ่ายชายจะแต่งงาน มีเมียกลางเมือง หรือเมียหลวงอยู่ก่อนแล้ว เมียพระราชทานก็ยังมีศักดิ์มากกว่าเมียหลวง

3.เมียกลางเมือง หรือเมียหลวง สำหรับเมียนี้คือหญิงที่พ่อแม่ไปสู่ขอมาให้ทำพิธีแต่งงานกันถูกต้องตามประเพณี มีเกียรติสูงสุดในบ้าน มีตำแหน่งเป็นคุณหญิง หรือท่านผู้หญิง และมีเกียรติสูงสุดในบ้าน แต่ถ้าเทียบศักดิ์กันแล้วเมียพระราชทานยังมีศักดิ์มากกว่าเมียหลวง

4.เมียกลางนอก หรือเรียกว่า "อนุภรรยา" และถ้าเรียกให้เข้าใจง่ายก็คือ "เมียน้อย" เป็นผู้หญิงที่ผู้ชายขอเป็นอนุ เลี้ยงดูเป็นเมียคนหนึ่งในบ้าน มีศักดิ์ลดหลั่นลงมาจากเมียหลวง ซึ่งตำแหน่งนี้คุณผู้ชายในยุคนั้นจะรับมากี่คนก็ได้

5.เมียกลางทาสี หรือเมียทาส เมียตำแหน่งนี้จะมาจากการไปไถ่ตัว หรือซื้อตัวมาให้เป็นคนรับใช้ในบ้าน ถ้าหน้าตาสวยถูกใจท่านรักใคร่ก็จะเลี้ยงดูให้เป็นเมีย แต่จะไม่ยกเสมอเหมือนเมียคนอื่นๆ และยังต้องทำงานบ้าน ปัด กวด เช็ดถู แต่จะสบายกว่าทาสคนอื่นๆ เล็กน้อย

ที่มา : หนังสือกฎหมายตราสามดวง, ประวัติศาสตร์กฎหมาย โดย รศ. ดวงจิตต์ กำประเสริฐ ภาควิชากฎหมายทั่วไป คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง