"กุยช่าย" ผักมากสรรพคุณ ป้องกันมะเร็ง ช่วยเพิ่มสมรรถภาพทางเพศอย่างดี
กุยช่าย สมุนไพรที่มีประโยชน์และเป็นที่นิยมนำมาประกอบอาหาร มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น เช่น ผักไม้กวาด (ภาคกลาง), ผักแป้น (ภาคอีสาน), กูไฉ่ (จีนแต้จิ๋ว)
กุยช่ายแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก คือ
- กุยช่ายเขียว: พบเห็นได้ทั่วไป มีสีเขียวสดใส
- กุยช่ายขาว: มีลักษณะใบใหญ่ สีขาว เกิดจากการบังแสงแดดขณะเจริญเติบโต เพื่อยับยั้งการสร้างคลอโรฟิลล์ ทำให้ใบมีสีขาว
ทั้งกุยช่ายเขียวและกุยช่ายขาวต่างก็มีคุณค่าทางอาหารและสรรพคุณทางยาที่คล้ายคลึงกัน โดยเฉพาะในแถบเอเชียตะวันออก เช่น ภูเขาหิมาลัย จีน อินเดีย ไต้หวัน และญี่ปุ่น ที่มีการปลูกกุยช่ายทั้งสองพันธุ์นี้อย่างแพร่หลาย
ลักษณะของกุยช่าย
- ต้นกุยช่าย จัดเป็นไม้ล้มลุกที่มีความสูงประมาณ 30-45 เซนติเมตร มีเหง้าเล็กและแตกกอ
- ใบกุยช่าย ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนาน ใบแบน ยาวประมาณ 30-40 เซนติเมตร ที่โคนเป็นกาบบางซ้อนสลับกัน
- ดอกกุยช่าย หรือ ดอกไม้กวาด ออกดอกเป็นช่อ ดอกมีสีขาว มีกลิ่นหอม ลักษณะช่อดอกเป็นแบบซี่ร่ม ก้านช่อดอกกลมตันยาวประมาณ 40-45 เซนติเมตร (ยาวกว่าใบ) ออกดอกในระดับเดียวกันที่ปลายของก้านช่อดอก ด้านดอกมีความเท่ากัน และมีใบประดับหุ้มช่อดอก เมื่อดอกเจริญขึ้นก็จะแตกออกเป็นริ้วสีขาว กลีบดอกมีสีขาว 6 กลีบ มีความยาวประมาณ 6 มิลลิเมตร โคนติดกัน ปลายแยก ที่กลางกลีบดอกด้านนอกมีสันหรือเส้นสีเขียวอ่อน ๆ จากโคนกลีบไปหาปลาย เมื่อดอกบานจะกว้างประมาณ 1 เซนติเมตร มีเกสรตัวผู้ 6 ก้านอยู่ตรงข้ามกับกลีบดอก และเกสรตัวเมียอีก 1 ก้าน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ
- ผลกุยช่าย ลักษณะของผลเป็นผลกลม มีความกว้างและยาวประมาณ 4 มิลลิเมตร ภายในมีช่อง 3 ช่องและมีผนังตื้น ๆ ผลเมื่อแก่จะแตกตามตะเข็ม ในผลมีเมล็ดช่องละ 1-2 เมล็ด
- เมล็ดกุยช่าย มีลักษณะขรุขระสีน้ำตาลแบน
ประโยชน์ของกุยช่าย
กุยช่ายเป็นพืชสมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพมากมาย ทุกส่วนของต้นกุยช่าย ไม่ว่าจะเป็นใบ ราก หรือเมล็ด ล้วนมีสรรพคุณทางยาที่แตกต่างกันไป
- ระบบย่อยอาหาร: ช่วยบรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องเสีย และช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้เป็นปกติ
- ระบบหมุนเวียนเลือด: ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด บำรุงเลือด
- ระบบหายใจ: ช่วยบรรเทาอาการหวัด ไอ และเจ็บคอ
- ผิวหนังและเส้นผม: ช่วยรักษาแผลเรื้อรัง ลดการอักเสบ และบรรเทาอาการคัน
- ระบบสืบพันธุ์: ช่วยบำรุงไต เสริมสร้างสมรรถภาพทางเพศ และบรรเทาอาการตกขาวในสตรี
- อื่นๆ: ช่วยลดไข้ บรรเทาอาการปวด และมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อ
วิธีการใช้:
- รับประทาน: นำใบกุยช่ายมาประกอบอาหาร เช่น ผัด ผัดน้ำมันหอย ต้ม หรือทำเป็นน้ำซุป
- พอก: นำใบกุยช่ายสดมาตำให้ละเอียดแล้วนำไปพอกบริเวณที่เป็นแผล หรือบริเวณที่ปวด
- ดื่ม: นำใบกุยช่ายมาต้มดื่มเป็นชาสมุนไพร
ข้อควรระวัง:
- ผู้ที่มีอาการแพ้กุยช่ายไม่ควรบริโภค
- สตรีมีครรภ์และให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้
- ผู้ที่กำลังรับประทานยา ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้กุยช่ายควบคู่กับยา
หมายเหตุ: สรรพคุณของกุยช่ายที่กล่าวมาข้างต้นเป็นเพียงข้อมูลเบื้องต้น ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนนำไปใช้
ข้อควรระวังในการรับประทานกุยช่าย
กุยช่ายเป็นผักที่มีประโยชน์มากมาย แต่หากรับประทานไม่ถูกวิธีก็อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพได้ ดังนี้
- ร้อนใน: การรับประทานกุยช่ายในปริมาณมากเกินไปอาจทำให้ร่างกายเกิดอาการร้อนในได้ เนื่องจากกุยช่ายมีสรรพคุณที่ออกร้อน
- หลังดื่มสุรา: ไม่ควรทานกุยช่ายหลังดื่มสุรา เพราะจะยิ่งทำให้ร่างกายร้อนขึ้นและอาจส่งผลเสียต่อตับ
- ระบบย่อยอาหารไม่ดี: ผู้ที่มีปัญหาเรื่องระบบย่อยอาหาร ควรรับประทานกุยช่ายในปริมาณที่พอเหมาะ เพราะเส้นใยในกุยช่ายสูง อาจทำให้ย่อยยากและเกิดอาการท้องเสียได้
- กุยช่ายแก่: กุยช่ายแก่จะมีเส้นใยสูงกว่ากุยช่ายอ่อน ทำให้ย่อยยาก ควรเลือกกุยช่ายที่อ่อนและสดใหม่มาประกอบอาหาร
